Karaciğer kanseri, maalesef dünya genelinde yaygın görülen ve tedavisi zorlu olabilen bir kanser türüdür. Gelişen tıp teknolojileri sayesinde, bu hastalığın tedavisinde cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi gibi klasik yöntemlerin yanı sıra, daha hedefe yönelik ve minimal invaziv seçenekler de ortaya çıkmaktadır. Bu modern yaklaşımlardan biri de, Radyoembolizasyon olarak bilinen, özellikle Karaciğer Kanserinde Y90 SIRT Tedavisi olarak adlandırılan yöntemdir. Peki, bu yenilikçi tedavi tam olarak nedir, nasıl uygulanır ve karaciğer kanseri hastaları için ne gibi avantajlar sunar?

Radyoembolizasyon (Y90 SIRT) Nedir?

Radyoembolizasyon, veya diğer adıyla Seçici İç Radyoterapi (SIRT), karaciğer tümörlerine doğrudan yüksek dozda radyasyon vermeyi amaçlayan, girişimsel radyoloji uzmanları tarafından uygulanan bir tedavidir. Bu yöntemde, radyoaktif Yttrium-90 (Y90) izotopu ile kaplanmış milyonlarca mikroskobik küre (mikroküre) kullanılır. Bu mikroküreler, anjiyografik yöntemle karaciğerin atardamarları aracılığıyla doğrudan tümörü besleyen damarlara gönderilir. Tümörler genellikle normal karaciğer dokusundan daha fazla kan aldığından, mikroküreler selektif olarak tümör dokusunda yoğunlaşır ve burada Y90'dan yayılan beta radyasyonu ile tümör hücrelerini içeriden yok eder.

Bu yöntem, sağlıklı karaciğer dokusunu büyük ölçüde korurken, tümöre maksimum dozda radyasyon verme imkanı sunar. Wikipedia'ya göre Radyoembolizasyon, lokal ileri evre karaciğer kanserlerinde veya diğer organlardan karaciğere yayılmış (metastatik) tümörlerde etkili bir tedavi seçeneği olarak kabul edilmektedir.

Y90 SIRT Tedavisi Kimler İçin Uygundur?

Y90 SIRT tedavisi, her karaciğer kanseri hastası için uygun bir seçenek değildir. Uygunluk, hastanın genel sağlık durumu, tümörün boyutu, sayısı ve yayılımı ile karaciğer fonksiyonları gibi birçok faktöre bağlıdır. Genellikle aşağıdaki durumlarda değerlendirilir:

• Primer Karaciğer Kanseri (Hepatoselüler Karsinom - HCC): Özellikle cerrahi rezeksiyon veya ablasyon için uygun olmayan veya bu tedavilere yanıt vermeyen vakalarda.
• Metastatik Karaciğer Tümörleri: Kolorektal kanserlerden, nöroendokrin tümörlerden veya diğer primer tümörlerden kaynaklanan ve karaciğere yayılmış metastazlarda.
• Köprü Tedavisi: Karaciğer nakli öncesi tümörü küçültmek veya kontrol altında tutmak için bir "köprü" tedavisi olarak.
• Palyatif Bakım: Yaşam kalitesini artırmak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak amacıyla.

Tedavi öncesinde, multidisipliner bir ekip tarafından detaylı değerlendirme yapılır. Bu ekip; onkolog, girişimsel radyolog, nükleer tıp uzmanı ve cerrahi onkologlardan oluşabilir.

Tedavi Süreci: Y90 SIRT Nasıl Uygulanır?

Y90 SIRT tedavisi, genellikle iki aşamalı bir süreçtir ve dikkatli bir planlama gerektirir.

Hazırlık ve Değerlendirme

Tedaviden önce, karaciğer damar yapısını ve tümör beslenmesini detaylı bir şekilde anlamak için anjiyografi, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) görüntülemeleri yapılır. Bu aşamada en kritik adımlardan biri "haritalama anjiyografisi"dir. Bu prosedürde, Y90 mikrokürelerine benzer boyutta, ancak radyoaktif olmayan Technetium-99m ile işaretlenmiş makroagregat albümin (MAA) partikülleri enjekte edilir. Ardından yapılan sintigrafik görüntüleme ile mikrokürelerin karaciğer içinde nasıl dağılacağı ve akciğerlere veya diğer organlara sızma (şant) riski olup olmadığı değerlendirilir. Bu şant riski yüksekse, tedavi ertelenebilir veya doz ayarlanabilir. Ulusal Kanser Enstitüsü (National Cancer Institute) gibi kurumlar, bu ön değerlendirme sürecinin hayati önem taşıdığını vurgulamaktadır.

Radyoembolizasyon Prosedürü

Gerçek tedavi günü, genellikle lokal anestezi altında kasık bölgesinden bir atardamara (femoral arter) ince bir kateter yerleştirilir. Bu kateter, karaciğer atardamarına ve oradan da tümörü besleyen daha küçük damarlara yönlendirilir. Girişimsel radyolog, Y90 mikrokürelerini içeren solüsyonu bu damarlara yavaşça enjekte eder. Mikroküreler, tümörün içindeki kılcal damarlara takılır ve hedeflenen bölgede kalır. İşlem genellikle 1-2 saat sürer.

Tedavi Sonrası İzlem

Hastalar genellikle tedaviden sonra kısa bir süre hastanede kalır. Y90 radyasyonu, yaklaşık 2.67 günlük yarı ömrü ile birkaç hafta boyunca aktif kalır. Tedavi sonrası periyodik olarak kan testleri ve görüntüleme (BT, MR) ile tümörün tedaviye yanıtı ve olası yan etkiler izlenir.

Y90 SIRT'nin Avantajları Nelerdir?

Radyoembolizasyon, diğer karaciğer kanseri tedavi yöntemlerine göre bazı önemli avantajlar sunar:

• Hedefe Yönelik Tedavi: Radyasyonun büyük bir kısmı doğrudan tümöre verilirken, sağlıklı karaciğer dokusu minimal etkilenir.
• Yüksek Radyasyon Dozu: Tümöre, dışarıdan uygulanan radyoterapide mümkün olandan daha yüksek dozda radyasyon verilebilir.
• Minimal Yan Etkiler: Sistemik kemoterapinin aksine, genellikle daha az sistemik yan etki (bulantı, saç dökülmesi, yorgunluk gibi) görülür.
• Yaşam Kalitesini İyileştirme: Hastaların semptomlarını hafifleterek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatarak yaşam kalitesini artırabilir.
• Ayakta Tedavi İmkanı: Çoğu durumda, hastanede yatış süresi kısadır veya ayaktan tedavi olarak uygulanabilir.

Olası Yan Etkiler ve Yönetimi

Her tıbbi prosedürde olduğu gibi Y90 SIRT tedavisinin de bazı olası yan etkileri vardır. Bunlar genellikle hafif ve geçicidir:

• Post-embolizasyon Sendromu: Hafif ateş, yorgunluk, karın ağrısı veya bulantı gibi semptomlar birkaç gün sürebilir ve ilaçlarla kontrol altına alınabilir.
• Geçici Karaciğer Fonksiyon Bozuklukları: Karaciğer enzimlerinde geçici yükselmeler görülebilir.
• Nadiren Görülen Ciddi Yan Etkiler: Çok nadiren de olsa, mikrokürelerin yanlışlıkla akciğerlere, mideye veya pankreasa kaçması durumunda pnömoni, ülser veya pankreatit gibi daha ciddi komplikasyonlar meydana gelebilir. Ancak haritalama anjiyografisi bu riskleri en aza indirmek için yapılır.

Tedavi ekibi, potansiyel yan etkileri hastayla ayrıntılı olarak tartışacak ve bunları yönetmek için gerekli önlemleri alacaktır.

Y90 SIRT Tedavisinin Geleceği ve Araştırmalar

Y90 SIRT tedavisi, karaciğer kanseri yönetiminde giderek daha önemli bir rol oynamaktadır. Bilimsel araştırmalar, bu tedavinin etkinliğini artırmak ve uygulama alanlarını genişletmek üzerine yoğunlaşmaktadır. Özellikle sistemik tedavilerle (kemoterapi veya hedefe yönelik ilaçlar) kombinasyonları, potansiyel olarak daha iyi sonuçlar vaat etmektedir. Ayrıca, tedaviye yanıtı daha kesin bir şekilde öngörmek için yeni görüntüleme teknikleri ve biyobelirteçler üzerinde de çalışmalar devam etmektedir.

Sonuç olarak, Radyoembolizasyon (Y90 SIRT), karaciğer kanseri tedavisinde önemli bir gelişmedir. Hedefe yönelik radyasyon verme yeteneği sayesinde, hastalara daha umut verici bir yaşam kalitesi ve hastalık kontrolü sunabilmektedir. Ancak her hastanın durumu farklı olduğundan, bu tedavi seçeneğinin sizin için uygun olup olmadığını belirlemek adına mutlaka alanında uzman bir onkoloji ve girişimsel radyoloji ekibiyle kapsamlı bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.