PMS Dönemi Nedir?
PMS (Premenstrüel Sendrom), birçok kadının merak ettiği bir kavramdır. Bu terim, Türkçede "adet öncesi gerginlik sendromu" olarak bilinir. Adetten önceki dönemde baş ağrısı, meme şişkinliği ve kilo alımı gibi çeşitli fiziksel ve ruhsal belirtilerin ortaya çıktığı bu evre, PMS dönemi olarak tanımlanır. Kadınların adet döngüsü içinde yumurtlama döneminin ardından başlar. Kadınların yaklaşık %80'inde bu durum gözlemlenirken, %5'inde daha şiddetli bir tablo ortaya çıkabilir. Menstruasyonun başlamasıyla birlikte belirtiler genellikle kaybolur.
PMS, adet kanamalarından yaklaşık 10 gün önce görünmeye başlar. Bazı kadınlarda hafif, bazılarında ise şiddetli belirtiler görülebilir. Eğer PMS, bireyin sosyal yaşamını olumsuz etkiliyorsa, bu durumda Premenstrüel Disforik Bozukluk veya Geç Luteal Faz Bozukluğu gibi psikiyatrik rahatsızlıklar gelişebilir.
PMS Nedenleri
Adet öncesi gerginlik sendromunun kesin nedenleri henüz tam olarak belirlenmemiştir. Ancak araştırmalar, merkezi sinir sistemindeki duyarlılığın bu durumu tetikleyebileceğini göstermektedir. Hormonal değişimlere karşı aşırı duyarlılık, PMS’nin gelişiminde önemli bir rol oynar.
Adet döngüsündeki hormonal dalgalanmalar, bazı kadınlarda PMS belirtilerini tetikleyebilir. Özellikle serotonin seviyelerindeki dalgalanmaların bu sendromun oluşumunda kritik önemi vardır; PMS yaşayan kadınlarda serotonerjik sistemde farklılıklar gözlemlenmiştir.
PMS döneminde ortaya çıkan belirtilerin bazı olası nedenleri şunlardır:
- Yetersiz vitamin seviyeleri
- Düşük mineral miktarları
- Ani hormonal değişiklikler
- Psikosomatik sorunlar
- Vücuttaki önemli kimyasalların yetersizliği
- Aşırı su tutulumu
Bu etkenler, PMS’nin nedenleri arasında sayılabilir. Şiddetli PMS vakalarında, tanı konmamış depresyon olabileceğinden, profesyonel destek almak oldukça önemlidir.
PMS Belirtileri
PMS belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterir. Bazıları hafif, bazıları ise şiddetli şekilde yaşanabilir. Adet döneminden önce ortaya çıkan bu belirtiler genel olarak şunlardır:
- Eklem veya kas ağrıları
- Aşırı susama
- Meme hassasiyeti ve büyümesi
- Yorgunluk
- Depresyon
- İlgi kaybı
- Aşırı uyku isteği
- Sinirlilik ve dikkat dağınıklığı
- Cinsel istekte artış
- Alkol intoleransı
- Ciltte akne oluşumu
- 2-3 kiloya kadar kilo artışı
- Vücutta ödem
- Sosyal çekilme
- İştah değişiklikleri
- Baş ağrıları, bazen migren
- Kabızlık
- Ağlama isteği
Eğer bu belirtiler şiddetliyse, bireyin sosyal yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu tür durumlarda uzman bir doktora başvurmak önemlidir.
PMS Tanısı
Adet öncesi gerginlik sendromunu tanımlamak için özel testler veya fiziksel bulgular mevcut değildir. Genellikle, adet döngüsünün başlamasından 10 gün önce belirtiler gözlemlenir. Ancak PMS belirtileri, diğer sağlık sorunlarıyla karışabileceğinden tiroid bozuklukları, kronik yorgunluk, duygudurum bozuklukları ve anksiyete gibi durumların da değerlendirilmesi gerekir. Örneğin, tiroid fonksiyon testleri ve ruh hali tarama testleri ile belirtilerin nedenleri araştırılabilir.
Belirtilerin şiddetli olduğu durumlarda doktor kontrolü, olası başka hastalıkların tespiti için gereklidir. Hastalar, adet öncesi semptomları kaydederek, doktorun daha iyi analiz yapmasına yardımcı olabilir.
PMS tanısı için bazı kriterlerin sağlanması gerekmektedir:
- Belirtilerin adet öncesinde düzenli olarak görülmesi
- Adet döneminin başlamasıyla belirtilerin maksimum 3 gün içinde ortadan kalkması
- Semptomların 2-3 ay boyunca izlenmesi
- Üç adet döneminde belirtilerin devam etmesi
- Belirtilerin günlük yaşam üzerindeki etkisi
Bu unsurlar, PMS tanısının konulabilmesi için kritik öneme sahiptir.
PMS Tipleri
Adet öncesi gerginlik sendromu, üç farklı tipte sınıflandırılabilir:
- Birinci Tip: Belirtiler adet dönemine yakın bir zamanda başlar. En yaygın görülen türdür.
- İkinci Tip: Belirtiler yumurtlama döneminde ortaya çıkar ve 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer. Adet öncesinde tekrar ortaya çıkabilir.
- Üçüncü Tip: Yumurtlama döneminde başlayan belirtiler, luteal fazda daha da şiddetlenir.
Bu türler, belirtilerin çeşitliliği ve şiddeti açısından farklılık gösterir. Bazı kadınlarda ruhsal değişiklikler daha belirginken, diğerlerinde fiziksel semptomlar (baş ağrısı, meme hassasiyeti vb.) öne çıkabilir.
PMS Tedavi Yöntemleri
PMS tedavisinin amacı, belirtilerin şiddetini azaltmaktır. Bu nedenle çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir:
-
Doğum Kontrol Hapları: Eğer PMS belirtileri doğum kontrol hapı kullanımıyla başladıysa, farklı haplar önerilebilir.
-
Psikolojik Yaklaşımlar: Belirtilerin hafif olduğu durumlarda, yaşam tarzı düzenlemeleri (egzersiz, gevşeme teknikleri) faydalı olabilir.
-
İlaç Tedavisi: Serotonin seviyelerini etkileyen antidepresanlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, serotonin geri alımını engelleyen bir gruba aittir.
-
Beslenme ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Daha kaliteli bir uyku için düzenli bir uyku programı oluşturmak, tuz, nikotin ve kafein alımını azaltmak bu dönemi daha rahat geçirmenizi sağlayabilir.