Günümüzde kanserle mücadele yöntemleri sürekli gelişiyor ve hastalara daha etkili, daha az yan etkili çözümler sunmak hedefleniyor. Bu ileri tedavi yaklaşımlarından biri de Y90 Mikroküre Tedavisi olarak bilinen Selektif İç Radyasyon Terapisi (SIRT). Özellikle karaciğer tümörlerinin tedavisinde kullanılan bu yöntem, radyasyonu doğrudan tümörlü dokuya ulaştırarak sağlıklı dokuları mümkün olduğunca koruma prensibine dayanır. Peki, SIRT tam olarak nedir, kimler için uygundur ve tedavi süreci nasıl işler? Bu makalede, bu önemli tedavi yöntemi hakkında bilmeniz gereken her şeyi detaylı bir şekilde ele alacağız.

Y90 Mikroküre Tedavisi (SIRT) Nedir?

Selektif İç Radyasyon Terapisi (SIRT), radyoaktif bir izotop olan Yttrium-90 (Y90) içeren mikroskobik boyutlardaki küreciklerin, anjiyografik yöntemlerle doğrudan karaciğer tümörünü besleyen damarlara enjekte edilmesi prensibine dayanan hedefe yönelik bir tedavi yöntemidir. Bu mikrosküreler, tümörün kan akışını kullanarak doğrudan kanserli hücrelere yerleşir ve Y90'ın yaydığı beta radyasyonu ile tümör hücrelerini yok eder. Bu yöntemin "selektif" olmasının nedeni, radyasyonun büyük ölçüde sadece tümör dokusuyla sınırlı kalması ve çevredeki sağlıklı karaciğer dokusuna minimum zarar vermesidir. Bu sayede, daha yüksek dozda radyasyon doğrudan hedefe ulaştırılabilir.

Kimler İçin Uygundur? (Endikasyonları)

Y90 Mikroküre Tedavisi, genellikle ileri evre karaciğer kanserlerinde veya karaciğere yayılmış (metastaz yapmış) kanserlerde tercih edilen bir seçenektir. Başlıca uygulama alanları şunlardır:

• Primer karaciğer kanseri (Hepatoseklüler Karsinom - HCC): Özellikle cerrahiye veya diğer lokal tedavilere uygun olmayan durumlarda.
• Kolorektal kanserlerden kaynaklanan karaciğer metastazları: Bu, SIRT'nin en yaygın kullanıldığı durumlardan biridir.
• Nöroendokrin tümörlerin karaciğer metastazları.
• Diğer tümör tiplerinin karaciğer metastazları (seçilmiş vakalarda).

Tedaviye uygunluk, hastanın genel sağlık durumu, karaciğer fonksiyonları, tümörün boyutu, sayısı ve yerleşimi gibi birçok faktöre bağlı olarak multidisipliner bir ek tarafından değerlendirilir. Bu konuda daha fazla bilgi için Selektif İç Radyoterapi Wikipedia sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Tedavi Süreci Nasıl İşler?

Y90 Mikroküre Tedavisi, birkaç aşamalı ve titizlikle planlanan bir süreçtir:

Hazırlık Aşaması

Tedaviden önce detaylı bir anjiyografik değerlendirme yapılır. Bu aşamada, karaciğerin ve tümörün kan damarları haritalanır. Amaç, mikrokürelerin sadece tümör bölgesine gitmesini sağlamak ve akciğer gibi diğer organlara kaçışını engellemektir. Ayrıca, bir test dozu veya simülasyon amacıyla radyoaktif olmayan küreler enjekte edilerek dağılım ve olası kaçaklar kontrol edilir. Bu aşama, her hastaya özel bir dozimetri planının oluşturulması için kritik öneme sahiptir.

Mikroküre Uygulaması

Hazırlıklar tamamlandıktan sonra, radyoaktif Y90 içeren mikroküreler, kasık bölgesinden girilen bir kateter yardımıyla karaciğer arterlerine ve oradan da tümörü besleyen damarlara yavaşça enjekte edilir. Bu işlem genellikle birkaç saat sürer ve hasta bu süreçte uyanık kalır ancak lokal anestezi ve sedasyon uygulanabilir. Mikroküreler, tümör damarlarının çapı nedeniyle damar içinde sıkışarak tümör dokusuna yerleşir.

Tedavi Sonrası İzlem

Tedavinin ardından hasta kısa bir süre hastanede gözlem altında tutulur. Radyoaktivite seviyeleri izlenir ve olası yan etkiler değerlendirilir. Taburcu olduktan sonra düzenli kontrollerle tedavinin etkinliği ve hastanın durumu takip edilir. Johns Hopkins Medicine'dan alınan bilgilere göre, bu takip, görüntüleme testleri ve kan tahlillerini içerebilir.

Y90 Mikroküre Tedavisinin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajlar

• Hedefe Yönelik Tedavi: Radyasyonun büyük ölçüde tümör dokusuyla sınırlı kalması, sağlıklı doku hasarını azaltır.
• Daha Yüksek Doz Uygulama: Lokalize etki sayesinde, dışarıdan uygulanan radyoterapilere göre tümöre daha yüksek dozda radyasyon verilebilir.
• Sistemik Yan Etki Azlığı: Kemoterapiye kıyasla daha az sistemik yan etki görülebilir.
• Geniş Uygulama Alanı: Cerrahiye uygun olmayan veya diğer tedavilere yanıt vermeyen hastalarda alternatif bir tedavi seçeneği sunar.

Dezavantajlar/Riskler

• Radyasyon Maruziyeti: Her ne kadar hedefe yönelik olsa da, radyasyon içeren bir tedavidir ve belirli riskler taşır.
• Potansiyel Komplikasyonlar: Nadiren de olsa, karaciğer yetmezliği, safra yolu hasarı veya radyasyon pnömonisi gibi ciddi komplikasyonlar görülebilir.
• Her Hastaya Uygun Değil: Tedaviye uygunluk kriterleri oldukça spesifiktir ve her hasta için uygun olmayabilir.

Tedavi Sonuçları ve Yan Etkileri

SIRT tedavisinin amacı, tümörün büyümesini kontrol altına almak, küçültmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Birçok hastada tümör boyutunda küçülme ve hastalığın ilerlemesinde yavaşlama gözlemlenir. Yan etkiler genellikle hafiftir ve yorgunluk, karın ağrısı, bulantı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu belirtiler genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden düzelir. Daha ciddi yan etkiler nadir olmakla birlikte, tedavi sonrası yakın takip önemlidir.

Sonuç

Y90 Mikroküre Tedavisi (SIRT), karaciğer tümörleriyle mücadelede umut vadeden, selektif ve etkili bir yöntemdir. Hedefe yönelik radyasyon uygulaması sayesinde, çevredeki sağlıklı dokular korunurken tümöre yüksek dozda radyasyon verilebilir. Ancak bu tedavi, kapsamlı bir değerlendirme ve multidisipliner bir yaklaşımla, uzman hekimlerin kararıyla uygulanmalıdır. Her kanser tedavisinde olduğu gibi, SIRT de hastanın genel sağlık durumu, tümörün özellikleri ve diğer tedavi seçenekleri göz önünde bulundurularak kişiye özel planlanmalıdır. Eğer siz de veya bir yakınınız bu tedavi için uygun aday olabileceğinizi düşünüyorsanız, mutlaka bir onkoloji veya girişimsel radyoloji uzmanına danışmalısınız.