Modern psikoterapinin en etkili yöntemlerinden biri olan EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing - Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapisi, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) başta olmak üzere, anksiyete, panik atak ve fobiler gibi birçok psikolojik rahatsızlığın tedavisinde çığır açmıştır. Peki, EMDR seansı nasıl yapılır ve bu dönüştürücü EMDR terapi süreci tam olarak neyi kapsar? Bu makalemizde, EMDR'nin bilimsel temelinden, bir seansın adım adım işleyişine kadar merak ettiğiniz tüm detayları doğal ve anlaşılır bir dille ele alacağız. Eğer siz de geçmişin gölgelerinden kurtulup daha huzurlu bir yaşama adım atmak istiyorsanız, EMDR'nin kapılarını aralayan bu rehber tam size göre!

EMDR Terapisi Nedir ve Kimler İçin Uygundur?

EMDR, beynin travmatik anıları işleme ve depolama şeklini değiştirmeyi hedefleyen yenilikçi bir psikoterapi yöntemidir. Özellikle geçmişte yaşanan rahatsız edici olayların yol açtığı olumsuz düşünceleri, duyguları ve fiziksel tepkileri azaltmak için tasarlanmıştır. Terapist, danışanın odaklandığı travmatik anı üzerinde çalışırken, danışanın gözlerini belirli bir yönde hareket ettirmesini veya çift taraflı (bilateral) uyarım sağlayan farklı yöntemleri (dokunma, ses) kullanır. Bu uyarım, beynin doğal iyileşme mekanizmalarını harekete geçirerek anıların daha işlevsel bir şekilde işlenmesine yardımcı olur.

EMDR terapisi genellikle şu durumlar için önerilir:

• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
• Panik Ataklar ve Fobiler
• Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları
• Yas ve Kayıp
• Cinsel İstismar ve Şiddet Mağduriyetleri
• Kronik Ağrı
• Öfke Kontrol Problemleri
• Bağımlılıklar (destekleyici tedavi olarak)

EMDR Terapisinin Temel Prensipleri

EMDR'nin temelinde, travmatik anıların beyinde "donmuş" kalması ve işlenememesi yatar. Normalde, beyin rahatsız edici deneyimleri işleyerek onları adapte edilebilir bilgilere dönüştürür. Ancak travma durumunda bu süreç aksayabilir ve anılar, olumsuz duygular, düşünceler ve fiziksel duyumlarla birlikte kilitli kalır. EMDR, çift taraflı uyarım kullanarak bu donmuş anıların serbest bırakılmasını ve beynin doğal işleme sisteminin yeniden aktive olmasını sağlar. Bu sayede, anılar üzerindeki duygusal yük azalır ve danışan, geçmiş deneyimlerini daha sağlıklı bir perspektiften değerlendirebilir.

Daha fazla bilgi için Wikipedia'daki EMDR maddesini ziyaret edebilirsiniz.

EMDR Terapi Süreci: 8 Aşamalı Bir Yolculuk

EMDR terapisi, belirli bir protokol çerçevesinde ilerleyen, sekiz aşamalı yapılandırılmış bir süreçtir. Her aşama, danışanın iyileşme yolculuğunda önemli bir rol oynar. İşte EMDR seansında izlenen adımlar:

1. Aşama: Danışan Geçmişinin Alınması ve Tedavi Planlaması (Hazırlık)

Bu ilk aşamada terapist, danışanın geçmiş deneyimlerini, şu anki sorunlarını ve hedeflerini anlamak için kapsamlı bir değerlendirme yapar. Danışanın travmatik geçmişi, güçlü yönleri ve yaşam kaynakları belirlenir. Bu bilgiler ışığında, terapi için bir yol haritası çizilir ve üzerinde çalışılacak spesifik anılar ve konular saptanır.

2. Aşama: Hazırlık ve Stabilizasyon (Danışanın Güçlendirilmesi)

Bu aşama, danışanın terapiye güvenli bir şekilde başlaması için kritik öneme sahiptir. Terapist, danışana EMDR'nin nasıl işlediğini anlatır, sürece dair beklentilerini yönetir ve danışanın yaşayabileceği duygusal yoğunlukla başa çıkabilmesi için çeşitli gevşeme ve kaynak bulma tekniklerini öğretir. "Güvenli Yer" imgelemesi gibi teknikler, danışanın seanslar arasında ve seans sırasında kendini regüle etmesine yardımcı olur. Bu aşama, danışanın kendini güvende hissetmesini sağlar.

3. Aşama: Değerlendirme (Hedef Anının Belirlenmesi)

Terapist ve danışan, üzerinde çalışılacak belirli bir hedef anıyı (örneğin, travmatik bir olay) seçer. Danışandan bu anıyla ilişkili olarak zihninde beliren en rahatsız edici görseli, bu görselle ilgili en olumsuz inancı ("Ben yetersizim" gibi) ve arzu ettiği olumlu inancı ("Ben değerliyim" gibi) belirlemesi istenir. Ayrıca, anının yarattığı rahatsızlık düzeyini (SUD - Subjective Units of Disturbance) 0-10 arası bir ölçekte değerlendirmesi ve vücudunda hissettiği fiziksel duyumları belirtmesi istenir.

4. Aşama: Duyarsızlaştırma (Göz Hareketleri veya Diğer Çift Taraflı Uyarım)

Bu aşama, EMDR'nin en bilinen kısmıdır. Danışan, seçilen hedef anıya ve olumsuz inanca odaklanırken, terapist ritmik olarak göz hareketlerini (parmağını sağa sola hareket ettirerek), kulaklıklardan gelen çift taraflı sesleri veya elindeki titreşim cihazlarını (tapping) kullanarak çift taraflı uyarım sağlar. Danışan, bu uyarım sırasında zihninden geçen tüm düşüncelere, görüntülere, duygulara ve bedensel duyumlara dikkat eder. Amaç, anının duygusal yoğunluğunu azaltmak ve beynin onu işlemesine yardımcı olmaktır. Bu süreç, danışanın anıya karşı duyarsızlaşana kadar tekrarlanır.

5. Aşama: Yerleştirme (Pozitif İnançların Güçlendirilmesi)

Duyarsızlaştırma tamamlandığında, anı artık rahatsız edici olmaktan çıkar. Bu aşamada, danışanın hedef anıyla ilişkilendirmek istediği pozitif inanç (örneğin, "Ben değerliyim") güçlendirilir. Danışandan bu olumlu inancı düşünürken tekrar çift taraflı uyarım sağlanır. Amaç, bu yeni, işlevsel inancın anıyla kalıcı olarak bağlantı kurmasını ve danışanın kendini güçlenmiş hissetmesini sağlamaktır. Bu inancın geçerlilik düzeyi (VOC - Validity of Cognition) 1-7 arası bir ölçekte değerlendirilir.

6. Aşama: Vücut Taraması (Fiziksel Duyumların İncelenmesi)

Pozitif inanç yerleştirildikten sonra, danışandan hedef anıyı ve pozitif inancı aynı anda düşünürken vücudunu taraması istenir. Amaç, anıyla ilişkili kalan herhangi bir fiziksel gerginlik, rahatsızlık veya duyumu tespit etmektir. Eğer herhangi bir olumsuz bedensel duyum varsa, çift taraflı uyarım ile bu duyumlar da işlenerek tamamen ortadan kaldırılır. Bu, travmanın sadece zihinsel değil, bedensel düzeydeki etkilerinin de temizlenmesini sağlar.

7. Aşama: Kapanış (Seans Sonu ve Destek)

Seansın sonunda, terapist danışanı sakinleştirmeye ve seansın etkilerini yönetmeye yardımcı olur. Danışana, seans sonrasında ortaya çıkabilecek herhangi bir duyum, düşünce veya rüya hakkında bilgi verilir ve gerekirse başa çıkma stratejileri hatırlatılır. Terapist, bir sonraki seansa kadar danışanın kendini güvende hissetmesini sağlayacak destekleyici yöntemler sunar. Seansın "açık" veya "kapalı" bittiği not edilir; eğer anı tamamen işlenemediyse seans "açık" bırakılır ve bir sonraki seansa devam edilir.

8. Aşama: Yeniden Değerlendirme (Sonraki Seansın Başlangıcı)

Her seansın başında ve bir sonraki EMDR seansı öncesinde, daha önceki seanslarda üzerinde çalışılan hedef anıların durumu yeniden değerlendirilir. Danışanın rahatsızlık düzeyi (SUD) ve pozitif inancın geçerliliği (VOC) tekrar ölçülür. Bu sayede terapist, ilerlemeyi takip edebilir ve terapi planını gerektiğinde ayarlayabilir. Anının üzerindeki duygusal yükün gerçekten azalıp azalmadığı teyit edilir.

EMDR terapistleri ve süreç hakkında daha detaylı bilgi için Türk Psikologlar Derneği'nin EMDR sayfasını inceleyebilirsiniz.

EMDR Terapisinin Faydaları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

EMDR terapisi, doğru uygulandığında pek çok kişi için yaşam kalitesini önemli ölçüde artıran güçlü bir araçtır. Faydaları arasında travmatik anıların etkisinin azalması, olumsuz inançların değişmesi, anksiyete ve depresyon semptomlarında iyileşme, özgüven artışı ve genel bir duygusal rahatlama sayılabilir. Ancak EMDR, her terapi gibi, bireysel farklılıklar gösterebilir ve herkes için aynı derecede etkili olmayabilir.

Önemli olan, EMDR eğitimini almış, deneyimli ve etik ilkelere bağlı bir uzman psikolog veya psikiyatrist ile çalışmaktır. Terapi sürecinde deneyimli bir profesyonelin rehberliği, güvenli ve etkili bir iyileşme yolculuğu için vazgeçilmezdir. Kendinizi hazır hissetmeden veya yeterli desteği almadan bu sürece girmemeniz önemlidir.

Sonuç

EMDR seansı nasıl yapılır sorusunun cevabı, beynimizin doğal iyileşme kapasitesini harekete geçiren, sekiz aşamalı yapılandırılmış ve etkili bir psikoterapi sürecinde saklıdır. Travmatik deneyimlerin gölgesinden kurtulmak ve daha sağlıklı bir zihinsel duruma ulaşmak isteyenler için EMDR, umut vadeden bir çözüm sunar. Unutmayın ki bu yolculukta doğru profesyonel rehberlik, iyileşme sürecinizin anahtarıdır. Eğer EMDR'nin sizin için uygun olabileceğini düşünüyorsanız, ruh sağlığı uzmanlarıyla iletişime geçmekten çekinmeyin. Geçmişin yüklerini geride bırakarak, bugünü ve geleceği daha huzurlu bir şekilde kucaklayabilirsiniz.