Boyun bölgesinde yer alan şah damarları, yani karotis arterler, beynimize kan taşıyan ana yollardır. Bu damarlarda meydana gelen daralmalar veya tıkanıklıklar, ne yazık ki inme (felç) riskini önemli ölçüde artırabilir. Günümüzde bu ciddi duruma karşı etkili bir tedavi seçeneği olarak Karotis Anjiyoplasti ve stent uygulaması öne çıkmaktadır. Peki, Karotis Anjiyoplasti nedir, hangi durumlarda kimler için uygundur ve taşıdığı riskleri nelerdir? Bu yazımızda, beyin sağlığı için hayati önem taşıyan bu konuyu derinlemesine inceleyecek, akıllardaki soru işaretlerini gidermeye çalışacağız.

Karotis Anjiyoplasti Nedir?

Karotis anjiyoplasti, boyundaki şah damarlarında (karotis arterler) oluşan daralma veya tıkanıklıkları açmak için uygulanan minimal invaziv bir endovasküler tedavi yöntemidir. Genellikle, daralmış damar bölgesine bir kateter yardımıyla balon ilerletilerek damarın genişletilmesi ve ardından bu bölgeye kalıcı bir stent yerleştirilmesi prensibine dayanır. Stent, damarın açık kalmasını sağlayarak kan akışının düzenli bir şekilde devam etmesine yardımcı olur. Bu işlem, genellikle lokal anestezi altında, kasık bölgesinden açılan küçük bir kesi ile ilerletilen bir kateter aracılığıyla gerçekleştirilir.

Kimler İçin Uygundur?

Karotis anjiyoplasti, her hastaya uygulanan bir prosedür değildir; belirli kriterlere göre doktorlar tarafından dikkatlice değerlendirildikten sonra önerilir. Bu işlem genellikle aşağıdaki durumlar için uygun görülebilir:

• Belirtili Karotis Arter Daralması: Geçici iskemik atak (TİA) veya hafif inme geçirmiş ve karotis arterlerinde önemli (genellikle %50 veya üzeri) daralma tespit edilen hastalar.
• Belirtisiz Karotis Arter Daralması: Herhangi bir inme belirtisi göstermeyen ancak damarlarında yüksek derecede daralma (%70 veya üzeri) bulunan ve inme riski yüksek olan bazı hastalar.
• Karotis Endarterektomiye Uygun Olmayanlar: Açık cerrahi (karotis endarterektomi) için yüksek risk taşıyan hastalar (ileri yaş, ciddi kalp veya akciğer hastalığı, daha önce boyun ameliyatı veya radyasyon tedavisi almış olmak gibi durumlar).
• Daha Önce Geçirilmiş Başarısız Karotis Endarterektomi: Daha önce açık cerrahi geçirmiş ancak daralmanın nüksettiği hastalar.

Karotis Arter Hastalığı ve Nedenleri

Karotis arter hastalığı genellikle ateroskleroz (damar sertliği) nedeniyle ortaya çıkar. Kolesterol ve diğer yağlı maddelerin damar duvarlarında birikerek plak oluşturması, damarları daraltır ve sertleştirir. Bu plaklardan kopan parçacıklar beyne ulaşarak inmeye neden olabilir. Hastalığın başlıca risk faktörleri arasında yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, sigara kullanımı, obezite, hareketsiz yaşam tarzı ve aile öyküsü bulunur.

Karotis Anjiyoplasti ve Stent Uygulaması Nasıl Yapılır?

İşlem genellikle aşağıdaki adımları içerir:

1. Hazırlık: Hastaya lokal anestezi veya bazı durumlarda genel anestezi uygulanır. Kasık bölgesindeki bir atardamara (genellikle femoral arter) ince bir kateter yerleştirilir.
2. Kateter İlerlemesi: Kateter, röntgen görüntüsü eşliğinde karotis arterdeki daralmış bölgeye kadar ilerletilir.
3. Balon Anjiyoplasti: Daralmış bölgeye ulaşıldığında, kateterin ucundaki küçük balon şişirilerek damar genişletilir ve kan akışı iyileştirilir.
4. Stent Yerleştirilmesi: Balon indirilip çıkarıldıktan sonra, damarın açık kalmasını sağlamak için aynı bölgeye bir stent (küçük, kafes şeklinde bir tüp) yerleştirilir.
5. Koruma Mekanizması: İşlem sırasında beyne pıhtı gitme riskini azaltmak için genellikle bir emboli koruma cihazı kullanılır.
6. İşlem Sonrası: Kateter çıkarılır ve kasıktaki giriş yerine baskı uygulanır veya özel bir kapatma cihazı kullanılır. Hasta genellikle birkaç gün hastanede gözetim altında tutulur.

Karotis Anjiyoplastinin Potansiyel Riskleri ve Komplikasyonları

Her tıbbi işlemde olduğu gibi, karotis anjiyoplastinin de belirli riskleri ve potansiyel komplikasyonları bulunmaktadır. Hastaların bu riskleri doktorlarıyla detaylı bir şekilde konuşmaları ve bilinçli bir karar vermeleri önemlidir. Başlıca riskler şunlardır:

• İnme (Felç): İşlem sırasında veya sonrasında, damardan kopan bir plağın veya pıhtının beyne gitmesiyle inme riski bulunmaktadır. Bu en ciddi komplikasyonlardan biridir.
• Giriş Yeri Komplikasyonları: Kateterin girdiği kasık bölgesinde kanama, hematom (kan birikimi), enfeksiyon veya damar hasarı oluşabilir.
• Geçici İskemik Atak (TİA): Beyne geçici kan akışı kesintisi.
• Reperfüzyon Sendromu: Özellikle çok daralmış damarların aniden açılması sonucu nadiren görülebilen beyin ödemi veya kanaması.
• Alerjik Reaksiyon: İşlem sırasında kullanılan kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyon gelişebilir.
• Stent İle İlgili Sorunlar: Stentin yerinden oynaması, tıkanması veya stent içinde yeniden daralma (restenoz) oluşması nadiren görülebilir.
• Sinir Hasarı: Nadiren, boyun bölgesindeki sinirlerde geçici veya kalıcı hasar oluşabilir.
• Böbrek Hasarı: Kontrast madde kullanımı, özellikle böbrek hastalığı olan kişilerde böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir.

Riskleri Azaltmak İçin Neler Yapılır?

Riskleri minimize etmek için hastanın genel sağlık durumu detaylıca değerlendirilir, uygun aday seçimi yapılır ve işlem deneyimli bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Ayrıca işlem öncesi ve sonrasında kan sulandırıcı ilaçların düzenli kullanımı, risk yönetimi açısından büyük önem taşır. Beyin damar hastalıkları ve tedavileri hakkında güncel gelişmeler için uzman hekimlere danışmak en doğrusudur.

Sonuç

Karotis anjiyoplasti, karotis arter hastalığına bağlı inme riskini azaltmada önemli bir tedavi seçeneğidir. Ancak bu işlemin uygunluğu, potansiyel faydaları ve riskleri her hasta için ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Karar verme sürecinde, deneyimli bir kardiyolog, nörolog veya kalp ve damar cerrahisi uzmanıyla kapsamlı bir görüşme yapmak, tüm seçenekleri anlamak ve kişisel sağlık durumunuza en uygun tedavi planını belirlemek hayati öneme sahiptir. Unutmayın ki, erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleriyle beyin sağlığınızı korumak mümkündür.