Mide kanseri, tüm dünyada önemli bir sağlık sorunu olmaya devam eden, agresif seyirli bir malignitedir. Bu hastalığın etkin tanı ve tedavisinde, mide kanseri patolojisi büyük bir rol oynar. Sadece kanserin varlığını saptamakla kalmayıp, tümörün histolojik tipleri, yani dokusal özellikleri ve genetik yapıları hakkında değerli bilgiler sunar. Son yıllarda moleküler düzeydeki gelişmeler sayesinde, tümörün kendine özgü moleküler belirteçler profili ortaya konulabilmekte, bu da hastalığın seyri ve tedaviye yanıtı hakkında önemli ipuçları vermektedir. Bu moleküler bulguların, hasta prognoz ilişkisi üzerinde doğrudan etkileri bulunmaktadır. Bu makalede, mide kanserinin patolojik özellikleri, farklı histolojik sınıflandırmalar, öne çıkan moleküler belirteçler ve bunların klinik sonuçlara yansımalarını detaylıca inceleyeceğiz.

Mide Kanseri Nedir? Kısaca Bir Bakış

Mide kanseri (gastrik karsinom), midenin iç yüzeyini kaplayan hücrelerden kaynaklanan kötü huylu bir tümördür. Erken evrelerde belirti vermeyebilmesi nedeniyle sıklıkla ileri evrelerde teşhis edilir. Dünya genelinde kansere bağlı ölümlerin önde gelen nedenlerinden biridir. Coğrafi olarak Doğu Asya ülkelerinde (özellikle Japonya ve Güney Kore) daha sık görülse de, Batı ülkelerinde de önemli bir morbidite ve mortalite kaynağıdır. Mide kanseri hakkında daha fazla bilgiye Wikipedia'dan ulaşabilirsiniz.

Mide Kanserinde Histolojik Tipler ve Önemi

Mide kanserinin mikroskopik görünümü, yani histolojisi, hem tümörün biyolojik davranışını hem de prognozunu etkileyen temel faktörlerden biridir. Patologlar, tümör dokusunu inceleyerek kanserin tipini, yayılımını ve diğer önemli özelliklerini belirler.

Lauren Sınıflandırması: İntestinal ve Diffüz Tip

1965 yılında Lauren tarafından önerilen sınıflandırma, mide adenokarsinomlarını iki ana tipe ayırır: intestinal tip ve diffüz tip. Bu sınıflandırma, hem morfolojik hem de etiyolojik farklılıklar gösterir ve klinik pratikte hala yaygın olarak kullanılmaktadır:

• İntestinal Tip (Glandüler): Daha iyi diferansiye olmuş, bez benzeri yapılar oluşturan tümörlerdir. Genellikle yaşlı hastalarda görülür, çevresel faktörlerle (H. pylori enfeksiyonu, diyet) ilişkilidir ve prekanseröz lezyonlardan (atrofik gastrit, intestinal metaplazi) geliştiği düşünülür. Prognozu diffüz tipe göre nispeten daha iyidir.
• Diffüz Tip (Koheziv Olmayan): Kötü diferansiye olmuş, hücreler arası bağlantısı zayıf, tek tek veya küçük gruplar halinde büyüyen tümörlerdir. Sıklıkla genç yaşlarda görülür, genetik yatkınlıkla (örneğin CDH1 gen mutasyonları) ilişkilidir ve prognozu genellikle daha kötüdür. Taşlı yüzük hücreli karsinomlar bu tipin alt grubudur.

WHO Sınıflandırması: Diğer Histolojik Varyantlar

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sınıflandırması, Lauren sınıflandırmasına ek olarak mide adenokarsinomlarının daha spesifik alt tiplerini tanımlar. Bu tipler arasında papiller, müsinöz, taşlı yüzük hücreli, mikropapiller ve tübüler adenokarsinom gibi varyantlar bulunur. Her bir varyantın kendine özgü morfolojik özellikleri ve potansiyel klinik çıkarımları vardır.

Moleküler Belirteçler: Tanıdan Tedaviye Yeni Ufuklar

Günümüzde, mide kanserinin moleküler profillenmesi, hedefe yönelik tedavilerin geliştirilmesi ve kişiselleştirilmiş tıp yaklaşımının uygulanması açısından kritik öneme sahiptir. Tümörün genetik ve moleküler yapısını anlamak, doğru tedaviyi seçmede yol gösterici olabilir.

HER2 Ekspresyonu: Hedefe Yönelik Tedavinin Anahtarı

Human Epidermal Büyüme Faktörü Reseptörü 2 (HER2), hücre büyümesini ve bölünmesini kontrol eden bir proteindir. Mide kanserlerinin yaklaşık %15-20'sinde HER2 gen amplifikasyonu veya proteinin aşırı ekspresyonu (aşırı üretimi) gözlenir. HER2 pozitif mide kanseri hastalarında, anti-HER2 monoklonal antikor olan trastuzumab gibi hedefe yönelik tedaviler, standart kemoterapiye eklendiğinde sağkalımı önemli ölçüde artırabilir. Bu nedenle, tüm mide kanseri hastalarında HER2 durumunun patolojik olarak belirlenmesi standart bir uygulamadır.

MSI (Mikrosatellit İnstabilitesi) ve MMR Eksikliği

Mikrosatellit instabilitesi (MSI) ve mismatch repair (MMR) eksikliği, tümör hücrelerinde DNA tamir mekanizmalarının bozulduğunu gösteren belirteçlerdir. MSI-H (yüksek mikrosatellit instabilitesi) veya dMMR (MMR eksikliği) gösteren mide kanserleri, immün kontrol noktası inhibitörleri (örneğin pembrolizumab) gibi immünoterapiye yanıt verme olasılığı daha yüksek olan özel bir alt grubu oluşturur. Bu belirteçlerin tespiti, hastaların immünoterapiden fayda görüp görmeyeceğini öngörmek için kullanılır.

Mide kanserinde moleküler belirteçler ve tedavi ilişkisi hakkında daha fazla akademik bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

PD-L1 İfadesi ve Diğer Potansiyel Biyobelirteçler

Programlanmış Ölüm Ligand 1 (PD-L1), immün kontrol noktası inhibitörlerinin etki mekanizmasında merkezi bir rol oynar. Tümör hücreleri veya tümör çevresindeki immün hücreler üzerindeki PD-L1 ifadesinin yüksek olması, bazı immünoterapi türlerine yanıt olasılığını artırabilir. Bunun yanı sıra, fibroblast büyüme faktörü reseptörü 2 (FGFR2) amplifikasyonu, CLDN18.2 ekspresyonu gibi başka potansiyel moleküler belirteçler de araştırılmakta olup, gelecekte yeni hedefe yönelik tedavi stratejilerine yol açabilir.

Patolojik Bulguların Prognoz ve Tedaviye Etkisi

Patolojik incelemeler ve moleküler profilleme sonuçları, hastaların hem hastalığının seyrini (prognozunu) anlamak hem de en uygun tedavi stratejisini belirlemek için vazgeçilmezdir.

Histolojik Tipin Prognoza Yansıması

Lauren sınıflandırmasına göre, intestinal tip mide kanserleri genellikle diffüz tiplere göre daha iyi bir prognoza sahiptir. Diffüz tipin, özellikle genç hastalarda daha agresif seyretme ve kemoterapiye daha az yanıt verme eğilimi, patolojik tipin prognostik önemini vurgular. Ayrıca, taşlı yüzük hücreli karsinom gibi bazı spesifik histolojik varyantlar da genellikle kötü prognozla ilişkilidir.

Moleküler Belirteçlerin Kişiselleştirilmiş Tedaviye Katkısı

HER2 pozitifliği, hastaların trastuzumab gibi hedefe yönelik tedavilerden faydalanmasını sağlar ve sağkalımı uzatır. MSI-H/dMMR statüsü ise immünoterapiye uygun adayları belirleyerek, bu hastaların geleneksel kemoterapiye ek olarak veya yerine bu yenilikçi tedavilerden maksimum fayda görmesini sağlar. Bu moleküler testler sayesinde, her hastanın tümör biyolojisine özel, kişiselleştirilmiş tedavi planları oluşturulabilmekte, böylece tedavi başarısı artırılmaktadır.

Sonuç

Mide kanseri patolojisi, günümüzde hastalığın tanı, sınıflandırma, prognoz tahmini ve tedavi seçiminde temel bir rehberdir. Histolojik tiplerin (özellikle Lauren sınıflandırması) ve moleküler belirteçlerin (HER2, MSI, PD-L1) belirlenmesi, her hastanın kendine özgü biyolojik profiline uygun, kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımlarının geliştirilmesine olanak tanır. Gelecekte, daha fazla moleküler belirtecin keşfedilmesi ve bu bilgiler ışığında yeni hedefe yönelik tedavilerin geliştirilmesiyle, mide kanseri tedavisinde çok daha umut verici sonuçlar elde edilmesi beklenmektedir. Bu alandaki sürekli araştırmalar, hastalar için daha uzun ve kaliteli bir yaşam vaat etmektedir.