Meme kanseri teşhisi alan hastalar için tedavi süreci, hastalığın evresine ve özelliklerine göre büyük farklılıklar gösterebilir. Bu süreçte koltuk altı (aksilla) lenf bezlerinin durumu, hem hastalığın yayılımını anlamak hem de tedavi planını belirlemek açısından kritik öneme sahiptir. İşte bu noktada, “Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi” (SLNB) ve “Aksiller Diseksiyon” (ALND) olmak üzere iki temel cerrahi yöntem devreye girer. Her iki prosedür de koltuk altı lenf bezlerini değerlendirmeyi amaçlasa da, uygulama biçimleri, kapsamları, riskleri ve potansiyel faydaları açısından belirgin farklar taşır.

Bu makalede, sentinel lenf nodu biyopsisi ve aksiller diseksiyon arasındaki temel farkları ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz. Ayrıca, cerrahların hangi hastalar için hangi yönteme karar verdiklerini belirleyen önemli karar verme kriterleri üzerinde durarak, bu kritik cerrahi seçimlerin hastaların gelecekteki yaşam kalitesi üzerindeki etkilerini de ele alacağız.

Meme Kanseri ve Koltuk Altı Lenf Nodu Yönetimi

Meme kanseri, kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biridir ve erken teşhis, başarılı tedavi için hayati öneme sahiptir. Kanserin yayılma potansiyeli, genellikle tümör hücrelerinin lenfatik sistem aracılığıyla yakın lenf bezlerine ulaşmasıyla başlar. Koltuk altı lenf bezleri (aksiller lenf nodları), meme dokusuna en yakın lenf bezleri olduğundan, meme kanseri hücrelerinin ilk durağı olma eğilimindedir.

Bu lenf bezlerinin durumu, hastalığın evresini belirlemede, prognozu (hastalığın seyri) öngörmede ve adjuvan (destekleyici) tedavilerin (kemoterapi, radyoterapi vb.) planlanmasında kilit rol oynar. Bu nedenle, koltuk altı lenf nodlarının cerrahi olarak değerlendirilmesi, meme kanseri tedavisinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi (SLNB) Nedir?

Sentinel lenf nodu biyopsisi, meme kanseri tedavisinde devrim niteliğinde bir gelişmedir. Bu prosedür, kanser hücrelerinin ilk olarak ulaşma ihtimali en yüksek olan "bekçi" (sentinel) lenf nodu veya nodlarını tespit etmeyi ve çıkarmayı amaçlar. Eğer bu bekçi lenf nodlarında kanser hücreleri bulunmazsa, diğer koltuk altı lenf nodlarının da büyük ihtimalle kanserden etkilenmediği varsayılır ve gereksiz aksiller diseksiyondan kaçınılmış olur. Bu yöntem, hasta için çok daha az invaziv bir seçenektir.

SLNB Nasıl Yapılır?

SLNB genellikle meme cerrahisi ile aynı seansta veya öncesinde yapılır. Cerrah, tümör bölgesine veya meme başına özel bir boya (mavi boya) ve/veya radyoaktif bir madde enjekte eder. Bu maddeler lenfatik sistem yoluyla hareket ederek, kanser hücrelerinin ilk uğrayacağı lenf nodlarını işaretler. Özel bir detektör veya boyanın görsel takibi ile bu 'sentinel' lenf nodları bulunur, küçük bir kesi ile çıkarılır ve patolojik incelemeye gönderilir.

SLNB'nin Avantajları

• Daha Az İnvaziv: Sadece birkaç lenf nodu çıkarıldığı için, geleneksel aksiller diseksiyona göre çok daha az cerrahi travma yaşanır.
• Daha Düşük Lenfödem Riski: Kolun şişmesi olarak bilinen lenfödem riski, çok daha az lenf nodu çıkarıldığı için önemli ölçüde azalır.
• Daha Hızlı İyileşme: Daha küçük kesiler ve daha az doku çıkarılması sayesinde iyileşme süreci genellikle daha kısadır.
• Daha Az Ağrı ve Uyuşma: Sinir hasarı riski daha az olduğu için ağrı ve uyuşma gibi yan etkiler daha az görülür.

SLNB'nin Dezavantajları ve Riskleri

• Yanlış Negatif Riski: Nadiren de olsa, sentinel lenf nodlarında kanser olmamasına rağmen diğer lenf nodlarında kanser bulunabilir. Ancak modern tekniklerle bu oran oldukça düşüktür.
• Alerjik Reaksiyonlar: Kullanılan boya veya radyoaktif maddeye karşı alerjik reaksiyonlar görülebilir.
• Geçici Cilt Renk Değişikliği: Mavi boya kullanımı sonrası ciltte veya idrarda geçici renk değişikliği olabilir.

SLNB hakkında daha fazla bilgi edinmek için Wikipedia'daki Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi sayfasına göz atabilirsiniz.

Aksiller Diseksiyon (ALND) Nedir?

Aksiller diseksiyon, koltuk altındaki lenf bezlerinin büyük bir kısmının veya tamamının cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Bu işlem, genellikle sentinel lenf nodu biyopsisinin uygun olmadığı veya sentinel lenf nodlarında yaygın kanser tutulumu tespit edildiği durumlarda uygulanır.

ALND Nasıl Yapılır?

Genel anestezi altında, koltuk altında daha büyük bir kesi yapılır ve cerrah, koltuk altındaki çoğu lenf nodunu ve çevresindeki yağ dokusunu çıkarır. Çıkarılan bu doku, patolojik inceleme için laboratuvara gönderilir.

ALND'nin Endikasyonları

Aksiller diseksiyon genellikle şu durumlarda tercih edilir:

• Sentinel lenf nodu biyopsisinde birden fazla lenf nodunda veya geniş çaplı kanser yayılımı (makrometastaz) tespit edilmesi.
• Klinik olarak koltuk altında şüpheli veya belirgin lenf nodu büyüklüğü olan hastalar (ameliyat öncesi görüntüleme ve biyopsi ile doğrulanmış).
• Bazı agresif meme kanseri türlerinde veya belirli durumlarda nüks riskini azaltmak için.

ALND'nin Olası Komplikasyonları

ALND, SLNB'ye kıyasla daha invaziv bir prosedür olduğu için daha yüksek riskli yan etkilere sahiptir:

• Lenfödem: Koltuk altındaki lenf bezlerinin çıkarılması, kolun lenfatik drenajını bozarak uzun süreli veya kalıcı şişmeye (lenfödem) yol açabilir. Bu, ALND'nin en bilinen ve en rahatsız edici komplikasyonlarından biridir.
• Sinir Hasarı: Koltuk altı bölgesindeki sinirlerin zarar görmesi, kolda, omuzda veya göğüste uyuşma, karıncalanma, his kaybı veya ağrıya neden olabilir.
• Hareket Kısıtlılığı: Kol ve omuz hareketlerinde kısıtlılık veya güç kaybı yaşanabilir.
• Enfeksiyon ve Seroma: Cerrahi sonrası enfeksiyon veya yara bölgesinde sıvı birikimi (seroma) riski daha yüksektir.

Lenf nodu diseksiyonları hakkında genel bilgiler için Cancer.Net sitesindeki ilgili makaleye başvurabilirsiniz.

Temel Farklar: SLNB mi, ALND mi?

İki prosedür arasındaki en temel farkları aşağıdaki tabloda özetleyebiliriz:

Özellik	Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi (SLNB)	Aksiller Diseksiyon (ALND)
Amaç	Kanserin ilk yayılacağı 'bekçi' lenf nodlarını bulup değerlendirmek.	Koltuk altındaki lenf bezlerinin büyük kısmını veya tamamını çıkarmak.
Kapsam	Genellikle 1-5 lenf nodu çıkarılır.	Genellikle 10-40 arası lenf nodu çıkarılır.
İnvazivlik	Daha az invaziv.	Daha invaziv.
Komplikasyon Riski	Lenfödem, sinir hasarı riski daha düşük.	Lenfödem, sinir hasarı, ağrı riski daha yüksek.
İyileşme Süresi	Genellikle daha kısa ve konforlu.	Daha uzun ve zorlu olabilir.

Cerrahi Karar Verme Kriterleri ve Hasta Seçimi

Hangi cerrahi yöntemin uygulanacağına karar vermek, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Onkologlar, cerrahlar, radyologlar ve patologlar bir araya gelerek hastanın bireysel durumunu değerlendirirler. Kararı etkileyen başlıca kriterler şunlardır:

Meme Kanserinin Özellikleri

• Tümör Boyutu ve Evresi: Küçük ve erken evre tümörlerde SLNB daha sık tercih edilirken, daha büyük veya ileri evre tümörlerde ALND riski artabilir.
• Lenf Nodu Durumu: Preoperatif görüntülemelerde (ultrason, MR) koltuk altında şüpheli veya biyopsi ile doğrulanmış kanserli lenf nodu varsa, doğrudan ALND düşünülebilir.
• Biyolojik Özellikler: Tümörün agresifliği, hormon reseptörü durumu (ER/PR), HER2 durumu gibi faktörler de kararda rol oynayabilir.

Preoperatif Değerlendirme

• Fizik Muayene: Koltuk altındaki lenf nodlarının elle muayenesi.
• Görüntüleme Yöntemleri: Mamografi, ultrason, MR gibi yöntemlerle koltuk altı değerlendirmesi.
• İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB): Şüpheli lenf nodlarından doku örneği alınarak kanser varlığının kesinleştirilmesi.

SLNB Sonuçlarının Etkisi

Eğer ilk aşamada SLNB yapılmışsa, bekçi lenf nodlarının patolojik incelenmesinin sonuçları sonraki adımı belirler:

• Sentinel Nod Negatif: Eğer bekçi lenf nodlarında kanser hücreleri bulunmazsa, genellikle başka bir aksiller cerrahiye gerek kalmaz.
• Sentinel Nod Pozitif: Eğer bekçi lenf nodlarında kanser hücreleri bulunursa, bu durumda ikinci bir cerrahi olarak aksiller diseksiyon yapılması gerekebilir veya bazı güncel kriterlere göre sadece radyoterapi ile takip edilebilir. Bu karar, kanserin yayılım miktarına ve hastanın diğer klinik özelliklerine göre değişir.

Multidisipliner Yaklaşım

Günümüzde meme kanseri tedavisi, cerrah, medikal onkolog, radyasyon onkoloğu, patolog ve radyologdan oluşan bir ekip tarafından ortaklaşa planlanmaktadır. Bu ekip, hastanın genel sağlık durumunu, kanserin özelliklerini ve güncel kılavuzları dikkate alarak en uygun cerrahi kararı verir.

Sonuç

Sentinel lenf nodu biyopsisi ve aksiller diseksiyon, meme kanseri tedavisinde koltuk altı lenf nodu durumunu değerlendirmek için kullanılan iki önemli cerrahi yaklaşımdır. SLNB, daha az invaziv olması ve daha düşük yan etki profili sunmasıyla birçok hasta için tercih edilen bir yöntem haline gelmiştir. Ancak, kanserin özelliklerine ve yayılımına bağlı olarak aksiller diseksiyon hala belirli durumlarda vazgeçilmez bir tedavi seçeneğidir.

Hangi yöntemin seçileceği, her hastanın bireysel durumu, tümörün biyolojik yapısı, lenf nodu durumu ve multidisipliner bir ekibin kapsamlı değerlendirmesi sonucunda belirlenmelidir. Hastaların potansiyel faydaları ve riskleri hakkında tam olarak bilgilendirilmesi, tedavi sürecinde bilinçli kararlar alabilmeleri için büyük önem taşımaktadır.