Ağız içinde çıkan yaralar, çoğu kişinin hayatında en az birkaç kez deneyimlediği yaygın bir durumdur. Genellikle stres, travma, vitamin eksikliği gibi nedenlerle ortaya çıkan bu yaralar (aftlar), birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak tekrarlayan ağız yaraları, özellikle de belirgin bir sebep olmaksızın sık sık nüksediyor ve şiddetli seyrediyorsa, bu durum akıllara "Acaba Behçet hastalığı gibi daha ciddi bir durumun belirtisi olabilir mi?" sorusunu getirebilir. Bu makalemizde, ağız yaraları Behçet ilişkisini detaylıca inceleyecek ve kesin tanı için neler yapmalı sorusuna yanıt arayacağız.

Tekrarlayan Ağız Yaraları: Ne Zaman Endişelenmeli?

Ağız içinde çıkan aftlar veya ülserler oldukça rahatsız edici olabilir. Genellikle oval veya yuvarlak şekilli, beyaz ya da sarımsı, etrafı kırmızı bir halkayla çevrili bu yaralar, yemek yemeyi ve konuşmayı zorlaştırabilir. Çoğu zaman zararsız olsa da, bazı durumlarda bu tekrarlayan ağız yaraları altta yatan sistemik bir hastalığın habercisi olabilir. Endişelenmeniz gereken durumlar şunlardır:

• Yaraların iyileşme süresinin çok uzun olması (2 haftadan fazla).
• Çok sık aralıklarla, hatta sürekli yenilerinin çıkması.
• Ağız içindeki yaraların sayısının birden fazla ve boyutlarının büyük olması.
• Yaralara ek olarak genital bölgede yaraların, göz iltihaplanmalarının, eklem ağrılarının veya cilt lezyonlarının eşlik etmesi.
• Ateş, yorgunluk gibi genel sistemik belirtilerin varlığı.

Behçet Hastalığı Nedir ve Ağız Yaralarıyla İlişkisi

Behçet hastalığı, vücudun kan damarlarını etkileyen, kronik ve iltihabi bir otoimmün hastalıktır. Genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. En karakteristik belirtilerinden biri, hemen hemen tüm Behçet hastalarında görülen tekrarlayan ağız ülserleridir. Bu ülserler, aftöz stomatit olarak da bilinir ve genellikle birden fazla sayıda, ağrılı ve iyileşmeleri uzun sürebilir.

Behçet Hastalığının Diğer Belirtileri

Behçet hastalığının tanısı için sadece ağız yaraları yeterli değildir. Hastalık, vücudun farklı bölgelerini etkileyebilen çok sistemli bir yapıya sahiptir. Ağız yaralarına ek olarak görülen diğer yaygın belirtiler şunlardır:

• Genital Ülserler: Ağız yaralarına benzer şekilde, genital bölgede de tekrarlayan yaralar görülebilir. Erkeklerde skrotumda, kadınlarda ise labialarda sıkça ortaya çıkar.
• Göz Tutulumu (Üveit): Gözde kızarıklık, ağrı, ışığa hassasiyet ve görme kaybına neden olabilen iltihaplanmalardır. Bu durum tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına yol açabilir. Behçet hastalığı hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
• Cilt Lezyonları: Eritema nodozum (bacaklarda ağrılı kırmızı nodüller), papülopüstüler lezyonlar (sivilce benzeri döküntüler) ve paterji reaksiyonu (ciltte küçük bir travmaya, iğne batmasına bile aşırı tepki) görülebilir.
• Eklem Tutulumu: Eklemlerde ağrı, şişlik ve hassasiyet (artrit) görülebilir, genellikle büyük eklemleri etkiler ve kalıcı hasar bırakmaz.
• Nörolojik Tutulum: Baş ağrısı, denge bozuklukları, felç ve bilişsel bozukluklar gibi ciddi belirtilere yol açabilir.
• Vasküler Tutulum: Damarlarda iltihaplanma (vaskülit) sonucu pıhtı oluşumu veya anevrizmalar görülebilir.

Behçet Hastalığı İçin Kesin Tanı Süreci

Behçet tanısı, tek bir laboratuvar testiyle konulamaz. Tanı, hastanın klinik belirtileri, fizik muayene bulguları ve uluslararası kabul görmüş tanı kriterlerine göre konulur. Genellikle bir romatoloji uzmanı tarafından değerlendirme yapılır.

Tanı Kriterleri ve Değerlendirme

Uluslararası Behçet Hastalığı Çalışma Grubu (International Study Group for Behçet's Disease - ISG) kriterlerine göre, tekrarlayan ağız ülserleri temel kriterdir ve buna ek olarak aşağıdaki belirtilerden en az ikisinin bulunması gerekmektedir:

1. Tekrarlayan genital ülserler
2. Göz tutulumu (üveit)
3. Cilt lezyonları
4. Pozitif paterji testi (deriye yapılan küçük bir iğne batırma sonrası 24-48 saat içinde papül veya püstül oluşumu)

Bu kriterlere ek olarak, doktorunuz diğer hastalıkları dışlamak ve hastalığın şiddetini belirlemek için çeşitli kan testleri, görüntüleme yöntemleri (MR, ultrason) ve doku biyopsileri isteyebilir. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi'nin Behçet hastalığına ilişkin uzman görüşlerine buradan ulaşabilirsiniz.

Neler Yapmalı? Profesyonel Yardım Almak Şart

Eğer siz de sık sık ağız ülserleri yaşıyor ve yukarıda belirtilen Behçet hastalığı belirtilerinden bir veya birkaçını fark ediyorsanız, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmanız kritik öneme sahiptir. Kendi kendinize tanı koymaya çalışmak veya tedaviyi ertelemek, özellikle göz tutulumu gibi ciddi durumların kalıcı hasara yol açmasına neden olabilir.

İlk adım, bir aile hekimi veya dahiliye uzmanına başvurmak olabilir. Şikayetleriniz doğrultusunda sizi bir romatoloji uzmanına yönlendireceklerdir. Romatolog, detaylı bir öykü alacak, fizik muayene yapacak ve gerekli testleri isteyerek doğru Behçet teşhisi koymak için en uygun yolu belirleyecektir. Erken tanı ve tedavi, Behçet hastalığının seyrini yönetmek ve komplikasyonları önlemek açısından hayati öneme sahiptir.

Sonuç

Tekrarlayan ağız yaraları, çoğu zaman masum olsa da, bazen Behçet hastalığı gibi ciddi sistemik bir otoimmün hastalığın ilk ve en yaygın belirtisi olabilir. Özellikle genital yaralar, göz iltihapları, cilt lezyonları veya eklem ağrıları gibi eşlik eden başka semptomlar varsa, bu duruma dikkatle yaklaşılmalı ve mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Unutmayın, doğru ve zamanında kesin tanı, hastalığın kontrol altına alınması ve yaşam kalitesinin korunması için anahtardır. Sağlığınızı ihmal etmeyin, şüpheleriniz varsa profesyonel tıbbi yardım almaktan çekinmeyin.