Çocukluk çağı hastalığı olarak bilinen suçiçeği (varisella), yetişkinlerde görüldüğünde çok daha ciddi seyredebilir ve hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, yetişkinlerde suçiçeği aşısı, belirli risk grupları için hayati bir korunma kalkanı sunar. Peki, bu aşı kimler olmalı ve kimler olamaz? Bu detaylı kılavuz, suçiçeği aşısı hakkında merak ettiğiniz her şeyi doğal ve anlaşılır bir dille açıklayarak, sağlığınız için en doğru kararı vermenize yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

Yetişkinlerde Suçiçeği (Varisella) Neden Daha Ciddi Seyreder?

Suçiçeği, Varicella-Zoster virüsünün neden olduğu, oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle çocukluk döneminde geçirilen hafif bir enfeksiyon olarak bilinse de, yetişkinlerde durum oldukça farklıdır. Bağışıklık sistemi daha önce bu virüsle hiç karşılaşmamış bir yetişkinle karşılaştığında, vücut aşırı tepki verebilir. Bu durum, zatürre (pnömoni), ensefalit (beyin iltihabı), bakteriyel cilt enfeksiyonları ve hatta karaciğer iltihabı gibi ciddi komplikasyon risklerini önemli ölçüde artırır. Ayrıca, suçiçeği geçiren her birey, virüsün sinir sisteminde uykuda kalması nedeniyle ileriki yaşlarda zona (herpes zoster) geliştirme riski taşır. Çocuklukta geçirilen suçiçeği enfeksiyonu hakkında daha fazla bilgi için Wikipedia'nın suçiçeği sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Suçiçeği Aşısı Kimlere Önerilir? (Kimler Olmalı?)

Yetişkinlerde suçiçeği aşısı, özellikle belirli risk faktörlerine sahip veya hastalığı daha önce geçirmemiş kişilere şiddetle tavsiye edilir. Aşağıdaki gruplar, aşılanmayı ciddi şekilde düşünmelidir:

Çocuklukta Suçiçeği Geçirmemiş ve Aşılanmamış Kişiler

Eğer çocukluğunuzda suçiçeği geçirmediyseniz ve aşılanmadıysanız, virüse karşı bağışıklığınız olmayabilir. Bu durumu kan testiyle (antikor testi) doğrulamak mümkündür. Bağışıklığı olmayan yetişkinler, hastalığı kapma ve ciddi komplikasyonlar yaşama riski altındadır.

Sağlık Çalışanları ve Öğretmenler

Hastaneler, klinikler, okullar ve kreşler gibi ortamlarda çalışan kişiler, virüse maruz kalma ve başkalarına bulaştırma riski daha yüksektir. Bu nedenle, hem kendi sağlıkları hem de hizmet verdikleri kişilerin sağlığı için aşılanmaları önemlidir.

Yüksek Risk Gruplarıyla Temas Halinde Olanlar

Bağışıklık sistemi zayıf olan (örneğin, kanser hastaları, organ nakli alıcıları) veya bebekler gibi suçiçeğini ağır geçirme riski taşıyan kişilerle aynı evde yaşayan veya düzenli temas halinde olan yetişkinlerin aşılanması, bu savunmasız bireyleri korumak adına kritik öneme sahiptir.

Gebe Kalmayı Planlayan Kadınlar

Hamilelik sırasında suçiçeği geçirmek, hem anne hem de bebek için ciddi riskler taşır. Gebelikte suçiçeği, düşük, erken doğum ve bebekte doğumsal anormalliklere yol açabilir. Bu nedenle, gebe kalmayı düşünen ve bağışıklığı olmayan kadınların hamilelik öncesinde aşılanmaları ve aşı sonrası belirli bir süre (genellikle 1 ay) gebelikten kaçınmaları önerilir.

Üniversite Öğrencileri, Askerler ve Cezaevi Sakinleri Gibi Toplu Yaşam Alanlarında Bulunanlar

Yatılı okullar, yurtlar, askeri kışlalar veya cezaevleri gibi kalabalık ve yakın temasın olduğu ortamlarda, bulaşıcı hastalıklar hızla yayılabilir. Bu ortamlarda bulunan ve bağışıklığı olmayan yetişkinlerin aşılanması, salgınların önlenmesi açısından faydalıdır.

Uluslararası Seyahat Edenler

Farklı coğrafyalara seyahat eden ve özellikle suçiçeği yaygınlığının yüksek olduğu bölgelere gidecek olan bağışıklığı olmayan yetişkinler için aşı, seyahat öncesinde düşünülebilir. Uluslararası sağlık otoriteleri, seyahat edenler için belirli aşıları önermektedir.

Suçiçeği Aşısı Kimlere Yapılamaz? (Kimler Olamaz?)

Her aşıda olduğu gibi, suçiçeği aşısının da belirli kontrendikasyonları bulunur. Aşağıdaki durumlarda suçiçeği aşısı genellikle önerilmez veya ertelenmelidir:

Hamile Kadınlar

Suçiçeği aşısı, zayıflatılmış canlı virüs içerdiği için hamile kadınlara yapılmamalıdır. Potansiyel riskler nedeniyle, hamilelik şüphesi olan veya hamile olan kadınların aşı olmaktan kaçınması gerekir. Aşı olan kadınların, aşıdan sonra belirli bir süre (genellikle 1 ay) hamile kalmaması önerilir.

Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlar

HIV/AIDS hastaları, kanser tedavisi görenler (kemoterapi veya radyasyon), yüksek doz kortikosteroid veya diğer immünsüpresif ilaçlar kullanan kişiler gibi bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde canlı aşılar riskli olabilir. Bu kişilerde aşı kararı, mutlaka bir hekim tarafından bireysel olarak değerlendirilmelidir.

Şiddetli Alerjik Reaksiyon Öyküsü Olanlar

Jelatin veya neomisin gibi aşı içeriğindeki maddelere karşı ciddi alerjik reaksiyon (anafilaksi) öyküsü olan kişilere aşı yapılmamalıdır.

Yakın Zamanda Kan Ürünü veya İmmünglobulin Tedavisi Alanlar

Kan transfüzyonu, immünglobulin veya antiviral ilaçlar gibi bazı tedaviler, aşının etkinliğini azaltabilir. Bu tür tedavilerden sonra genellikle belirli bir süre (3-11 ay, tedavinin türüne bağlı olarak) beklenmesi gerekir.

Yüksek Ateşli Akut Hastalığı Olanlar

Yüksek ateşle seyreden akut bir hastalığı olan kişilerin aşısı, iyileşene kadar ertelenmelidir. Hafif bir soğuk algınlığı veya düşük ateş genellikle aşıya engel teşkil etmez.

Aşının kimler için uygun olmadığına dair daha detaylı ve güncel bilgiler için Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) web sitesindeki suçiçeği aşısı önerilerine başvurulabilir.

Suçiçeği Aşısı Nasıl Uygulanır ve Olası Yan Etkileri Nelerdir?

Yetişkinlerde suçiçeği aşısı genellikle iki doz halinde, 4 ila 8 hafta arayla uygulanır. Aşı, kolun üst kısmına kas içine yapılır. Koruyuculuk genellikle ikinci dozdan sonra tam olarak sağlanır.

Olası yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir:

• Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık veya şişlik: En sık görülen yan etkilerdir.
• Hafif ateş: Nadiren görülebilir.
• Döküntü: Aşı yerinde veya vücudun diğer bölgelerinde, genellikle birkaç noktadan oluşan hafif bir döküntü gelişebilir. Bu döküntü, bulaşıcı olma riski çok düşüktür.

Ciddi alerjik reaksiyonlar veya diğer ciddi yan etkiler son derece nadirdir ancak aşıdan sonra herhangi bir anormal belirti fark ederseniz hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.

Aşı Sonrası Korunma ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Suçiçeği aşısı, çoğu kişide hastalığa karşı yüksek düzeyde koruma sağlar. Aşılanan kişilerin büyük çoğunluğu (yaklaşık %90) suçiçeği geçirmez. Aşıya rağmen suçiçeği geçiren kişilerde ise hastalık genellikle çok daha hafif seyreder, daha az lezyon görülür ve komplikasyon riski düşüktür. Aşılanmış bir kişiden virüsün bulaşma riski oldukça düşüktür ancak bağışıklığı baskılanmış bireylerle yakın temasta olanların dikkatli olması önerilir.

Sonuç

Yetişkinlerde suçiçeği aşısı, bu potansiyel olarak ciddi hastalığa karşı etkili ve güvenli bir korunma yöntemidir. Çocuklukta suçiçeği geçirmemiş veya aşılanmamış, özellikle yüksek risk gruplarına dahil olan yetişkinler için aşı, sağlıklarını korumak adına kritik bir adımdır. Ancak hamileler, bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve belirli alerjileri bulunan kişiler gibi bazı gruplar için aşı uygun olmayabilir. Bu nedenle, aşı kararını vermeden önce mutlaka bir sağlık profesyoneliyle görüşerek kişisel durumunuzu değerlendirmeniz ve size özel tavsiye almanız en doğrusudur. Sağlıklı ve bilinçli seçimler, daha güçlü bir toplumsal bağışıklığın temelini oluşturur.