Vücudun sessiz düşmanı olarak bilinen Ankilozan Spondilit (AS), özellikle omurgayı etkileyen kronik iltihaplı bir romatizmal hastalıktır. Bu sinsi hastalığın belirtileri genellikle yavaş ilerler ve başka rahatsızlıklarla karıştırılabilir. Ancak, Ankilozan Spondilit belirtilerini erken dönemde tanımak ve doğru adımları atmak, hastalığın ilerleyişini yavaşlatmada hayati öneme sahiptir. Özellikle erken teşhis sayesinde, hastaların yaşam kalitesi ciddi ölçüde korunabilir. Bu makalede, AS belirtilerine detaylıca bakacak ve erken teşhis için ipuçları sunacağız.

Ankilozan Spondilit Nedir?

Ankilozan Spondilit, vücudun bağışıklık sisteminin kendi eklemlerine saldırmasıyla ortaya çıkan, kronik ve ilerleyici bir iltihabi romatizmal hastalıktır. Temel olarak omurga ve omurgayı leğen kemiğine bağlayan sakroiliak eklemleri etkiler. Zamanla bu iltihap, eklemlerde kireçlenmeye ve yeni kemik oluşumuna yol açarak omurganın esnekliğini kaybetmesine neden olabilir. Bu duruma halk arasında “bambu omurga” da denilmektedir.

Ankilozan Spondilit'in Temel Belirtileri

AS'nin belirtileri kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte, bazı ortak noktalar erken teşhis için yol göstericidir:

Kronik Bel ve Kalça Ağrısı

AS’nin en belirgin ve sık görülen semptomu, sinsi başlayan ve genellikle 3 aydan uzun süren bel ve kalça ağrısıdır. Bu ağrı, mekanik bel ağrısından farklı özellikler taşır:

• Genellikle 40 yaşından önce başlar.
• İstirahatle artar, hareketle azalır.
• Özellikle geceleri ve sabaha karşı şiddetlenir, uykudan uyandırabilir.
• Dinlenmeyle geçmez, aksine sabahları çok daha belirgin hissedilir.
• Çoğunlukla kuyruk sokumu ve kalçanın derin kısımlarında hissedilir (sakroiliak eklemlerin iltihabından kaynaklanır).

Sabah Tutukluğu

Sabah tutukluğu, AS’nin önemli ipuçlarından biridir. Uzun süreli hareketsizlik sonrası (özellikle sabah uyanınca) ortaya çıkan, genellikle 30 dakikadan daha uzun süren eklem sertliği ve kısıtlılıktır. Bu tutukluk, hareket ettikçe ve gün ilerledikçe azalma eğilimindedir.

Diğer Eklemlerde Ağrı ve Şişlik

AS, sadece omurgayı değil, vücuttaki diğer eklemleri de etkileyebilir. Boyun, göğüs kafesi, dizler, kalçalar, ayak bilekleri ve topuklarda da ağrı, şişlik ve hassasiyet görülebilir. Özellikle topuk arkasında ve ayak tabanında (plantar fasiit) iltihap oluşumu sık rastlanır.

Dış Organ Tutulumları

AS sistemik bir hastalık olduğu için sadece eklemleri değil, vücudun diğer bölgelerini de etkileyebilir:

• Göz İltihabı (Akut Ön Üveit): Gözde kızarıklık, ağrı, bulanık görme ve ışığa hassasiyet. Bu belirtiler acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
• Yorgunluk: Kronik iltihap, sürekli yorgunluk ve bitkinlik hissine neden olabilir.
• Bağırsak Sorunları: Bazı hastalarda kronik iltihaplı bağırsak hastalıkları (Crohn veya ülseratif kolit) görülebilir.
• Cilt Problemleri: Sedef hastalığı (psoriasis) ile ilişkili olabilir.
• Akciğer ve Kalp Tutulumları: Nadir durumlarda akciğerlerin üst kısımlarında fibrozis veya kalp kapakçıklarında iltihaplanma görülebilir.

Erken Teşhis Neden Bu Kadar Önemli?

Ankilozan Spondilit ilerleyici bir hastalıktır ve kalıcı omurga deformitelerine (kamburluk, omurganın birleşmesi) yol açabilir. Bu nedenle erken teşhis, hastalığın seyrini değiştirmek ve yaşam kalitesini korumak için kritik öneme sahiptir:

• Hastalık İlerlemesinin Yavaşlatılması: Erken dönemde başlanan uygun tedavi, iltihabı kontrol altına alarak eklem hasarını ve omurga birleşmesini geciktirebilir.
• Yaşam Kalitesinin Korunması: Ağrı kontrolü ve fiziksel fonksiyonun sürdürülmesi ile hastaların günlük yaşam aktivitelerini bağımsızca sürdürmeleri sağlanır.
• Deformitelerin Önlenmesi: Omurga deformiteleri ve kalıcı engellilik riski önemli ölçüde azaltılabilir.
• Etkili Tedavi Seçenekleri: Erken tanı, biyolojik ajanlar gibi modern ve etkili tedavi yöntemlerinin daha başarılı uygulanmasına olanak tanır.

Ankilozan Spondilit hakkında daha fazla bilgi edinmek için Wikipedia Ankilozan Spondilit sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Ankilozan Spondilit Tanı Süreci

AS tanısı, tek bir testle konulamaz. Genellikle doktorun detaylı fizik muayenesi, hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ve çeşitli tetkiklerin birleştirilmesiyle konulur:

• Fizik Muayene: Doktor, omurga hareketliliğini, eklem hassasiyetini ve diğer belirtileri değerlendirir.
• Kan Testleri: İltihap belirteçleri (CRP, ESR) yüksek çıkabilir. Ayrıca, genetik yatkınlığı gösteren HLA-B27 geni testi yapılabilir. Ancak bu genin varlığı tek başına AS tanısı koydurmaz.
• Görüntüleme Yöntemleri: Röntgen ve özellikle MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ile sakroiliak eklemlerdeki iltihap ve hasar tespit edilebilir. MRG, erken dönemdeki iltihabı röntgenden daha iyi gösterir.

Türk Romatoloji Derneği'nin Ankilozan Spondilit hakkında hazırladığı kapsamlı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Sonuç

Ankilozan Spondilit, erken teşhis edildiğinde ve düzenli tedaviyle takip edildiğinde yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkilemeyen bir hastalıktır. Eğer yukarıda bahsedilen Ankilozan Spondilit belirtilerinden bir veya birkaçını kendinizde hissediyorsanız, özellikle kronik bel ağrısı ve sabah tutukluğu şikayetleriniz varsa, zaman kaybetmeden bir romatoloji uzmanına başvurmanız büyük önem taşır. Unutmayın, erken tanı ve doğru tedavi ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve sağlıklı bir yaşam sürdürülebilir.