Anne babaların sıkça sorduğu bir soru var: "Hashimoto hastalığı çocuklarda görülür mü?" Evet, maalesef bu otoimmün tiroid rahatsızlığı yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da ortaya çıkabilir. Çocuklarda görülen Hashimoto tiroiditi, tiroid bezinin bağışıklık sistemi tarafından saldırıya uğraması sonucu işlevini yitirmesi durumudur. Erken tanı ve doğru tedavi yaklaşımları, çocuğun sağlıklı gelişimini sürdürmesi için hayati öneme sahiptir. Bu makalede, çocuklarda Hashimoto hastalığının belirtilerini, nasıl tanı konulduğunu ve güncel tedavi stratejilerini ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.

Hashimoto Hastalığı Nedir?

Hashimoto tiroiditi, otoimmün bir hastalıktır; yani vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla kendi hücrelerine saldırır. Bu durumda hedef, boynun ön kısmında bulunan tiroid bezidir. Bağışıklık sistemi, tiroid hücrelerini yok ederek bezin tiroid hormonlarını üretme kapasitesini azaltır. Zamanla bu durum, yorgunluktan kilo alımına, kabızlıktan cilt kuruluğuna kadar birçok belirtiye yol açan hipotiroidizme (tiroid bezinin az çalışması) neden olur. Yetişkinlerde sık görülse de, son yıllarda çocuk ve ergenlerde de teşhis oranlarında artış gözlenmektedir. Genel bilgiler için Wikipedia'daki Haşimoto Tiroiditi sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Çocuklarda Hashimoto Hastalığının Belirtileri

Çocuklarda Hashimoto belirtileri yetişkinlere göre daha sinsi seyredebilir ve bazen diğer çocukluk hastalıklarıyla karıştırılabilir. Bu da tanıyı geciktirebilir. Ebeveynlerin dikkat etmesi gereken başlıca belirtiler şunlardır:

• Yorgunluk ve enerji düşüklüğü: Çocuk okulda veya oyunlarda eskisi kadar aktif olmayabilir.
• Kilo artışı veya kilo verme güçlüğü: İştahında belirgin bir değişiklik olmasa bile kilo alabilir.
• Büyüme geriliği: Boy uzamasında yavaşlama veya yaşıtlarına göre geri kalma.
• Kabızlık: Sürekli veya sık tekrarlayan kabızlık şikayetleri.
• Kuru cilt ve saç dökülmesi: Ciltte kuruluk, saçlarda incelme veya dökülme görülebilir.
• Soğuğa karşı hassasiyet: Diğer çocuklara göre daha çabuk üşüme.
• Konsantrasyon eksikliği ve okul başarısında düşüş: Derslere odaklanmakta zorlanma.
• Boyunda şişlik (guatr): Tiroid bezinin büyümesi dışarıdan fark edilebilir.

Risk Faktörleri

Çocuklarda Hashimoto gelişme riskini artıran bazı faktörler bulunmaktadır:

• Genetik yatkınlık: Ailede tiroid hastalığı veya diğer otoimmün hastalık öyküsü.
• Kız çocuk olmak: Kız çocuklarında erkek çocuklarına göre daha sık görülür.
• Diğer otoimmün hastalıklar: Tip 1 diyabet, çölyak hastalığı gibi başka otoimmün rahatsızlıkların varlığı.
• Down sendromu veya Turner sendromu gibi genetik bozukluklar.

Hashimoto Hastalığının Çocuklarda Tanısı

Çocuklarda Hashimoto tanısı, detaylı bir tıbbi öykü, fizik muayene ve laboratuvar testleriyle konulur. Doktorunuz, çocuğunuzun belirtilerini değerlendirecek ve aşağıdaki testleri isteyebilir:

• Tiroid Stimülan Hormon (TSH) düzeyi: Beyinden salgılanan TSH, tiroid bezini uyarır. Yüksek TSH seviyesi, tiroidin yeterince hormon üretmediğini gösterir.
• Serbest Tiroksin (fT4) düzeyi: Tiroid bezinin ürettiği ana hormondur. Düşük fT4 seviyesi hipotiroidizmi destekler.
• Tiroid Antikorları: Anti-TPO (anti-tiroid peroksidaz) ve anti-Tg (anti-tiroglobulin) antikorları Hashimoto hastalığının önemli belirteçleridir. Bu antikorların yüksekliği, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırdığını gösterir.
• Tiroid ultrasonu: Tiroid bezinin boyutunu, yapısını ve olası nodülleri değerlendirmek için kullanılır.

Tanı ve yönetim süreçlerinde güncel kılavuzlar için Türk Tiroid Derneği'nin halk bilgilendirme sayfasını ziyaret etmek faydalı olabilir.

Çocuklarda Hashimoto Hastalığı Tedavisi ve Yönetimi

Hashimoto hastalığının çocuklardaki tedavisi, tiroid bezinin yeterli hormon üretememesini dengelemeye odaklanır. Temel tedavi, eksik olan tiroid hormonunu dışarıdan takviye etmek, yani sentetik levotiroksin (tiroid hormonu) kullanmaktır. Bu tedavi ömür boyu sürebilir ve düzenli doktor kontrolü gerektirir.

• Levotiroksin Tedavisi: Çocuğun yaşına, kilosuna ve tiroid hormonu seviyelerine göre dozaj belirlenir. Kan testleri ile TSH ve fT4 seviyeleri düzenli olarak izlenerek doz ayarlamaları yapılır.
• Düzenli Takip: Tedavinin etkinliğini ve çocuğun büyüme-gelişimini takip etmek için pediatrik endokrinolog tarafından düzenli kontroller şarttır.
• Beslenme ve Yaşam Tarzı: Hashimoto, direkt olarak diyetle tedavi edilemese de, dengeli ve sağlıklı beslenme, yeterli iyot alımı (aşırıya kaçmadan) ve düzenli fiziksel aktivite genel sağlığı destekler.
• Multidisipliner Yaklaşım: Çocukluk çağındaki Hashimoto hastalarının yönetiminde pediatri uzmanı, pediatrik endokrinolog ve diyetisyen gibi farklı uzmanların iş birliği faydalı olabilir.

Tedavi, çocuğun semptomlarının düzelmesini, normal büyüme ve gelişme hızına ulaşmasını ve yaşam kalitesinin artmasını hedefler.