İş sağlığı ve güvenliği (İSG), her işletmenin olmazsa olmazıdır. Bu sistemin en kritik bileşenlerinden biri de iş yeri hekimleridir. Çalışanların sağlığını korumak, olası meslek hastalıklarını önlemek ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamakla yükümlü olan iş yeri hekimlerinin çalışma süreleri, işin tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre belirlenir. Peki, bu süreler part-time ve full-time hesaplamaları nasıl yapılır, yasal dayanakları nelerdir? Bu makalede, iş yeri hekimi çalışma sürelerinin tüm detaylarını, ilgili mevzuatı ve pratik hesaplama yöntemlerini ele alacağız. Amacımız, hem işverenlerin hem de iş yeri hekimlerinin bu konuda net bir anlayışa sahip olmasını sağlamaktır.

İş Yeri Hekimi Kimdir ve Görevleri Nelerdir?

İş yeri hekimi, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında, iş yerlerinde çalışanların sağlık gözetimini yapan, işe giriş ve periyodik muayenelerini gerçekleştiren, iş sağlığı eğitimleri veren ve meslek hastalıklarının önlenmesi için tedbirler alan tıp doktorudur. Görevleri, sadece hastalık teşhisi ve tedavisiyle sınırlı olmayıp, aynı zamanda risk değerlendirme çalışmalarına katılmak, acil durum planları oluşturmak ve genel iş sağlığı politikalarının geliştirilmesine katkıda bulunmaktır.

İş Yeri Hekimi Çalışma Sürelerini Belirleyen Yasal Mevzuat

İş yeri hekimlerinin çalışma süreleri, belirli yasal düzenlemelerle sıkı bir şekilde belirlenmiştir. Bu düzenlemeler, iş yerlerinin tehlike sınıflandırmasına ve çalışan sayısına göre farklılık gösterir.

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliğinin temelini oluşturan 6331 sayılı Kanun, işverenlerin iş yeri hekimi ve diğer İSG profesyonellerini görevlendirme yükümlülüğünü ortaya koyar. Ancak sürelerin detayları, bu Kanun'a dayanılarak çıkarılan yönetmeliklerle belirlenir.

İş Güvenliği Uzmanları ve İş Yeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik

İş yeri hekimlerinin görevlendirilme süreleri ve koşulları, özellikle bu yönetmelikte ayrıntılı olarak yer almaktadır. Yönetmelik, iş yerlerini tehlike sınıflarına (az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli) ayırarak, her bir sınıf için asgari görevlendirme sürelerini belirler. Bu yönetmeliğe Mevzuat Bilgi Sistemi üzerinden ulaşılabilir.

İş Yeri Hekimi Part-Time Çalışma Süreleri ve Hesaplamaları

İş yeri hekimlerinin part-time (kısmi zamanlı) görevlendirilmesi, genellikle belirli bir çalışan sayısının altında kalan veya tehlike sınıfı daha düşük olan iş yerleri için geçerlidir. Çalışma süreleri, iş yerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısı esas alınarak dakika/ay cinsinden hesaplanır:

• Çok Tehlikeli Sınıf: Çalışan başına ayda en az 15 dakika.
• Tehlikeli Sınıf: Çalışan başına ayda en az 10 dakika.
• Az Tehlikeli Sınıf: Çalışan başına ayda en az 5 dakika.

Hesaplama Örnekleri:

• Örnek 1 (Az Tehlikeli Sınıf): 100 çalışanı olan bir ofis (az tehlikeli sınıf) için iş yeri hekimi çalışma süresi: 100 çalışan * 5 dakika/çalışan = 500 dakika/ay (yaklaşık 8 saat 20 dakika/ay).
• Örnek 2 (Tehlikeli Sınıf): 50 çalışanı olan bir üretim tesisi (tehlikeli sınıf) için iş yeri hekimi çalışma süresi: 50 çalışan * 10 dakika/çalışan = 500 dakika/ay (yaklaşık 8 saat 20 dakika/ay).
• Örnek 3 (Çok Tehlikeli Sınıf): 30 çalışanı olan bir inşaat şantiyesi (çok tehlikeli sınıf) için iş yeri hekimi çalışma süresi: 30 çalışan * 15 dakika/çalışan = 450 dakika/ay (yaklaşık 7 saat 30 dakika/ay).

Bu süreler, asgari süreler olup, iş yerinin risk analizi ve özel durumlarına göre artırılabilir.

İş Yeri Hekimi Full-Time (Tam Zamanlı) Çalışma Süreleri

Belirli koşulların sağlanması halinde iş yeri hekimlerinin tam zamanlı olarak görevlendirilmesi zorunludur. Yönetmeliğe göre:

• Çok Tehlikeli Sınıfta: 100 ve üzeri çalışanı olan iş yerlerinde tam zamanlı iş yeri hekimi bulundurulması zorunludur.
• Tehlikeli Sınıfta: 250 ve üzeri çalışanı olan iş yerlerinde tam zamanlı iş yeri hekimi bulundurulması zorunludur.
• Az Tehlikeli Sınıfta: 1000 ve üzeri çalışanı olan iş yerlerinde tam zamanlı iş yeri hekimi bulundurulması zorunludur.

Tam zamanlı görevlendirilen bir iş yeri hekimi, haftalık yasal çalışma süresi olan 40 saate kadar iş yerinde görev yapar. Bu süre içinde, sağlık gözetimi, eğitimler, danışmanlık ve diğer İSG faaliyetlerini yürütür. Bu konuda daha fazla bilgi için Wikipedia'daki İş Sağlığı ve Güvenliği maddesi de genel bir çerçeve sunmaktadır.

Çalışma Sürelerinin Önemi ve İşverenin Yükümlülükleri

İş yeri hekimi çalışma sürelerinin doğru hesaplanması ve uygulanması, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda çalışan sağlığı ve iş güvenliği kültürü açısından da hayati öneme sahiptir. Yeterli sürelerde hizmet alamayan iş yerlerinde, potansiyel riskler gözden kaçabilir, meslek hastalıkları erken teşhis edilemeyebilir veya acil durumlara yeterince hazırlık yapılamayabilir. İşverenler, bu süreleri eksiksiz bir şekilde yerine getirmekle yükümlüdürler. Aksi takdirde, hem yasal yaptırımlarla karşılaşabilir hem de çalışan sağlığını riske atabilirler.

İş yeri hekiminin görev süresini aşan ek çalışmalar, işverenin onayı ve ilgili mevzuata uygun ek ücretlendirme ile yapılabilir. Ancak asgari sürelerin her koşulda yerine getirilmesi esastır.

Sonuç

İş yeri hekimi çalışma süreleri, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin temel taşlarından biridir. Part-time ve full-time görevlendirmeler için yapılan hesaplamalar, iş yerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısı gibi faktörlere göre yasal mevzuatla belirlenir. İşverenlerin, bu süreleri doğru bir şekilde anlayıp uygulaması, hem yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri hem de çalışanlarının sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmasını sağlamaları açısından kritik öneme sahiptir. Unutmayalım ki, sağlıklı çalışanlar, verimli ve başarılı işletmelerin temelidir. Bu nedenle, iş yeri hekimlerine ayrılan sürenin önemi asla göz ardı edilmemelidir.