Gözümüzün berrak penceresi olan kornea, görüş kalitemizde hayati bir rol oynar. Kornea hastalıkları veya hasarları nedeniyle görüş bozuklukları yaşandığında, lameller kornea nakilleri önemli bir tedavi seçeneği sunar. Bu modern nakil türleri arasında DALK (Derin Ön Lameller Keratoplasti) ve DSAEK (Descemet Soyma Otomatik Endotelyal Keratoplasti) öne çıkar. Her iki teknik de korneanın tamamı yerine sadece hastalıklı katmanlarını hedeflese de, aralarında belirgin temel farklar bulunur. Bu makale, DALK ve DSAEK arasındaki bu farklılıkları derinlemesine inceleyerek, cerrahi yaklaşımları, endikasyonları ve iyileşme süreçlerini aydınlatmayı amaçlamaktadır.

Lameller Kornea Nakilleri Nedir?

Kornea nakli veya keratoplasti, hasarlı veya hastalıklı bir korneanın, sağlıklı bir donör kornea dokusuyla değiştirilmesi işlemidir. Geleneksel olarak tüm korneanın değiştirildiği penetran keratoplasti (PKP) yaygınken, günümüzde korneanın sadece etkilenen katmanlarının değiştirildiği lameller kornea nakilleri giderek daha popüler hale gelmektedir. Bu yaklaşımlar, hastanın kendi sağlıklı kornea dokusunun mümkün olduğunca korunmasını sağlayarak, daha hızlı iyileşme, daha az komplikasyon ve daha iyi görsel sonuçlar vaat eder. Kornea nakilleri hakkında daha fazla bilgiye Wikipedia'dan ulaşabilirsiniz.

DALK (Derin Ön Lameller Keratoplasti) Nedir?

DALK, korneanın dış katmanları olan epitel ve stromanın hastalıklı olduğu, ancak en içteki endotel tabakasının sağlıklı olduğu durumlarda uygulanan bir tekniktir. Keratokonus, kornea yaralanmaları veya stromal distrofiler gibi durumlarda tercih edilir. Bu operasyonda, cerrah korneanın ön kısmındaki hasta dokuyu dikkatlice çıkarır ve donör korneadan alınan sağlıklı stromal dokuyu nakleder. Hastanın kendi sağlıklı endotel tabakası yerinde bırakıldığı için, nakledilen dokunun reddedilme riski önemli ölçüde azalır.

DSAEK (Descemet Soyma Otomatik Endotelyal Keratoplasti) Nedir?

DSAEK ise, korneanın en iç tabakası olan endotelin hasar gördüğü durumlarda, özellikle Fuchs distrofileri veya önceki katarakt ameliyatı sonrası gelişen büllöz keratopati gibi durumlarda uygulanan bir lameller nakil tekniğidir. Bu yöntemde, cerrah hastanın hasarlı endotel tabakasını (ve Descemet zarını) soyar ve yerine donörden alınan çok ince bir endotel-Descemet zarı kompleksi yerleştirir. İşlem sırasında genellikle dikiş kullanılmaz; yeni doku korneaya bir hava kabarcığı yardımıyla sabitlenir. Türk Oftalmoloji Derneği'nin kornea nakilleri hakkındaki bilgilendirici sayfasına göz atabilirsiniz.

DALK ve DSAEK Arasındaki Temel Farklar

Cerrahi Teknik ve Hedeflenen Katmanlar

• DALK: Korneanın ön stroma ve epitelini hedefler. Hastanın kendi endoteli korunur. Daha karmaşık bir cerrahi diseksiyon gerektirir.
• DSAEK: Korneanın en iç tabakası olan endotel ve Descemet zarını hedefler. Hastanın ön kornea katmanları (epitel ve stroma) korunur. Daha az invaziv bir teknik olarak kabul edilir.

Endikasyonlar

• DALK: Keratokonus, stromal skarlar, stromal distrofidir (örneğin lattice distrofi), stromal keratit sonrası izler gibi korneanın ön ve orta katmanlarını etkileyen hastalıklar.
• DSAEK: Fuchs endotel distrofisi, büllöz keratopati (özellikle pseudofakik veya afakik büllöz keratopati), endotel disfonksiyonuna bağlı kornea ödemi gibi endotel hücrelerinin işlevini yitirdiği durumlar.

Görsel Sonuçlar ve İyileşme Süreci

• DALK: Görsel iyileşme DSAEK'e göre daha yavaş olabilir, çünkü kornea yüzeyinde astigmatizma riski ve dikişlerle ilgili sorunlar daha fazladır. Ancak, endotel reddi riski çok düşük olduğu için uzun vadede stabil sonuçlar sunabilir.
• DSAEK: Görsel iyileşme genellikle daha hızlıdır, çünkü daha az dikiş kullanılır veya hiç kullanılmaz, bu da astigmatizma riskini azaltır. Ancak, endotel reddi riski DALK'a göre daha yüksektir. Hava kabarcığı sorunları (dezenfeksiyon) yaşanabilir.

Komplikasyon Riski

• DALK: En büyük risklerden biri, cerrahi sırasında Descemet zarının delinmesi ve bu durumda penetran keratoplastiye geçme zorunluluğudur. Endotel reddi riski düşüktür.
• DSAEK: Hava kabarcığının yerinden çıkması (dezenfeksiyon), endotel reddi, göz içi basıncı artışı gibi komplikasyonlar görülebilir.

Hangi Yöntem Ne Zaman Tercih Edilir?

Doğru cerrahi yöntemin seçimi, hastanın spesifik kornea hastalığının türüne ve hangi kornea katmanlarının etkilendiğine bağlıdır. Eğer korneanın ön veya orta katmanları hastalıklı ve endotel sağlıklıysa, DALK tercih edilir. Eğer sorun korneanın endotel tabakasındaysa ve ön katmanlar sağlamsa, DSAEK daha uygun bir seçenek olacaktır. Karar, detaylı bir göz muayenesi ve bir kornea uzmanının değerlendirmesi sonucunda verilmelidir.

Sonuç

DALK ve DSAEK, lameller kornea nakilleri alanında çığır açan iki farklı cerrahi tekniktir. Her ikisi de hastalıklı kornea dokusunun sadece gerekli kısmını değiştirerek, penetran keratoplastiye kıyasla birçok avantaj sunar. DALK, stromal hastalıklar için idealken, DSAEK endotel disfonksiyonunda altın standart haline gelmiştir. Hastalar için en uygun yöntemi belirlemek, kornea cerrahının uzmanlığına ve hastanın bireysel durumuna bağlıdır. Bu nedenle, kornea rahatsızlıkları yaşayan bireylerin, en güncel tedavi seçenekleri hakkında bilgi almak için deneyimli bir göz doktoruna danışmaları büyük önem taşır.