Alerjik Purpura, tıbbi adıyla Henoch-Schönlein Purpurası (HSP), özellikle küçük kan damarlarını etkileyen bir tür vaskülit olarak bilinir. Bu durum, bağışıklık sisteminin kan damarlarını yanlışlıkla hedef alması sonucu iltihaplanma ve kanama ile karakterizedir. Özellikle çocuklarda yaygın görülse de, Alerjik Purpura yetişkinlerde de ortaya çıkabilir ve genellikle daha şiddetli seyredebilir. Bu makalede, Henoch-Schönlein Purpurası'nın ne olduğunu, Vaskülit ile ilişkisini, Çocuklarda Purpura ve Yetişkinlerde Purpura arasındaki temel farkları, ortaya çıkış nedenlerini, Purpura Belirtileri ile teşhisini ve tedavi yaklaşımlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Alerjik Purpura (Henoch-Schönlein Purpurası) Nedir?

Alerjik Purpura, vücudun küçük kan damarlarında iltihaplanmaya neden olan bir otoimmün durumdur. Bu iltihaplanma (vaskülit), genellikle ciltte, eklemlerde, bağırsaklarda ve böbreklerde belirtilere yol açar. Vücudun bağışıklık sistemi, genellikle bir enfeksiyon veya ilaç kullanımı sonrası, yanlışlıkla küçük kan damarlarını yabancı bir madde olarak algılayıp onlara saldırır. Bu saldırı sonucunda damar duvarlarında hasar oluşur ve kan sızmaya başlar, bu da purpura döküntülerine ve diğer organ tutulumlarına neden olur.

Alerjik Purpuranın Belirtileri Nelerdir?

Alerjik Purpura'nın belirtileri genellikle aniden başlar ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ancak tipik olarak dört ana alanda kendini gösterir:

Deri Döküntüsü (Palpabl Purpura)

En belirgin ve neredeyse her vakada görülen belirti, derideki kırmızı veya mor renkli döküntülerdir. Bu döküntüler, genellikle bacaklarda, kalçalarda ve kollarda simetrik olarak ortaya çıkar. Cilt yüzeyinden hafifçe kabarık ve dokunulduğunda hissedilebilir (palpabl) olmaları tipiktir. Zamanla rengi kahverengiye dönebilir ve bazen kaşıntılı olabilir.

Eklem Ağrısı ve Şişlik

Özellikle diz, ayak bileği, dirsek ve bilek gibi büyük eklemlerde ağrı ve şişlik sıkça görülür. Bu eklem ağrısı (artralji) genellikle geçicidir ve kalıcı hasara yol açmaz. Hareket kısıtlılığına neden olabilir.

Karın Ağrısı ve Sindirim Sistemi Sorunları

Hastaların yaklaşık yarısında şiddetli karın ağrısı, bulantı, kusma ve bazen kanlı dışkılama gibi sindirim sistemi belirtileri görülür. Nadiren, bağırsaklarda iç içe geçme (intussusepsiyon) gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

Böbrek Tutulumu

Alerjik Purpura'nın en ciddi komplikasyonlarından biri böbrek tutulumudur. Hafif vakalarda idrarda protein (proteinüri) veya kan (hematüri) görülürken, daha ağır vakalarda böbrek fonksiyonlarında bozulma ve uzun vadede böbrek yetmezliği gelişebilir. Özellikle yetişkinlerde böbrek tutulumu daha sık ve şiddetli seyreder.

Çocuklarda ve Yetişkinlerde Alerjik Purpura: Farklar ve Ortaya Çıkış Nedenleri

Alerjik Purpura her yaşta görülebilse de, en sık 2-10 yaş arası çocuklarda ortaya çıkar. Çocuklarda genellikle üst solunum yolu enfeksiyonu (grip, soğuk algınlığı gibi) veya aşı sonrası tetiklenir ve çoğu zaman kendiliğinden iyileşir. Yetişkinlerde ise nadir görülür ancak semptomlar genellikle daha şiddetli ve kalıcı olma eğilimindedir. Yetişkinlerde böbrek tutulumu daha sık ve ciddi seyrederken, hastalığın tekrarlama riski de daha yüksektir. Yetişkinlerde ortaya çıkış nedenleri arasında bazı ilaçlar, maligniteler (kanserler) veya diğer otoimmün hastalıklar da rol oynayabilir.

Alerjik Purpura Tanısı ve Tedavisi

Alerjik Purpura tanısı genellikle tipik belirtiler, özellikle palpabl purpura döküntüsü ve eklem/karın ağrısının birleşimi ile konulur. Kan ve idrar testleri ile böbrek fonksiyonları ve iltihaplanma belirteçleri değerlendirilir. Gerekirse cilt biyopsisi ile kesin tanı konulabilir.

Purpura Tedavisi genellikle destekleyici olup, hastalığın semptomlarını hafifletmeye yöneliktir. Çoğu çocuk vakası 4-6 hafta içinde kendiliğinden düzelir. Ağrı kesiciler (nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar) eklem ağrısı için kullanılabilir. Ciddi karın ağrısı veya böbrek tutulumu durumlarında kortikosteroidler (kortizon) reçete edilebilir. Nadiren, böbrek hasarının ilerlemesini durdurmak için daha güçlü immünosüpresif ilaçlar gerekebilir. Hastaların düzenli olarak doktor kontrolünde olması, özellikle böbrek fonksiyonlarının izlenmesi büyük önem taşır.

Sonuç

Alerjik Purpura (Henoch-Schönlein Purpurası), özellikle çocukları etkileyen, ancak yetişkinlerde de görülebilen bir vaskülit türüdür. Karakteristik deri döküntüsü, eklem ve karın ağrısı ile böbrek tutulumu gibi belirtilerle kendini gösterir. Çoğu vaka hafif seyirli olup kendiliğinden düzelirken, özellikle yetişkinlerde böbrek tutulumu gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Erken tanı ve doğru tedavi yaklaşımı, hastalığın olası uzun vadeli etkilerini minimize etmek açısından kritik öneme sahiptir. Şüphe durumunda mutlaka bir sağlık uzmanına başvurmak gereklidir.