Abdominal Aort Anevrizması (AAA), atardamarlarımızın en büyüğü olan aortun karın bölgesindeki bölümünde oluşan tehlikeli bir genişlemedir. Bu durum, yırtılma riski taşıdığı için zamanında müdahale gerektirir. Neyse ki, gelişen tıp AAA onarımı yöntemleri konusunda önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Günümüzde anevrizma tedavisi için başlıca iki yöntem öne çıkmaktadır: geleneksel Açık Cerrahi ve minimal invaziv Endovasküler Anevrizma Onarımı (EVAR). Bu makalede, her iki yöntemin detaylarını, avantajlarını ve dezavantajlarını derinlemesine inceleyerek kapsamlı bir EVAR karşılaştırması ile hangi hastanın hangi tedaviye daha uygun olduğunu anlamaya çalışacağız.

Abdominal Aort Anevrizması (AAA) Nedir ve Neden Tedavi Edilmelidir?

Abdominal Aort Anevrizması (AAA), karın bölgesinde bulunan ana atardamar olan aortun çapının normalden %50 daha fazla genişlemesi durumudur. Wikipedia'ya göre, genellikle yaşlı erkeklerde, sigara içenlerde, yüksek tansiyonu olanlarda ve aile öyküsü bulunan kişilerde daha sık görülür. En büyük tehlikesi, anevrizmanın büyümesi ve yırtılmasıdır (rüptür). Aort rüptürü, yüksek ölüm oranına sahip acil bir durumdur. Bu nedenle, belirli bir boyuta ulaşan veya hızla büyüyen anevrizmaların yırtılma riski taşımadan önce tedavi edilmesi hayati önem taşır. Mayo Clinic gibi sağlık kuruluşları, düzenli taramaların ve erken teşhisin önemini vurgular. Teşhis genellikle rutin ultrason veya başka bir nedenle çekilen görüntüleme testleri sırasında konulur.

AAA Onarımında Temel Yaklaşımlar

Abdominal aort anevrizmalarının tedavisinde temel olarak iki farklı AAA onarımı stratejisi bulunmaktadır. Her ikisinin de kendine özgü uygulama prensipleri, hasta seçimi kriterleri ve sonuçları mevcuttur.

Açık Cerrahi Onarım (Geleneksel Yöntem)

Açık Cerrahi, AAA tedavisinde onlarca yıldır kullanılan, güvenilir ve kanıtlanmış bir yöntemdir. Bu işlem, genellikle genel anestezi altında, karın bölgesinde büyük bir kesi yapılarak gerçekleştirilir. Cerrah, anevrizmatik aort bölümünü doğrudan görerek, damarın sağlıklı kısımları arasına sentetik bir greft (yama) dikerek genişlemiş kısmı bypass eder veya değiştirir. Greft, kan akışının normal seyrini devam ettirmesini sağlar ve anevrizmanın yırtılmasını engeller.

• Avantajları: Uzun vadeli dayanıklılık ve kalıcılık, genellikle tek seferlik bir çözüm sunması, karmaşık anevrizma anatomilerine daha uygun olabilmesi.
• Dezavantajları: Daha invaziv bir işlem olması, uzun hastane yatış süresi (genellikle 7-10 gün), daha uzun iyileşme süreci (birkaç hafta ila birkaç ay), daha yüksek ameliyat ve anestezi riskleri.

Endovasküler Anevrizma Onarımı (EVAR) (Minimal İnvaziv Yöntem)

Endovasküler Anevrizma Onarımı (EVAR), son yirmi yılda popülerliğini artıran minimal invaziv bir yaklaşımdır. Bu yöntemde, kasık bölgesinden açılan küçük kesiler aracılığıyla femoral artere kateterler yerleştirilir. Floroskopi (canlı röntgen) rehberliğinde, özel olarak tasarlanmış bir stent-greft, anevrizmatik bölgeye ilerletilir ve aortun içine açılır. Stent-greft, kanın anevrizma duvarıyla temasını keserek yırtılma riskini ortadan kaldırır.

• Avantajları: Daha az invaziv olması, daha kısa hastane yatış süresi (genellikle 2-4 gün), daha hızlı iyileşme süreci, genel anestezi risklerinin daha düşük olabilmesi, özellikle yaşlı veya ek hastalığı olan hastalar için daha uygun olması.
• Dezavantajları: Ömür boyu düzenli takip gerektirmesi (endoleak veya greft migrasyonu gibi komplikasyonlar açısından), bazı anevrizma anatomilerine uygun olmaması (örn. kısa anevrizma boyunları), gelecekte ek müdahalelere ihtiyaç duyulabilmesi.

Açık Cerrahi ve EVAR Karşılaştırması: Hangi Yöntem Ne Zaman Tercih Edilir?

AAA onarımı yöntemleri arasında Açık Cerrahi ve EVAR karşılaştırması yapılırken, hastanın genel sağlık durumu, anevrizmanın boyutu, şekli ve anatomik yerleşimi gibi birçok faktör göz önünde bulundurulur.

• Hasta Faktörleri: Genç ve genel sağlık durumu iyi olan hastalarda, uzun vadeli çözümler sunan Açık Cerrahi tercih edilebilir. Yaşlı, kronik kalp veya akciğer hastalığı gibi ek rahatsızlıkları olan hastalarda ise EVAR'ın daha az invaziv yapısı nedeniyle riskleri daha düşük olabilir.
• Anevrizma Anatomisi: Anevrizmanın aorttan çıkan önemli damarlarla ilişkisi, "anevrizma boynu" olarak adlandırılan sağlıklı aort segmentinin uzunluğu ve açısı, her iki yöntemin uygulanabilirliğini belirler. EVAR için belirli anatomik kriterlerin karşılanması gerekirken, Açık Cerrahi daha geniş bir anatomik yelpazede uygulanabilir.
• Kısa ve Uzun Dönem Sonuçlar: EVAR'ın kısa dönemde daha düşük morbidite ve mortalite oranları sunduğu bilinmektedir. Ancak Açık Cerrahi, uzun vadede genellikle daha az re-intervansiyon (yeniden müdahale) gerektirir. EVAR uygulanan hastaların düzenli görüntüleme takipleri (CT taramaları) ile olası komplikasyonların erken tespiti büyük önem taşır.

Nihai karar, hastanın durumu, anevrizmanın özellikleri ve cerrahın deneyimi dikkate alınarak multidisipliner bir yaklaşımla verilmelidir.

Sonuç

Abdominal Aort Anevrizması tedavisi, modern tıp sayesinde hastalar için daha güvenli ve etkili hale gelmiştir. AAA onarımı yöntemleri olarak Açık Cerrahi ve EVAR, anevrizmanın yırtılma riskini ortadan kaldırarak hayat kurtarıcı çözümler sunar. Her iki yöntemin de kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır ve Açık Cerrahi ile EVAR karşılaştırması yapıldığında, ideal tedavi seçeneği hastadan hastaya değişiklik gösterir. Önemli olan, uzman bir kalp ve damar cerrahisi ekibiyle detaylı bir değerlendirme yaparak, kişiye özel en uygun tedavi planını belirlemektir. Unutulmamalıdır ki, erken teşhis ve doğru tedavi seçimi, anevrizma kaynaklı komplikasyonların önlenmesinde kritik rol oynar.