Ebeveynler için çocuklarının sağlığı her zaman önceliklidir. Ancak bazen gözden kaçabilecek karmaşık sağlık sorunları ortaya çıkabilir. İşte tam da bu noktada, çocuklarda göz iltihabı olarak bilinen üveit ve onun romatizma ile olan şaşırtıcı ilişkisi büyük önem taşır. Üveit, gözün orta tabakasını etkileyen bir iltihaplanmadır ve özellikle çocuklarda yetişkinlere göre farklı seyredebilir. Ne yazık ki, çocukluk çağındaki üveitin önemli bir kısmı, eklemleri etkileyen romatizmal hastalıklarla, özellikle de Juvenil İdiyopatik Artrit (JİA) ile bağlantılıdır. Bu derin bağ, erken teşhis ve uygun tedavi yaklaşımlarının hayati rol oynadığı bir gerçektir. Bu makalede, çocuklarda üveit ve romatizma arasındaki ilişkiyi, belirtileri ve güncel tedavi yaklaşımlarını derinlemesine inceleyeceğiz.

Üveit Nedir ve Çocuklarda Neden Farklıdır?

Üveit, gözün uvea adı verilen orta tabakasının iltihaplanması durumudur. Uvea, iris (gözün renkli kısmı), siliyer cisim (merceği tutan yapı) ve koroid (retinayı besleyen damar tabakası) olmak üzere üç bölümden oluşur. Bu bölümlerin herhangi birindeki iltihaplanma, gözde ciddi sorunlara yol açabilir. Yetişkinlerde üveit genellikle belirgin ağrı, kızarıklık ve görme bulanıklığı gibi semptomlarla kendini gösterirken, çocuklarda durum çok daha sinsi olabilir. Çocukluk çağı üveitleri çoğu zaman asemptomatik (belirtisiz) seyrederek, kalıcı görme kaybına kadar varabilen hasarlara yol açma potansiyeli taşır. Bu nedenle, çocuklarda üveitin erken tanısı ve takibi büyük önem taşır. Genel bir tanım için Wikipedia'daki Üveit maddesini inceleyebilirsiniz.

Romatizmal Hastalıklar ve Üveit İlişkisi

Çocukluk çağındaki üveit vakalarının önemli bir kısmı, altta yatan bir romatizmal hastalıkla ilişkilidir. Bu durum, bağışıklık sisteminin kendi vücut dokularına saldırması sonucu ortaya çıkan otoimmün bir reaksiyonun gözde de iltihaplanmaya yol açması prensibine dayanır. Bu romatizmal hastalıklar arasında en sık görüleni Juvenil İdiyopatik Artrit (JİA) olmakla birlikte, diğer bazı sistemik romatizmal durumlar da üveite zemin hazırlayabilir.

Juvenil İdiyopatik Artrit (JİA) ve Üveit

JİA, 16 yaşından önce başlayan ve en az altı hafta süren, nedeni bilinmeyen kronik eklem iltihabıdır. JİA'lı çocukların yaklaşık %10-20'sinde üveit gelişebilir. Özellikle oligoartiküler JİA (dört veya daha az eklemi etkileyen tip) ve antinükleer antikor (ANA) testi pozitif olan kız çocuklarında üveit görülme riski daha yüksektir. JİA ile ilişkili üveit, genellikle kronik anterior üveit şeklinde seyreder ve çoğu zaman belirti vermediği için rutin göz muayeneleri hayati önem taşır. Bu ilişki hakkında daha detaylı bilgiye İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Romatolojisi bölümünün sayfasından ulaşabilirsiniz.

Çocuklarda Üveitin Belirtileri ve Tanı Süreci

Çocuklarda üveitin belirtileri, iltihabın yerine ve şiddetine göre değişiklik gösterebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Gözde kızarıklık (konjonktivitten farklı olarak göz çevresinde veya irisin etrafında yoğunlaşabilir)
• Göz ağrısı
• Işığa karşı hassasiyet (fotofobi)
• Görme bulanıklığı veya netlik kaybı
• Göz bebeğinde düzensizlik veya küçülme
• Göz içinde uçuşan cisimler (siyah noktalar veya iplikçikler)

Ancak, özellikle JİA ile ilişkili kronik ön üveitte, bu belirtilerin hiçbiri olmayabilir ve çocuk hiçbir rahatsızlık hissetmeyebilir. Bu durum, erken tanıyı zorlaştırır ve kalıcı görme kaybı riskini artırır. Bu nedenle, JİA tanısı almış tüm çocukların düzenli olarak bir göz hekimi tarafından kontrol edilmesi şarttır. Tanı, detaylı bir göz muayenesi, özellikle de göz bebeği genişletildikten sonra yapılan biyomikroskopik (slit-lamp) muayene ile konulur. Bu muayene sırasında, göz içindeki iltihap hücreleri ve protein birikimleri tespit edilir.

Tedavi Yaklaşımları ve Yönetim

Çocuklarda üveit tedavisinin temel amacı, iltihabı kontrol altına almak, gözde kalıcı hasarı önlemek ve görme yeteneğini korumaktır. Tedavi, üveitin tipine, şiddetine ve altta yatan nedene göre kişiselleştirilir ve genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.

• Topikal Kortikosteroidler: Göz damlası formunda uygulanan kortikosteroidler, ön üveitte iltihabı azaltmada en sık kullanılan ilaçlardır.
• Siklopletik Damlalar: Göz bebeğini genişleterek ağrıyı azaltır ve göz içi yapışıklıkların oluşumunu engellemeye yardımcı olur.
• Sistemik Tedaviler: Şiddetli veya arka üveit vakalarında, oral (ağızdan) kortikosteroidler veya bağışıklık sistemini baskılayıcı (immünsüpresif) ilaçlar kullanılabilir. Biyolojik ajanlar adı verilen yeni nesil ilaçlar da, diğer tedavilere yanıt vermeyen vakalarda oldukça etkili olabilmektedir.
• Cerrahi Müdahale: Komplikasyonlar (örneğin katarakt, glokom veya vitreus saydamlığını bozan kanama/iltihap birikimi) geliştiğinde cerrahi gerekebilir.

Tedavi sürecinde göz hekimi, çocuk romatoloğu ve pediatristin yakın işbirliği büyük önem taşır. Düzenli kontroller, iltihabın seyrini izlemek ve tedaviyi gerektiğinde ayarlamak için kritik öneme sahiptir. Uzun süreli takip, hastalığın nüksetmesini önlemek ve olası komplikasyonları erken dönemde tespit etmek açısından elzemdir.

Sonuç

Çocuklarda göz iltihabı (üveit) ve romatizma arasındaki ilişki, ebeveynlerin ve sağlık profesyonellerinin dikkatini gerektiren önemli bir konudur. Özellikle Juvenil İdiyopatik Artrit gibi romatizmal hastalığı olan çocuklarda, üveit sıklıkla belirti vermeden ilerleyebilir ve kalıcı görme kaybına yol açabilir. Bu nedenle, risk altındaki çocukların düzenli göz muayeneleri ile takibi, erken tanı ve multidisipliner tedavi yaklaşımları, çocukların göz sağlığını korumak ve yaşam kalitelerini artırmak için hayati öneme sahiptir. Ebeveynlerin bilinçli olması ve herhangi bir şüphe durumunda gecikmeden uzman bir hekime başvurması, sağlıklı bir gelecek için atılacak en önemli adımlardan biridir.