Burun septumundaki bir delik olan septum perforasyonu, nefes alma güçlüğü, burun kanaması, kabuklanma ve estetik sorunlar gibi yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen problemlere yol açabilir. Bu durumun giderilmesi için çeşitli cerrahi yöntemler ve farklı materyaller kullanılmaktadır. Septum perforasyonu onarımı, doğru materyal seçimiyle başarıya ulaşan hassas bir cerrahi süreçtir. Ancak her materyalin kendine göre avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Bu makalede, septum perforasyonu tedavisinde kullanılan başlıca materyalleri, bunların özelliklerini ve hangi durumlarda tercih edildiklerini derinlemesine inceleyeceğiz.

Septum Perforasyonu Nedir ve Neden Onarılmalıdır?

Burun septumu, burun boşluğunu ikiye ayıran kıkırdak ve kemik yapısından oluşan duvarıdır. Bu duvar üzerindeki bir açıklık veya delik, septum perforasyonu olarak adlandırılır. Septum perforasyonları; travma, kokain kullanımı, burun spreylerinin aşırı kullanımı, bazı otoimmün hastalıklar veya önceki burun ameliyatları gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Perforasyonun varlığı, burun tıkanıklığı, ıslık sesi, tekrarlayan burun kanamaları, koku alma bozuklukları ve septumun çökmesi gibi ciddi semptomlara yol açabilir. Bu semptomlar, hastaların günlük yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürdüğü için, uygun vakalarda septum perforasyonu onarımı kaçınılmaz hale gelir.

Bu konuda daha fazla bilgi için Nazal Septal Perforasyon hakkında Wikipedia makalesine başvurabilirsiniz.

Septum Perforasyonu Onarımında Genel Yaklaşımlar

Septum perforasyonu onarımında temel amaç, deliği kapatmak ve burun septumunun bütünlüğünü yeniden sağlamaktır. Bu, hem semptomları hafifletmek hem de potansiyel yapısal sorunları önlemek için kritik öneme sahiptir. Onarım yaklaşımları, perforasyonun boyutu, yeri, hastanın genel sağlık durumu ve cerrahın tercihine göre değişiklik gösterebilir. Genellikle cerrahi kapatma (perforasyon onarımı) tercih edilir ve bu süreçte farklı kapatma materyalleri kullanılır. Başarı oranı, seçilen materyale, cerrahi tekniğe ve perforasyonun özelliklerine bağlı olarak değişir.

Otolojik (Vücudun Kendi Dokuları) Materyaller ve Kullanımı

Otolojik materyaller, hastanın kendi vücudundan alınan dokulardır. Bu materyaller, vücut tarafından reddedilme riskinin düşük olması ve doğal uyum sağlamaları nedeniyle sıklıkla tercih edilir.

Kıkırdak Greftleri

Kıkırdak greftleri, septum perforasyonu onarımında en yaygın kullanılan otolojik materyallerden biridir. Genellikle kulak (konkal kıkırdak), kaburga (kostal kıkırdak) veya burun septumu (eğer yeterli sağlıklı kısım varsa) gibi bölgelerden alınır.

• Avantajları: Yüksek dayanıklılık, doğal uyum, düşük enfeksiyon riski, iyi şekillendirme potansiyeli. Vücut tarafından kolayca kabul edilir ve uzun süreli stabilite sağlar.
• Dezavantajları: Ek bir cerrahi alandan greft alma ihtiyacı (donör saha morbiditesi), donör sahasında ağrı veya şekil bozukluğu riski, özellikle kaburga kıkırdağı için greftin eğilme veya bükülme olasılığı.

Fasya Greftleri

Fasya, kasları ve organları saran bağ dokusudur. Temporal fasya (şakak bölgesinden) veya diğer fasya dokuları, septum perforasyonu onarımında kullanılabilir.

• Avantajları: Esnek yapısı sayesinde küçük ve düzensiz perforasyonları kapatmada etkilidir. Donör saha morbiditesi genellikle kıkırdak greftlerine göre daha düşüktür.
• Dezavantajları: Kıkırdak kadar yapısal destek sağlamaz, büyük perforasyonlarda tek başına yeterli olmayabilir.

Sentetik (Yapay) Materyaller ve Kullanımı

Sentetik materyaller, laboratuvar ortamında üretilen ve biyouyumlu özelliklere sahip yapay dokulardır. Donör saha morbiditesini ortadan kaldırdıkları için bazı durumlarda tercih edilebilirler.

Silikon Düğmeler ve Plaklar

Silikon septum düğmeleri veya plaklar, cerrahi onarımın mümkün olmadığı veya ertelendiği durumlarda geçici veya kalıcı olarak perforasyonu kapatmak için kullanılabilir. Cerrahi bir implantasyon gerektirmezler.

• Avantajları: Cerrahiye gerek kalmadan hızlı semptomatik rahatlama sağlar, kolayca çıkarılabilir veya değiştirilebilir.
• Dezavantajları: Kalıcı bir çözüm değildir, genellikle yabancı cisim hissi, enfeksiyon riski ve bazen kendiliğinden yerinden çıkma olasılığı vardır. Bazı hastalarda rahatsızlık ve ağrıya neden olabilir.

Biyouyumlu Sentetik Greftler (Örn. Gore-Tex, Seflex)

Politetrafloroetilen (PTFE) bazlı greftler (örneğin Gore-Tex) veya diğer sentetik yamalar, otolojik dokunun yetersiz olduğu veya hastanın kendi dokusunu kullanmak istemediği durumlarda tercih edilebilir.

• Avantajları: Donör saha morbiditesi yoktur, kolay erişilebilir, steril ve standart boyutlarda mevcuttur.
• Dezavantajları: Otolojik dokulara göre enfeksiyon riski biraz daha yüksek olabilir. Vücut tarafından tam olarak entegre olmayabilir ve nadiren yabancı cisim reaksiyonlarına neden olabilir.

Biyolojik Materyaller ve Doku Mühendisliği Yaklaşımları

Son yıllarda, doku mühendisliği ve biyolojik materyaller alanındaki gelişmeler, septum perforasyonu onarımında yeni umutlar vaat etmektedir.

Biyolojik Yamalar (Örn. Acelüler Dermal Matris)

Acelüler dermal matrisler (ADM), hayvan veya insan kaynaklı olup, hücreleri uzaklaştırılmış ancak kolajen iskeleti korunmuş dokulardır. Bu materyaller, vücudun kendi hücrelerinin içine göç etmesi ve yeni doku oluşturması için bir iskele görevi görür.

• Avantajları: Doku rejenerasyonunu teşvik eder, donör saha morbiditesi yoktur, biyouyumluluk açısından yüksek potansiyele sahiptir.
• Dezavantajları: Maliyeti daha yüksek olabilir, uzun vadeli sonuçlar üzerine daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Septum perforasyonu ve tedavi yöntemleri hakkında daha detaylı bilgi için Türk KBB ve BBC Derneği'nin ilgili sayfasına göz atabilirsiniz.

Materyal Seçimini Etkileyen Faktörler

Septum perforasyonu onarımında doğru materyali seçmek, cerrahın deneyimine ve birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler şunları içerir:

• Perforasyonun Boyutu ve Yeri: Küçük perforasyonlar için daha esnek materyaller yeterli olabilirken, büyük perforasyonlar için yapısal destek sağlayacak kıkırdak greftleri gerekebilir.
• Hastanın Genel Sağlık Durumu: Kronik hastalıklar, sigara kullanımı gibi faktörler iyileşmeyi etkileyebilir.
• Daha Önceki Ameliyatlar: Geçmişte yapılan burun ameliyatları, donör saha materyalinin bulunabilirliğini etkileyebilir.
• Cerrahın Deneyimi ve Tercihi: Cerrahın belirli materyallerle veya tekniklerle olan deneyimi, seçimde önemli bir rol oynar.
• Hasta Beklentileri: Hastanın estetik veya fonksiyonel beklentileri de materyal seçiminde etkili olabilir.

Sonuç

Septum perforasyonu onarımı, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artıran cerrahi bir çözümdür. Bu onarımda kullanılan materyaller, hastanın bireysel ihtiyaçlarına ve perforasyonun özelliklerine göre özenle seçilmelidir. Otolojik kıkırdak ve fasya greftleri, doğal uyum ve düşük reddedilme riskleriyle öne çıkarken, sentetik materyaller donör saha morbiditesini ortadan kaldırır. Biyolojik yamalar ise doku rejenerasyonu potansiyeli sunarak geleceğin tedavi yöntemlerine ışık tutmaktadır. Her bir materyalin kendine has avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır ve bu seçim, cerrahın uzmanlığı ve hastayla yapılan detaylı görüşmeler sonucunda yapılmalıdır. Nihayetinde, başarılı bir septum perforasyonu onarımı için en uygun materyalin seçilmesi, uzun vadeli iyileşme ve hasta memnuniyeti için kilit öneme sahiptir.