Yenidoğan Sarılığı Nedir?

Yenidoğan sarılığı, cildin sarı renge dönmesine neden olan bilirubin adlı bir bileşiğin kanda yüksek oranda birikmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bebeklerin doğumdan sonraki ilk 28 günü yenidoğan dönemi olarak tanımlanır. Bu süreçte bebek, yeni çevresine alışmaya başlar ve bu adaptasyon sürecinde bazı zorluklar yaşanabilir. Yenidoğan sarılığı, erken doğan bebeklerde yaklaşık %80 oranında, sağlıklı bebeklerde ise %60 oranında gözlemlenir. Yaygın bir durum olan sarılık, genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman herhangi bir sağlık sorunu ile bağlantılı değildir; bu nedenle fizyolojik sarılık olarak adlandırılır. Sarılığın en belirgin belirtisi, bebeğin cildinde ve gözlerinin beyaz kısmında görülen sarı renktir. Ayrıca, yenidoğan sarılığı bulaşıcı değildir, dolayısıyla başka bireylere mikroorganizmalar aracılığıyla geçmez.

Yenidoğan Sarılığının Nedenleri

Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı sırasında oluşan bir bileşiktir. Normalde, karaciğer bilirubini filtreler. Ancak bebekler doğumdan hemen sonra karaciğerlerinin tam olarak gelişmediği durumlarda, bilirubin seviyeleri yükselebilir. Bunun yanı sıra, hemoraji ve enfeksiyon gibi durumlar da yenidoğan sarılığına yol açabilir. Sarılığın başlıca nedenleri arasında şunlar yer alır:

Bazı enzim eksiklikleri
Anne ve bebek arasındaki kan uyuşmazlığı
Bebeğin kanında enfeksiyon bulunması
Anne sütündeki bazı maddelerin bilirubinin atılmasını engellemesi
Doğuştan gelen safra yolu hastalıkları
İç kanama
Karaciğer işlev bozuklukları
Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar

Ayrıca erken doğum da sarılık riskini artıran önemli bir faktördür.

Yenidoğan Sarılığında Risk Faktörleri

Yenidoğan sarılığı her bebekte görülebilir; ancak bazı bebekler daha fazla risk altındadır. Eğer bebeğinizde sarılık belirtileri gözlemliyorsanız, hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. İki haftadan uzun süren sarılık durumunda mutlaka tedavi gereklidir. Risk altında olan bebekler şunlardır:

Düşük kilolu yenidoğanlar
Erken doğan bebekler
Yetersiz beslenen bebekler
İlk kakasını geç yapan bebekler
Diyabetli annelerin bebekleri
Doğum sırasında kafa derisi altında kanama olan bebekler

Ayrıca anne ve bebek arasındaki kan uyuşmazlığı, yenidoğan sarılığı riskini artırabilir.

Yenidoğan Sarılığının Belirtileri

Yenidoğan sarılığı belirtileri genellikle doğumdan 2-4 gün sonra ortaya çıkar. En belirgin bulgular, ciltte ve gözlerde sarı renk değişimidir. Sarılık olan bebeklerin kakası da beyaz renkte olabilir. Bebeğinizin sarılık olup olmadığını anlamak için cildine parmağınızla hafifçe dokunarak test edebilirsiniz. Eğer bastığınız yer sarı renkte görünüyorsa, yenidoğan sarılığından şüphelenebilirsiniz. Ancak bu test, kesin tanı koyma amacı taşımamaktadır; mutlaka bir uzmana danışmalısınız. Yenidoğan sarılığının diğer belirtileri şunlardır:

Bebeğin cildinde sarı tonların görünmesi
Gün ışığında veya floresan ışık altında belirgin sarılık
Düşük emme isteği
Normalden fazla uyuma
Karın, bacak ve kol bölgelerinde sarı renk
Yüksek ateş
Halsizlik

Bu belirtiler görülüyorsa, en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmanız önemlidir.

Yenidoğan Sarılığının Teşhisi

Yenidoğan sarılığına yönelik testler genellikle bebeğin doğumunun hemen ardından yapılır. Sarılık şüphesi durumunda, doktor fiziksel muayene ile teşhis koyar. Ciltteki sararma, en önemli belirtiyi oluşturur. Ancak kesin teşhis, kan tahlili ile konulur. Eğer kan testinde bilirubin seviyesi yüksekse, yenidoğan sarılığı tanısı konur. Ayrıca, anne ve bebek arasındaki AB0-RH kan uyuşmazlığı da teşhis için önemli bir faktördür. Sarılığın şiddeti, bebeğin topuk kısmından alınan kanla belirlenir.

Yenidoğan Sarılığı Tehlikeli midir?

Yenidoğan sarılığı, 28 günden küçük bebeklerde sık görülen bir durumdur ve genellikle doğumdan sonraki ilk hafta içinde ortaya çıkar. Çoğu durumda ek bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendiliğinden geçer. Ancak bazı bebekler, yüksek bilirubin seviyeleri nedeniyle ciddi sağlık sorunları yaşayabilir. Patolojik sarılık, bilirubin seviyesinin aşırı yükselmesiyle karakterizedir ve bu durum acil müdahale gerektirebilir. Böyle bir durumda, gastroenteroloji uzmanları tedavi sürecinde önemli bir rol oynamaktadır.

Bebekte Sarılık Nasıl Geçer?

Yenidoğan sarılığı çoğu zaman tedavi gerektirmeden kendiliğinden iyileşir. Doktor gözetiminde bebeğin karaciğerinin gelişmesi beklenir. Ancak patolojik sarılık durumunda, hızlı bir tedavi sürecine başlanması önemlidir. Günümüzde sarılık tedavisinde en yaygın yöntem fototerapidir. Bu yöntem, mavi-yeşil ışık yayan cihazlar kullanarak bilirubin seviyelerini düşürmeyi hedefler. Ayrıca ilaç tedavisi de uygulanabilir; bu ilaçlar bilirubin seviyelerini azaltmaya yardımcı olur. Şiddetli sarılık durumunda, kan değişimi (kan transfüzyonu) yöntemi tercih edilebilir. Bu yöntem, diğer tedavilere yanıt vermeyen bebekler için uygundur.