Mide Kanseri: Belirtileri, Nedenleri, Tanısı, Evreleri ve Modern Tedavi Yaklaşımları

Mide kanseri, midenin iç yüzeyini oluşturan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesiyle ortaya çıkan bir kanser türüdür. Sindirim sisteminin önemli bir parçası olan midede gelişen bu hastalık, erken evrelerde genellikle belirti vermezken, ilerleyen evrelerde yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Dünya genelinde sık görülen kanser türlerinden biri olan mide kanseri, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Bu makalede, mide kanserinin belirtilerini, nedenlerini, tanı yöntemlerini, evrelerini ve modern tedavi yaklaşımlarını kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz.

Midenin Anatomik Yapısı ve Önemi

Mide, yemek borusu ile ince bağırsak arasında yer alan, J şeklinde, kaslı bir organdır. Yutulan besinler midede geçici olarak depolanır, mide asidi ve enzimleri ile parçalanarak sindirime hazırlanır ve daha sonra ince bağırsağa gönderilir. Midenin iç yüzeyi, mide asidine karşı koruyucu bir tabaka olan mukozayla kaplıdır. Mide kanseri genellikle bu mukoza tabakasındaki hücrelerden başlar.

Mide Kanserinin Olası Nedenleri ve Risk Faktörleri

Mide kanserinin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin birleşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. 

• Helikobakter Pilori (H. pylori) Enfeksiyonu: Midede kronik iltihaba neden olan bu bakteri, mide kanseri riskini önemli ölçüde artırır.
• Kronik Gastrit: Uzun süreli mide iltihabı, mide kanseri riskini yükseltebilir. Özellikle atrofik gastrit ve intestinal metaplazi gibi durumlar risk faktörüdür.
• Beslenme Alışkanlıkları:
  • Tuzlu ve İşlenmiş Gıdalar: Aşırı tuzlu, tütsülenmiş, salamura veya nitrat içeren işlenmiş gıdaların tüketimi mide kanseri riskini artırabilir.
  • Kırmızı Et ve İşlenmiş Et Tüketimi: Yüksek miktarda kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi riski artırabilir.
  • Sebze ve Meyve Tüketiminin Azlığı: Düşük lifli, sebze ve meyve bakımından yetersiz beslenme riski artırabilir.
• Sigara Kullanımı: Sigara içmek mide kanseri riskini artırır.
• Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi mide kanseri riskini yükseltebilir.
• Obezite: Aşırı kilolu veya obez olmak, mide kanseri riskini artırabilir.
• Aile Öyküsü ve Genetik Faktörler: Ailede mide kanseri öyküsü olan kişilerde risk artar. Bazı genetik sendromlar (örneğin Lynch sendromu, ailesel adenomatöz polipozis) da mide kanseri riskini artırabilir.
• Geçirilmiş Mide Ameliyatları: Özellikle Billroth II tipi mide ameliyatı geçirmiş kişilerde uzun yıllar sonra mide kanseri riski artabilir.
• Pernisiyöz Anemi: B12 vitamini eksikliğine bağlı bu durum mide kanseri riskini artırabilir.
• Kan Grubu A: A kan grubuna sahip kişilerde mide kanseri riskinin biraz daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
• Yaş: Mide kanseri genellikle ileri yaşlarda daha sık görülür.

Mide Kanserinin Belirtileri: Erken Teşhisin Önemi

Mide kanseri erken evrelerde genellikle belirgin bir semptom göstermez. Belirtiler ortaya çıktığında ise, kanser ilerlemiş olabilir. Bu nedenle, risk faktörleri olan kişilerin düzenli olarak takip edilmesi ve belirtilere karşı dikkatli olunması önemlidir. Mide kanserinin yaygın belirtileri şunlardır:

• Hazımsızlık ve Mide Rahatsızlığı: Özellikle yemeklerden sonra hissedilen geçmeyen hazımsızlık, şişkinlik, geğirme gibi rahatsızlıklar.
• Erken Doygunluk: Az yemek yendiği halde çabuk doyma hissi.
• İştahsızlık: Yemek yeme isteğinde azalma.
• Yutma Güçlüğü (Disfaji): Yemeklerin takılma hissi veya yutmakta zorlanma.
• Mide Ağrısı: Geçmeyen, künt veya yanıcı mide ağrısı.
• Bulantı ve Kusma: Özellikle kanlı kusma (hematemez).
• Kilo Kaybı: Nedeni bilinmeyen, ani kilo kaybı.
• Dışkıda Kan (Melena): Siyah, katran renginde dışkı, mide kanamasının bir işareti olabilir.
• Anemi (Kansızlık): Halsizlik, yorgunluk ve solukluk, mide kanamasına bağlı anemi sonucu ortaya çıkabilir.

Bu belirtilerden herhangi birinin birkaç haftadan uzun süre devam etmesi durumunda, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak önemlidir. Erken teşhis, tedavi seçeneklerini artırabilir ve yaşam süresini olumlu yönde etkileyebilir.

Mide Kanserinin Tipleri

Mide kanserleri, mikroskop altında incelendiğinde farklı tiplerde olabilir. En sık görülen tipler şunlardır:

• Adenokarsinom: Mide kanserlerinin yaklaşık %90-95'ini oluşturur. Mide iç yüzeyindeki bez hücrelerinden kaynaklanır. Farklı alt tipleri vardır (intestinal tip, diffüz tip).
• Skuamöz Hücreli Karsinom: Midede nadir görülen bir kanser türüdür.
• Mide Lenfoması: Midenin lenf dokusundan kaynaklanır. Hodgkin lenfoma ve Hodgkin dışı lenfoma tipleri görülebilir.
• Gastrointestinal Stromal Tümörler (GIST): Midenin duvarındaki özel bağ dokusu hücrelerinden kaynaklanan tümörlerdir. Bazıları iyi huylu olsa da, bazıları kötü huylu olabilir.
• Nöroendokrin Tümörler (NETs): Midedeki hormon üreten hücrelerden kaynaklanan nadir tümörlerdir.

Mide kanserinin tipi, tedavi planlaması ve prognoz açısından önemlidir.

Mide Kanserinde Tanı Yöntemleri

Mide kanserinin tanısı, dikkatli bir klinik değerlendirme ve çeşitli tanısal testlerin kombinasyonu ile konulur:

• Fiziksel Muayene ve Hasta Öyküsü: Doktor, hastanın semptomlarını, tıbbi geçmişini ve aile öyküsünü değerlendirir.
• Kan Testleri: Tam kan sayımı, karaciğer fonksiyon testleri ve tümör belirteçleri (örneğin CEA, CA 19-9) gibi kan testleri yapılabilir. Ancak, tümör belirteçleri tek başına tanı koydurucu değildir.
• Endoskopi (Gastroskopi): Ucunda kamera bulunan ince, esnek bir tüp (endoskop) ağızdan yemek borusuna ve mideye ilerletilerek midenin iç yüzeyinin doğrudan görüntülenmesini sağlar. Şüpheli görünen bölgelerden biyopsi alınabilir. Mide kanseri tanısında en önemli yöntemdir.
• Biyopsi: Endoskopi sırasında alınan doku örneğinin patolog tarafından mikroskop altında incelenmesiyle kesin tanı konulur. Biyopsi, kanserin tipini ve evresini belirlemede önemlidir.
• Görüntüleme Yöntemleri (Evreleme İçin): Kanser tanısı konulduktan sonra, kanserin yayılımını değerlendirmek için görüntüleme yöntemleri kullanılır:
  • Bilgisayarlı Tomografi (BT): Karın ve göğüs bölgesinin BT taraması, tümörün boyutunu, mide duvarına yayılımını ve lenf düğümlerine veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını belirlemeye yardımcı olur.
  • Endoskopik Ultrasonografi (EUS): Endoskopi sırasında ultrason probu kullanılarak mide duvarının katmanları ve çevredeki lenf düğümleri daha detaylı olarak görüntülenir. Evreleme için önemlidir.
  • Pozitron Emisyon Tomografisi (PET-CT): Kanser hücrelerinin metabolik aktivitesini göstererek uzak metastazları saptamada kullanılabilir.
  • Laparoskopi: Karın boşluğuna küçük kesilerle girilerek karın içindeki organların ve lenf düğümlerinin doğrudan görüntülenmesini sağlar. Özellikle evreleme amacıyla kullanılabilir.

Mide Kanserinde Evreleme

Mide kanseri tanısı konulduktan sonra, kanserin evresini belirlemek tedavi planlaması ve prognozun belirlenmesi için önemlidir. Evreleme, kanserin ne kadar yayıldığını gösterir. TNM evreleme sistemi yaygın olarak kullanılır:

• T (Tümör): Tümörün mide duvarındaki derinliğini gösterir.
• N (Lenf Düğümleri): Kanser hücrelerinin yakındaki lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını gösterir.
• M (Metastaz): Kanser hücrelerinin uzak organlara (örneğin karaciğer, akciğerler, periton) yayılıp yayılmadığını gösterir.

Evreleme, genellikle 0'dan IV'e kadar numaralandırılır. Evre 0 en erken evreyi (karsinoma in situ), Evre IV ise en ileri evreyi (metastatik kanser) temsil eder. Erken evre mide kanseri (Evre I ve II) genellikle cerrahi ile tedavi edilebilirken, ileri evrelerde (Evre III ve IV) kemoterapi, radyoterapi ve diğer tedaviler de gerekebilir.

Mide Kanserinde Modern Tedavi Yaklaşımları

Mide kanserinin tedavisi, kanserin evresine, tipine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Multidisipliner bir yaklaşımla, cerrahlar, medikal onkologlar, radyasyon onkologları, gastroenterologlar ve diğer uzmanların işbirliği ile kişiye özel tedavi planı oluşturulur. Temel tedavi yöntemleri şunlardır:

• Cerrahi: Mide kanserinin ana tedavi yöntemidir. Amaç, tümörü ve çevresindeki kanserli dokuyu tamamen çıkarmaktır. Cerrahi seçenekler arasında endoskopik mukozal rezeksiyon (EMR) veya submukozal diseksiyon (ESD) (çok erken evre kanserlerde), parsiyel gastrektomi (midenin bir kısmının çıkarılması) ve total gastrektomi (midenin tamamının çıkarılması) yer alır. Ameliyat sırasında yakındaki lenf düğümleri de çıkarılabilir.
• Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini yavaşlatmak için ilaçların kullanılmasıdır. Kemoterapi, cerrahi öncesinde tümörü küçültmek (neoadjuvan kemoterapi), cerrahi sonrasında kalan kanser hücrelerini yok etmek (adjuvan kemoterapi) veya ileri evre kanseri tedavi etmek için kullanılabilir. Genellikle birden fazla ilaç kombinasyonu kullanılır.
• Radyoterapi (Işın Tedavisi): Yüksek enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerini yok etmeyi hedefler. Radyoterapi, cerrahi öncesinde veya sonrasında kemoterapi ile birlikte (kemoradyoterapi) kullanılabilir. Ayrıca, ileri evre kanserde semptomları hafifletmek için palyatif amaçlı da kullanılabilir.
• Hedefe Yönelik Tedaviler: Kanser hücrelerindeki belirli moleküler hedeflere yönelik ilaçlardır. Özellikle HER2 pozitif mide kanserlerinde trastuzumab gibi hedefe yönelik tedaviler kemoterapi ile birlikte kullanılabilir.
• İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini kanserle savaşması için uyaran ilaçlardır. İleri evre, metastatik veya diğer tedavilere yanıt vermeyen bazı mide kanseri türlerinde immünoterapi kullanılabilir.

Tedavi seçimi, kanserin evresine ve hastanın durumuna göre multidisipliner bir ekip tarafından belirlenir. Erken evre mide kanserinde cerrahi genellikle yeterli olabilirken, ileri evrelerde cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedavilerin kombinasyonu gerekebilir.

Mide Kanserinden Korunma Yolları ve Erken Teşhisin Önemi

Mide kanseri riskini azaltmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Helikobakter Pilori Enfeksiyonunun Tedavisi: H. pylori enfeksiyonu tespit edilirse tedavi edilmesi mide kanseri riskini azaltabilir.
• Sağlıklı Beslenme: Tuzlu, işlenmiş ve tütsülenmiş gıdalardan kaçınmak, bol miktarda sebze ve meyve tüketmek.
• Sigara İçmemek: Sigarayı bırakmak.
• Alkol Tüketimini Sınırlamak: Alkolü önerilen sınırlar içinde tüketmek.
• Sağlıklı Kilo Korumak: Obeziteden kaçınmak.

Erken teşhis, mide kanserinde tedavi başarısını önemli ölçüde etkiler. Risk faktörleri olan kişilerin (ailede mide kanseri öyküsü, kronik gastrit, pernisiyöz anemi) düzenli olarak doktor kontrolünde olması ve endoskopi gibi tarama yöntemleri ile takip edilmesi faydalı olabilir. Belirtilere karşı farkındalık ve zamanında doktora başvurmak da erken teşhis için önemlidir.

Sonuç

Mide kanseri, erken teşhis ve uygun tedavi ile yönetilebilen bir hastalıktır. Risk faktörlerinin bilinmesi, sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ve düzenli kontroller, hastalığın önlenmesi ve erken teşhisi için önemlidir. Belirtilere karşı dikkatli olmak ve zamanında doktora başvurmak, tedavi başarısını artırabilir. Mide kanseri tedavisi, kanserin evresine göre kişiye özel olarak planlanır ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.