İşitme sağlığı, yaşam kalitemizin temel taşlarından biridir. Özellikle yenidoğanlarda ve erken çocukluk döneminde işitme kaybının tespiti, doğru müdahale için hayati önem taşır. Bu noktada, iç kulak (koklea) fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılan otoakustik emisyon (OAE) testleri devreye girer. OAE testleri arasında en yaygın olarak kullanılan iki tür, Geçici Uyarılmış Otoakustik Emisyon (TEOAE) ve Bozulma Ürünü Otoakustik Emisyon (DPOAE) testleridir. Peki, TEOAE ve DPOAE testleri arasındaki farklar nelerdir ve hangi durumlarda hangi test tercih edilir? Bu makalede, bu iki önemli işitme testi türünü derinlemesine inceleyeceğiz.

Otoakustik Emisyon (OAE) Nedir?

Otoakustik emisyonlar, iç kulağımızdaki sağlıklı dış tüy hücreleri tarafından üretilen ve dış kulak yolundan mikrofon aracılığıyla kaydedilebilen zayıf seslerdir. Bu sesler, dış tüy hücrelerinin sese tepki olarak gösterdiği aktif mekanik titreşimlerin bir sonucudur. OAE’lerin varlığı, kokleanın ve dış tüy hücrelerinin sağlıklı bir şekilde çalıştığını gösterirken, yokluğu işitme kaybı riskine işaret edebilir. OAE'ler hakkında daha detaylı bilgiye Wikipedia'dan ulaşabilirsiniz.

TEOAE (Transient Evoked Otoacoustic Emissions) Nedir?

TEOAE testi, kulağa kısa süreli, tıklama benzeri bir ses (transient uyaran) gönderilerek iç kulaktan geri dönen yankıların ölçülmesi prensibine dayanır. Bu test, özellikle kokleanın geniş bir frekans aralığındaki genel fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır. TEOAE'ler, dış tüy hücrelerinin ses uyaranına senkronize bir şekilde tepki verme yeteneğini gösterir. Genellikle yenidoğan işitme taramalarında ilk basamak test olarak tercih edilir.

DPOAE (Distortion Product Otoacoustic Emissions) Nedir?

DPOAE testi ise, kulağa aynı anda iki farklı frekansta (f1 ve f2) saf ton sesleri gönderilerek elde edilen bozulma ürünlerinin ölçülmesidir. İç kulaktaki dış tüy hücreleri, bu iki sesi işlerken, orijinal frekanslardan farklı yeni frekanslarda sesler (bozulma ürünleri) üretir. Bu bozulma ürünleri kaydedilerek dış tüy hücrelerinin belirli frekanslardaki durumları hakkında detaylı bilgi edinilir. DPOAE, TEOAE'ye kıyasla daha frekans spesifik bilgi sağlayabilir ve daha yüksek frekansları değerlendirmede avantajlıdır.

TEOAE ve DPOAE Arasındaki Temel Farklar

Her iki test de otoakustik emisyonları ölçse de, uygulama prensipleri ve sağladıkları bilgiler açısından önemli farklılıklar gösterirler:

Test Prensibi

• TEOAE: Kısa süreli, geniş bantlı bir tıklama sesi ile uyarılır ve kokleanın genel tepkisini ölçer.
• DPOAE: İki farklı frekansta sürekli saf ton uyaranı ile spesifik frekanslardaki koklear yanıtı değerlendirir.

Amaç ve Hedef Kitle

• TEOAE: Daha çok yenidoğan işitme taramalarında ve işitme kaybı şüphesi olan bebeklerde genel bir tarama testi olarak kullanılır.
• DPOAE: Hem tarama hem de tanı amaçlı kullanılır. Daha spesifik frekans bilgisi sağladığı için çocuklarda ve yetişkinlerde koklear fonksiyonun detaylı değerlendirilmesinde tercih edilebilir.

Duyarlılık ve Özgüllük

• TEOAE: Genellikle 30-35 dB'den daha hafif işitme kayıplarını tespit etmede daha duyarlıdır.
• DPOAE: Daha geniş bir frekans aralığını ve daha spesifik frekanslardaki dış tüy hücre hasarını değerlendirmede avantajlı olabilir.

Uygulama Süresi ve Ortamı

• Her iki test de hızlı ve non-invazivdir. Ancak, testin başarılı olması için ortamın sessiz olması ve hastanın hareketsiz kalması kritiktir. Özellikle bebeklerde uyku hali idealdir.

Hangi Durumlarda Hangi Test Tercih Edilir?

TEOAE ve DPOAE, klinik uygulamada birbirini tamamlayan testlerdir. Seçim, hastanın yaşına, işitme kaybı şüphesinin doğasına ve hedeflenen bilgiye bağlıdır. Örneğin, Acıbadem Sağlık Grubu'nun odyoloji rehberleri gibi kaynaklarda, bu testlerin hangi durumlarda kullanılabileceği detaylıca açıklanmaktadır.

Yenidoğan İşitme Taramaları

Yenidoğanlarda genellikle önce TEOAE testi yapılır. Geçemeyen bebekler için genellikle ABR (İşitsel Beyinsapı Yanıtı) veya DPOAE gibi ileri testlere geçilir.

Çocuk ve Yetişkin Değerlendirmeleri

DPOAE, daha spesifik frekans bilgisi sağlayabildiği için çocuklarda ve yetişkinlerde işitme eşiklerini tahmin etmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, ototosik ilaç kullanımı gibi durumlarda kokleanın belirli frekanslardaki fonksiyonlarını izlemek için de DPOAE tercih edilebilir.

Koklear Fonksiyon Değerlendirmesi

Her iki test de koklear fonksiyonu değerlendirse de, DPOAE, özellikle yüksek frekanslardaki hassasiyeti nedeniyle koklear hasarın daha detaylı haritasını çıkarmada faydalı olabilir.

Sonuç

TEOAE ve DPOAE, işitme sağlığının erken tanısında ve takibinde vazgeçilmez iki otoakustik emisyon testidir. TEOAE, hızlı ve genel bir tarama sağlarken, DPOAE daha frekans spesifik ve detaylı bilgi sunar. Her iki test de dış tüy hücrelerinin sağlığı hakkında önemli ipuçları verir ve işitme uzmanlarının doğru tanı koyarak uygun müdahale planlarını oluşturmasına yardımcı olur. Bu testlerin doğru yorumlanması, bireylerin işitme sağlığı yolculuğunda önemli bir adımdır.