Şeker Hastalığı Nedir?
Şeker hastalığı, tıbbi terimiyle diyabet, insülin hormonunun yetersizliği nedeniyle kan şekeri düzeylerinin düzenlenmesinde sorun yaşanan bir hastalıktır. Normal şartlarda, pankreas adlı bez insülin üretir ve bu hormon, kan şekerinin hücreler tarafından kullanılmasını sağlar. Ancak diyabetli bireyler, ya pankreas yeterince insülin üretemez ya da vücutları mevcut insülini etkin bir şekilde kullanamaz.
Diyabetin iki ana tipi bulunmaktadır: Tip 1 diyabet ve Tip 2 diyabet.
Tip 1 Diyabet
Bu tür diyabet genellikle çocukluk veya gençlik döneminde ortaya çıkar ve bağışıklık sistemi, pankreastaki insülin üreten hücreleri yanlışlıkla yok eder. Sonuç olarak, vücutta yeterli insülin üretimi gerçekleşmez. Tip 1 diyabetli kişiler, hayatları boyunca insülin enjeksiyonları veya insülin pompaları kullanmak zorundadır.
Tip 2 Diyabet
Daha yaygın olan bu tür, genellikle yetişkinlerde görülür ve vücut insülini etkili bir şekilde kullanamaz hale gelir. Tip 2 diyabet genellikle insülin direnci, obezite, hareketsiz yaşam tarzı, genetik faktörler ve yaşam tarzıyla ilişkilidir. Başlangıçta, Tip 2 diyabetli bireyler, diyet ve egzersizle kan şekerini kontrol altına alabilirler. Ancak bazı durumlarda ilaçlar veya insülin enjeksiyonları gerekebilir.
Diyabet kontrolsüz bırakıldığında ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Yüksek kan şekeri seviyeleri, kalp hastalığı, böbrek problemleri, sinir hasarı, göz sorunları ve diğer komplikasyonlarla ilişkilidir. Bu nedenle diyabetli bireylerin kan şekeri düzeylerini düzenli olarak kontrol etmeleri, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmeleri ve doktorlarıyla iletişimde kalmaları önemlidir.
Diyabet Belirtileri
Diyabetin belirtileri şunlardır:
- Sürekli aşırı susama ve sık idrara çıkma
- Sürekli açlık hissi ve hızlı kilo kaybı
- Yorgunluk ve enerji düşüklüğü
- Bulanık görme
- Yara iyileşmesinde gecikme
- Sık enfeksiyon geçirme
- Karıncalanma veya uyuşma hissi
- Ağız kuruluğu
- İştah artışı veya azalması
Diyabet Nedenleri
Diyabetin nedenleri şunlardır:
- Tip 1 Diyabet: Bağışıklık sistemi, pankreastaki insülin üreten hücreleri yok eder, bu da insülin üretiminin durmasına yol açar.
- Tip 2 Diyabet: Vücut hücreleri insüline karşı direnç geliştirir ya da yeterli miktarda insülin üretilemez.
- Gestasyonel Diyabet: Gebelik sırasında ortaya çıkan ve genellikle doğumdan sonra kaybolan bir diyabet türüdür. Gebelik hormonları, insülinin etkisini azaltabilir.
Diyabet Türleri
Diyabet çeşitleri şunlardır:
- Tip 1 Diyabet: İnsülin üretiminin tamamen durduğu veya çok azaldığı bir otoimmün hastalıktır.
- Tip 2 Diyabet: Vücut hücreleri insüline karşı direnç geliştirdiğinde veya yeterli insülin üretilemediğinde ortaya çıkar.
- Gestasyonel Diyabet: Gebelik sırasında gelişen geçici bir diyabet türüdür.
Diyabet Tanısı
Diyabet tanısı genellikle şu yöntemlerle konulur:
- Açlık Kan Şekeri Testi: En az 8 saat aç kaldıktan sonra yapılan bir kan testidir.
- Oral Glikoz Tolerans Testi (OGTT): Açlık kan şekeri testinin ardından belirli miktarda glukoz içeren bir içecek tüketilir ve kan şekeri seviyesi ölçülür.
- Rastgele Kan Şekeri Testi: Açlık durumu olmaksızın rastgele bir zamanda kan şekeri ölçümü yapılır.
Gizli Şeker Nedir?
Gizli şeker, prediyabet olarak da bilinir, normalden yüksek kan şekeri seviyelerine sahip olma durumudur. Bu aşamada birçok kişi diyabet riski taşır. Gizli şeker, diyabetin erken bir belirtisi olabilir ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleriyle düzeltilebilir.
Gizli Şeker Belirtileri
Gizli şekerin belirgin semptomları olmayabilir. Ancak bazı kişiler, özellikle açlık kan şekeri seviyeleri yükseldiğinde veya bir öğün sonrası kan şekeri arttığında, şu belirtileri yaşayabilir:
- Sık idrara çıkma
- Aşırı susama
- Yorgunluk
- Bulanık görme
- İştah artışı
Diyabet Tedavi Yöntemleri
Diyabetin yönetimi, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeyi içerir. Bu, dengeli beslenme, egzersiz, kilo kontrolü ve stres yönetimini kapsar.
- Tip 1 Diyabet Tedavisi: Yaşam boyu insülin tedavisini gerektirir.
- Tip 2 Diyabet Tedavisi: Yaşam tarzı değişikliklerini içerirken, bazen ağızdan alınan ilaçlar veya insülin de gerekebilir.
- Gestasyonel Diyabet: Genellikle diyet ve egzersizle kontrol altında tutulur; bazı durumlarda insülin kullanımı da gerekebilir.
Diyabet Hastalarının Beslenme Düzeni
Diyabet hastalarının beslenme düzeni, kan şekeri seviyelerini kontrol altına almak ve hastalığın olumsuz etkilerini azaltmak için kritik öneme sahiptir. Sağlıklı bir beslenme planı, kan şekeri düzeylerini dengelemeye yardımcı olur, kilo kontrolünü sağlar ve genel sağlık durumunu iyileştirir. Diyabet hastalarının, karbonhidrat, protein, yağ ve lif dengesini gözeterek bir beslenme planı uygulamaları önerilir. Ayrıca, rafine şekerden uzak durmak, işlenmiş gıda alımını sınırlamak ve düzenli öğün tüketmek önemlidir. Bu önlemler, kan şekeri kontrolünü sağlamaya yardımcı olur ve diyabetin yönetimine katkıda bulunur.