Histerosalpingografi (HSG) veya halk arasında bilinen adıyla rahim filmi, kadın infertilite (kısırlık) araştırmalarında fallop tüplerinin açık olup olmadığını ve rahim boşluğundaki olası problemleri tespit etmek için kullanılan kritik bir tüp tıkanıklığı testidir. Birçok çift için gebelik şansını etkileyen en önemli faktörlerden biri olan tüp tıkanıklığı tanısı, HSG sayesinde konulabilir. Bu makalede, Histerosalpingografi'nin ne olduğundan, nasıl yapıldığına, sonuçlarının ne anlama geldiğine ve kısırlık tanısı sürecindeki yerine dair merak ettiğiniz tüm detayları bulacaksınız.

HSG Nedir ve Neden Yapılır?

Histerosalpingografi (HSG), rahim ve fallop tüplerinin röntgenle incelenmesini sağlayan radyolojik bir prosedürdür. Bu test, genellikle kısırlık şikayeti olan kadınlarda, gebeliğin önündeki fiziksel engelleri tespit etmek amacıyla yapılır. İşlem sırasında, rahim ağzından özel bir kateter aracılığıyla rahim boşluğuna radyoopak (röntgende görülebilen) bir kontrast madde enjekte edilir. Bu madde, rahim ve fallop tüplerinin iç yapısını doldurarak, olası tıkanıklıkları, yapışıklıkları, polipleri veya miyomları görünür hale getirir.

HSG'nin başlıca yapılma nedenleri şunlardır:

• Tüp Tıkanıklığı Teşhisi: Fallop tüplerinin tamamen veya kısmen tıkalı olup olmadığını belirlemek. Tüpler, yumurtanın spermle buluştuğu ve döllenmenin gerçekleştiği yer olduğundan, tıkanıklık gebeliği engeller.
• Rahim Anomalileri: Rahmin şeklindeki doğuştan gelen bozuklukları (örneğin septum, bikornuat rahim) veya rahim içinde sonradan oluşan problemleri (polip, miyom, yapışıklık) tespit etmek.
• Tekrarlayan Düşük Nedenleri: Rahimdeki yapısal sorunlar tekrarlayan düşüklere yol açabilir. HSG bu durumların araştırılmasına yardımcı olur.
• Hidrosalpenks Tespiti: Tüplerin uçlarında sıvı birikmesiyle oluşan hidrosalpenks durumunu görmek. Bu durum tüp bebek başarı oranını düşürebilir.

Bu test hakkında daha fazla bilgi için Histerosalpingografi Wikipedia sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

HSG İşlemi Nasıl Yapılır?

HSG, genellikle adet döneminin bitiminden sonraki birkaç gün içinde, ancak yumurtlama gerçekleşmeden önce yapılır. Bu, hem gebelik olasılığını ortadan kaldırır hem de rahim iç zarının en ince olduğu dönemi yakalar.

İşlem Öncesi Hazırlık

• Zamanlama: Genellikle adet döngüsünün 6-12. günleri arasında planlanır.
• Gebelik Testi: İşlemden önce gebelik testi yapılır. Hamilelik durumunda HSG yapılmaz.
• Enfeksiyon Kontrolü: Pelvik enfeksiyon belirtileri varsa veya geçmişte enfeksiyon öyküsü varsa, işlemden önce antibiyotik kullanımı önerilebilir.
• Ağrı Kesici: İşlemden yaklaşık bir saat önce doktorunuzun önerdiği bir ağrı kesici almak, olası krampları azaltmaya yardımcı olabilir.

İşlemin Aşamaları

1. Hasta jinekolojik muayene pozisyonunda yatağa uzanır.
2. Vajinaya bir spekulum yerleştirilerek rahim ağzı (serviks) görünür hale getirilir ve antiseptik solüsyonla temizlenir.
3. Rahim ağzından ince, esnek bir kateter veya kanül yerleştirilir.
4. Kontrast madde yavaşça enjekte edilir. Bu sırada bazı kadınlar hafif kramp veya kasık ağrısı hissedebilir.
5. X-ray cihazı ile ardışık görüntüler alınır. Kontrast maddenin rahim boşluğunu doldurması, fallop tüplerinden geçerek karın boşluğuna yayılması izlenir.
6. Tüplerin açık olup olmadığı, rahim boşluğunun yapısı ve olası anormallikler değerlendirilir.

İşlem Ne Kadar Sürer?

HSG işleminin kendisi genellikle 15-30 dakika sürer. Hazırlık ve sonrasındaki gözlem süresiyle birlikte toplamda yaklaşık bir saat ayrılması gerekebilir.

HSG Sonuçları Ne Anlama Gelir?

HSG sonuçları, doktorunuz tarafından değerlendirilir ve kısırlık nedeninizin anlaşılmasına yardımcı olur:

• Normal Sonuç: Kontrast madde rahimi doldurup her iki fallop tüpünden de serbestçe karın boşluğuna yayıldığında, tüplerin açık olduğu ve rahim boşluğunda önemli bir anormallik bulunmadığı anlamına gelir.
• Anormal Sonuçlar:
  • Tüp Tıkanıklığı: Kontrast madde bir veya her iki tüpten geçemiyorsa tıkanıklık olduğu düşünülür. Tıkanıklığın yeri ve derecesi önemlidir.
  • Hidrosalpenks: Tüplerin uçları tıkalıysa ve kontrast madde birikip tüpü genişletiyorsa, hidrosalpenks tanısı konulabilir.
  • Rahim İçi Anormallikler: Kontrast maddenin rahim içinde düzensiz dağılması veya belirli bölgelerde dolum defektleri, polip, miyom veya yapışıklık gibi durumları gösterebilir.

Sonuçlar, kısırlık tedavisi yol haritanızın belirlenmesinde kritik bir rol oynar. Örneğin, tüpler tıkalıysa tüp bebek tedavisi önerilebilirken, rahim içi yapışıklıklar cerrahi olarak düzeltilebilir.

HSG ile İlgili Sık Sorulan Sorular

HSG Ağrılı Bir İşlem Midir?

HSG sırasında hissedilen ağrı kişiden kişiye değişir. Çoğu kadın hafif-orta dereceli kramp tarzı ağrı veya basınç hisseder. Özellikle tüplerde tıkanıklık varsa ağrı daha yoğun olabilir. İşlem öncesi alınan ağrı kesiciler ve işlem sırasında gevşeme teknikleri ağrının yönetilmesine yardımcı olur.

HSG Sonrası Gebelik Şansı Artar Mı?

Bazı durumlarda HSG sonrası gebelik şansının arttığı gözlemlenmiştir. Özellikle hafif tıkanıklıkların kontrast maddenin basıncıyla açıldığı veya tüplerdeki küçük mukus tıkaçlarının temizlendiği düşünülür. Bu etki genellikle işlemden sonraki ilk birkaç ay içinde görülür.

HSG Yan Etkileri veya Riskleri Nelerdir?

HSG genellikle güvenli bir prosedürdür ancak bazı yan etkiler ve riskler taşıyabilir:

• Hafif Kramp ve Kanama: İşlem sonrası birkaç saat veya gün sürebilen hafif kramplar ve lekelenme şeklinde kanama normaldir.
• Enfeksiyon: Nadiren pelvik enfeksiyon gelişebilir. Bu risk, işlem öncesinde mevcut bir enfeksiyon veya hassasiyet varsa artar.
• Alerjik Reaksiyon: Kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyonlar (kaşıntı, döküntü, nefes darlığı) çok nadiren görülebilir.
• Vagal Reaksiyon: Baş dönmesi veya bayılma hissi, işlemin kendisi veya ağrıya bağlı olarak gelişebilir.

HSG Yerine Başka Tüp Tıkanıklığı Testi Var Mı?

Evet, tüplerin durumunu değerlendirmek için başka yöntemler de vardır. Bunlar arasında ultrason eşliğinde yapılan Sonohisterosalpingografi (HyCoSy veya SIS) ve daha invaziv bir cerrahi prosedür olan Laparoskopi yer alır. Doktorunuz sizin durumunuza en uygun testi önerecektir.

HSG Kimlere Yapılmaz?

HSG'nin yapılmaması gereken durumlar:

• Gebelik şüphesi veya kesin gebelik.
• Akut pelvik enfeksiyon (PID) veya vajinal enfeksiyon varlığı.
• Kontrast maddeye karşı bilinen alerji.
• Ağır böbrek veya karaciğer yetmezliği.

Güvenilir Bir Tanı Aracı Olarak HSG

Histerosalpingografi, kadın kısırlığının nedenlerini araştırmada altın standartlardan biri olmaya devam etmektedir. Fallop tüplerinin ve rahim boşluğunun değerlendirilmesinde sunduğu detaylı görüntüler sayesinde, doktorlar doğru tanıyı koyabilir ve kişiye özel tedavi planları oluşturabilirler. Bu test, özellikle gebelik elde etmekte zorlanan çiftler için umut verici bir adımdır.

Daha fazla bilgi ve infertilite tanısı süreçleri için güvenilir bir sağlık kaynağı olan Mayo Clinic'in Kadın İnfertilitesi sayfasını inceleyebilirsiniz.

Unutmayın, HSG kararı ve sonuçlarının yorumlanması mutlaka bir uzman jinekolog veya üreme endokrinoloğu tarafından yapılmalıdır. Doktorunuzla açık iletişim kurarak süreci daha bilinçli ve rahat geçirebilirsiniz.