Bebeklik döneminde görülen en yaygın ve tehlikeli hastalıklardan biri olan rotavirüs enfeksiyonu, ishal ve kusma ile seyreden ciddi dehidrasyonlara yol açabilir. Bu hastalığa karşı en etkili korunma yöntemi ise aşılamadır. Piyasada bulunan başlıca Rotavirüs aşısı markaları arasında Rotarix ve Rotateq yer almaktadır. Ebeveynler olarak, bu iki önemli aşı seçeneği arasındaki farklar nelerdir sorusu kafaları kurcalayabilir. Bu makale, her iki aşının özelliklerini, farklılıklarını ve bebek sağlığı üzerindeki etkilerini kapsamlı bir şekilde inceleyerek bilinçli bir karar vermenize yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

Rotavirüs Nedir ve Neden Aşı Önemlidir?

Rotavirüs, özellikle bebek ve küçük çocuklarda görülen akut gastroenteritin (mide ve bağırsak iltihabı) en önemli nedenidir. Şiddetli ishal, kusma, ateş ve karın ağrısı gibi belirtilerle ortaya çıkar. Bu durum, hızlı sıvı kaybına (dehidrasyon) yol açarak hastaneye yatışı gerektirebilir, hatta tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, rotavirüs dünya genelinde beş yaş altı çocuk ölümlerinin önemli bir nedenidir. Aşı, bu tehlikeli enfeksiyonun önlenmesinde kritik bir rol oynar ve çocukları ağır hastalıktan, hastaneye yatışlardan ve potansiyel ölüm riskinden korur. DSÖ Rotavirüs Aşıları Bilgi Sayfası, aşılamanın küresel sağlık üzerindeki olumlu etkilerini detaylandırmaktadır.

Rotarix ve Rotateq: Genel Bakış

Hem Rotarix hem de Rotateq, ağızdan uygulanan canlı, zayıflatılmış virüs aşılarıdır. Her ikisi de rotavirüs enfeksiyonuna karşı yüksek koruma sağlar ancak bazı temel farklılıkları bulunmaktadır.

Rotarix (GSK)

Rotarix, GlaxoSmithKline (GSK) tarafından üretilen monovalent (tek değerli) bir rotavirüs aşısıdır. İçeriğinde en yaygın rotavirüs suşu olan G1P[8] antijenini bulundurur. Bu tek suş, çapraz koruma mekanizması sayesinde diğer rotavirüs suşlarına karşı da bağışıklık geliştirmesini sağlar. Uygulama şeması genellikle 2 dozdan oluşur. İlk doz 6-12 haftalıkken, ikinci doz ise ilk dozdan en az 4 hafta sonra ve en geç 24 haftalıkken yapılmalıdır.

Rotateq (MSD)

Rotateq, Merck Sharp & Dohme (MSD) tarafından üretilen pentavalent (beş değerli) bir rotavirüs aşısıdır. İçeriğinde beş farklı rotavirüs suşu (G1, G2, G3, G4 ve P[8]) barındırır. Bu geniş spektrumlu içerik, daha fazla suşa karşı doğrudan koruma sağlamayı hedefler. Rotateq aşısı 3 doz halinde uygulanır. İlk doz 6-12 haftalıkken, sonraki dozlar 4-10 hafta arayla ve üçüncü doz en geç 32 haftalıkken tamamlanmalıdır.

Rotarix ve Rotateq Arasındaki Temel Farklar

İki aşı arasındaki temel farklar, ebeveynlerin ve sağlık profesyonellerinin karar verme sürecini etkileyen önemli noktalardır:

İçerik ve Valans Farkı

• Rotarix: Monovalent (tek değerli), insan kaynaklı G1P[8] suşu içerir. Çapraz koruma yoluyla diğer suşlara karşı da etkinlik gösterir.
• Rotateq: Pentavalent (beş değerli), sığır-insan reassortantlarından elde edilen G1, G2, G3, G4 ve P[8] suşlarını içerir. Bu sayede daha geniş bir spektruma doğrudan hitap eder.

Dozaj ve Uygulama Şeması

• Rotarix: Genellikle 2 doz halinde uygulanır (6-12 hafta ve ardından 4 hafta sonra, en geç 24 hafta).
• Rotateq: Genellikle 3 doz halinde uygulanır (6-12 hafta, ardından 4-10 hafta arayla, en geç 32 hafta). CDC Rotavirüs Aşısı Bilgileri, dozaj ve zamanlama konusunda detaylı rehberlik sunmaktadır.

Yan Etkiler ve Güvenlik Profili

Her iki aşı da genel olarak güvenlidir ve yan etkileri genellikle hafiftir. En yaygın görülen yan etkiler arasında huzursuzluk, hafif ateş, hafif ishal veya kusma bulunur. Nadiren, özellikle aşıdan sonraki ilk hafta içinde, intussusepsiyon (bağırsak düğümlenmesi) riski çok az da olsa artabilir. Ancak bu risk oldukça düşüktür ve aşı olmamanın getirdiği rotavirüs enfeksiyonu riskinin faydaları bu küçük riski genellikle ağır basar.

Koruyuculuk ve Etki Alanı

Klinik çalışmalarda, hem Rotarix hem de Rotateq'in rotavirüse bağlı şiddetli gastroenterit ve hastaneye yatışları önlemede son derece etkili olduğu gösterilmiştir. Her iki aşı da benzer düzeyde koruyuculuk sağlar ve çoğu rotavirüs suşuna karşı etkilidir. Pentavalent aşının daha fazla suşu doğrudan içermesi teorik olarak daha geniş bir koruma sağlayabileceği düşünülse de, pratik klinik etkinlik açısından aralarında belirgin bir üstünlük bulunmamaktadır.

Hangi Aşı Tercih Edilmeli?

Rotarix ve Rotateq arasındaki seçim, genellikle çocuğun sağlık durumu, hekimin tercihleri, ülkedeki aşı programları ve aşıların bulunabilirliği gibi faktörlere bağlıdır. Her iki aşı da rotavirüse karşı güvenli ve etkili koruma sağlar. Önemli olan, bebeğinizi rotavirüs enfeksiyonuna karşı aşılatmaktır. Bu konuda en doğru kararı vermek için mutlaka çocuk doktorunuzla konuşmalı ve onun tavsiyelerine uymalısınız. Doktorunuz, bebeğinizin özel ihtiyaçlarına en uygun aşı programını belirleyecektir.