İşitme kaybı, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Bu kayıpların nedenlerinden biri de iç kulakta bulunan üzengi kemikçiğinin hareket kabiliyetini yitirmesiyle ortaya çıkan Otoskleroz hastalığıdır. Otoskleroz, kalıtsal veya çevresel faktörlere bağlı olarak gelişebilen, işitme kemikçiklerinin kireçlenmesi durumudur. Neyse ki, tıp dünyası bu durumu düzeltmek için etkili cerrahi yaklaşımlar sunmaktadır. Bu makalede, Otoskleroz tedavisinde altın standart olarak kabul edilen iki ana cerrahi yöntem olan Stapedektomi ve Stapedotomi operasyonlarını tüm yönleriyle ele alacağız.

Otoskleroz Nedir ve Neden Gelişir?

Otoskleroz, orta kulakta bulunan ve ses titreşimlerini iç kulağa iletmekle görevli olan üzengi (stapes) kemikçiğinin etrafında anormal kemik büyümesi meydana gelmesiyle karakterize bir hastalıktır. Bu kemik büyümesi, üzengi kemikçiğinin oval pencereye sabitlenmesine yol açarak hareket kabiliyetini sınırlar. Sonuç olarak, ses titreşimleri iç kulağa yeterince güçlü iletilemez ve iletim tipi işitme kaybı ortaya çıkar. Genellikle genç erişkinlik döneminde veya orta yaşlarda başlayan bu durum, kadınlarda daha sık görülmekle birlikte hamilelik sırasında ilerlemesi de mümkündür. Genetik yatkınlık önemli bir risk faktörüdür.

Stapedektomi ve Stapedotomi: Temel Farklar ve Amaç

Hem Stapedektomi hem de Stapedotomi, Otoskleroz kaynaklı işitme kaybını düzeltmeyi amaçlayan cerrahi prosedürlerdir. Her ikisinde de temel amaç, hareketsiz hale gelen üzengi kemikçiğini çıkararak veya değiştirerek ses iletim yolunu yeniden açmaktır. Ancak aralarında önemli farklar bulunmaktadır:

Stapedektomi: Kapsamlı Değişim

Stapedektomi, orta kulaktaki kireçlenmiş ve hareketsiz hale gelmiş üzengi kemikçiğinin tamamen çıkarılması işlemidir. Çıkarılan kemikçiğin yerine, ses titreşimlerini iç kulağa iletmesi için bir protez (genellikle teflon veya titanyumdan yapılmış) yerleştirilir. Bu protez, işitme kemikçik zincirinin devamlılığını sağlayarak sesin iç kulağa iletilmesine olanak tanır.

Stapedotomi: Minimal İnvaziv Yaklaşım

Stapedotomi ise daha güncel ve genellikle tercih edilen bir yöntemdir. Bu operasyonda, üzengi kemikçiğinin tamamı çıkarılmaz. Bunun yerine, üzengi kemikçiğinin tabanında küçük bir delik (fenestra) açılarak veya lazer yardımıyla oluşturularak bu delikten iç kulağa uzanan bir protez yerleştirilir. Protez, üzengi kemikçiği yerine ses titreşimlerini iç kulağa iletirken, kemikçiğin geri kalan kısmı yerinde bırakılır. Stapedotomi, daha az travmatik olması, iyileşme sürecinin daha hızlı olabilmesi ve bazı durumlarda daha iyi işitsel sonuçlar sunabilmesi nedeniyle sıklıkla tercih edilmektedir.

Cerrahi Öncesi Hazırlık ve Tanı Süreci

Otoskleroz tanısı ve cerrahiye uygunluk, detaylı bir kulak burun boğaz muayenesi ve işitme testleri ile belirlenir. Bu süreç genellikle şunları içerir:

• Odyometrik Testler: Saf ses odyometrisi ve konuşma odyometrisi ile işitme eşikleri ve konuşmayı anlama yeteneği değerlendirilir.
• Timpanometri: Orta kulak basıncı ve kulak zarının hareketliliği ölçülür. Otosklerozda genellikle normal veya yüksek empedans (katılık) görülür.
• Akustik Refleks Testleri: Üzengi kasının kasılma reflekslerinin olup olmadığına bakılır. Otosklerozda bu refleksler genellikle kaybolur.
• Görüntüleme Yöntemleri: Nadiren, diğer orta kulak patolojilerini dışlamak için yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi (BT) istenebilir.
• Genel Sağlık Değerlendirmesi: Hastanın genel sağlık durumu, anestezi riskleri ve cerrahiye uygunluğu değerlendirilir.

Ameliyat Süreci Detayları

Her iki cerrahi de genellikle genel anestezi altında, kulak içinden veya kulak arkasından küçük bir kesi ile gerçekleştirilir. Ameliyat mikroskobu kullanılarak kulak zarı kaldırılır ve orta kulağa ulaşılır. Uzman cerrah, hareketsiz hale gelmiş üzengi kemikçiğini değerlendirir ve seçilen yönteme göre (Stapedektomi veya Stapedotomi) işlemi gerçekleştirir. Protez yerleştirildikten sonra, kulak zarı yerine oturtulur ve cerrahi alan tamponlarla desteklenir.

Ameliyat süresi genellikle 1-2 saat sürer ve çoğu hasta aynı gün veya bir gün sonra hastaneden taburcu edilebilir.

Cerrahi Sonrası İyileşme Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Cerrahi sonrası iyileşme dönemi, başarılı bir sonuç için büyük önem taşır:

• İşitme Düzelmesi: İşitmede ani bir düzelme beklense de, tam düzelme ve stabilizasyon birkaç haftayı bulabilir. Başlangıçta hafif işitme dalgalanmaları ve kulakta dolgunluk hissi normaldir.
• Vertigo ve Denge Sorunları: Ameliyat sonrası baş dönmesi veya denge sorunları yaşanabilir. Bu durum genellikle geçicidir ve zamanla düzelir.
• Kulak Bakımı: Doktorunuzun önerdiği şekilde kulak damlalarını kullanmak ve bandajları/tamponları korumak önemlidir. Kulağa su kaçırmaktan kesinlikle kaçınılmalıdır.
• Fiziksel Aktiviteler: Ameliyat sonrası ilk birkaç hafta ağır kaldırmaktan, ani baş hareketlerinden ve efor gerektiren aktivitelerden uzak durulmalıdır.
• Takip Kontrolleri: Cerrahınızın belirlediği aralıklarla düzenli kontrollere gitmek, iyileşme sürecinin izlenmesi ve olası komplikasyonların erken tespiti için hayati öneme sahiptir.

Başarı Oranları ve Potansiyel Riskler

Hem Stapedektomi hem de Stapedotomi, yüksek başarı oranlarına sahip, genellikle güvenli prosedürlerdir. Çoğu hastada işitme önemli ölçüde düzelir ve yaşam kalitesi artar. İşitme düzeyi açısından iki yöntem arasında belirgin bir fark olmamakla birlikte, Stapedotomi'nin daha az risk taşıdığı yönünde bazı bilimsel bulgular mevcuttur. Örneğin, yapılan araştırmalar Stapedotomi’nin genellikle daha hızlı iyileşme ve potansiyel olarak daha düşük komplikasyon riski sunduğunu göstermektedir.

Ancak, her cerrahi işlemde olduğu gibi, bu operasyonların da potansiyel riskleri vardır:

• İşitme Kaybı: Nadiren, ameliyat sonrası işitmede düzelme olmayabilir veya daha da kötüleşebilir.
• Yüz Felci: Çok nadir görülen bir komplikasyon olup, yüz sinirinin hasar görmesi sonucu oluşabilir.
• Baş Dönmesi (Vertigo): Kısa süreli veya uzun süreli baş dönmesi yaşanabilir.
• Kulak Çınlaması (Tinnitus): Var olan çınlamanın şiddeti değişebilir veya yeni çınlama gelişebilir.
• Tat Duyusunda Değişiklik: Ameliyat sırasında tat duyusundan sorumlu bir sinir etkilenebilir, bu da geçici veya kalıcı tat bozukluklarına yol açabilir.
• Protezin Yerinden Oynaması veya Enfeksiyon: Nadiren görülen ancak protezin çıkarılmasını gerektirebilecek durumlar.

Sonuç

Otoskleroz, işitme kaybına yol açan ciddi bir durum olsa da, Stapedektomi ve Stapedotomi gibi modern cerrahi yaklaşımlar sayesinde başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Her iki yöntem de hastalara işitme yetilerini geri kazandırarak yaşam kalitelerini önemli ölçüde artırma potansiyeli sunar. Hangi yöntemin sizin için en uygun olduğuna karar vermek, işitme uzmanı bir kulak burun boğaz cerrahının detaylı değerlendirmesi ve tavsiyeleriyle mümkündür. Unutulmamalıdır ki, başarılı bir sonuç için ameliyat öncesi doğru tanı, deneyimli bir cerrah ve ameliyat sonrası dikkatli bir iyileşme süreci kritik öneme sahiptir.