Omurga kırıkları, genellikle travma veya kemik zayıflığı (osteoporoz) gibi nedenlerle ortaya çıkan, şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilen ciddi sağlık sorunlarıdır. Özellikle ileri yaşlarda veya kemik erimesi olan bireylerde görülen omurga kompresyon kırıkları, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir. Neyse ki tıp dünyasındaki gelişmeler sayesinde, bu tür kırıkların tedavisinde Vertebroplasti ve Kifoplasti gibi iki etkili minimal invaziv tedavi yöntemi bulunmaktadır. Peki, bu iki omurga kırığı tedavi seçeneği arasındaki farklar nelerdir ve hastalar için hangisi daha uygun bir çözümdür? Bu makalede, her iki yöntemi detaylı bir şekilde inceleyerek, uygulama prensipleri, avantajları, dezavantajları ve hangi durumlarda tercih edildikleri konusunda kapsamlı bir karşılaştırma sunacağız.

Omurga Kırıkları ve Nedenleri

Omurga, vücudumuzun ana desteği olup, omur adı verilen kemiklerden oluşur. Bu omurların çeşitli nedenlerle hasar görmesi veya çökmesi, omurga kırıklarına yol açar. En yaygın nedenlerden biri, özellikle menopoz sonrası kadınlarda ve yaşlı erkeklerde görülen kemik erimesi (osteoporoz) nedeniyle kemiklerin zayıflamasıdır. Osteoporoz, kemiklerin yoğunluğunu azaltarak en ufak bir düşme veya hatta basit günlük hareketlerle bile kırılma riskini artırır. Trafik kazaları, yüksekten düşmeler gibi travmatik olaylar da omurga kırıklarının önemli nedenlerindendir. Nadiren de olsa, omurgaya yayılan tümörler veya enfeksiyonlar da omurga bütünlüğünü bozarak kırıklara neden olabilir.

Kimler Risk Altında?

• İleri yaştaki bireyler
• Osteoporoz tanısı olanlar
• Uzun süreli kortikosteroid kullananlar
• Kalsiyum ve D vitamini eksikliği olanlar
• Bazı kanser türleri ve kemoterapi gören hastalar

Vertebroplasti Nedir?

Vertebroplasti, omurga kırıklarına bağlı ağrıları gidermek amacıyla uygulanan minimal invaziv bir cerrahi prosedürdür. Bu yöntemde, özel bir iğne yardımıyla kırık omurun içine medikal kemik çimentosu (polimetilmetakrilat - PMMA) enjekte edilir. Çimento, omur içinde hızla sertleşerek kırığı stabilize eder ve omurun yük taşıma kapasitesini artırır. Böylece, kırık yüzeylerin birbirine sürtünmesinden kaynaklanan ağrı hızla azalır veya tamamen ortadan kalkar.

Nasıl Uygulanır?

İşlem, genellikle lokal anestezi altında veya hafif sedasyonla yapılır. Hasta yüzüstü yatarken, floroskopi (gerçek zamanlı röntgen) rehberliğinde cildin küçük bir noktasından girilerek iğne kırık omura yönlendirilir. İğnenin doğru konumda olduğu teyit edildikten sonra, akışkan formdaki kemik çimentosu omur içine yavaşça enjekte edilir. Çimento birkaç dakika içinde sertleşir ve işlem tamamlanır. Genellikle aynı gün taburculuk mümkündür.

Avantajları ve Dezavantajları

• Avantajları: Hızlı ağrı giderme, minimal invaziv (küçük kesi), kısa hastanede kalış süresi, kemik yapısını güçlendirme.
• Dezavantajları: Omurun şeklini düzeltme veya kaybedilen yüksekliği geri kazandırma yeteneği sınırlıdır. Nadiren çimento sızıntısı veya enfeksiyon riski bulunur.

Kifoplasti Nedir?

Kifoplasti de vertebroplasti gibi omurga kompresyon kırıklarının tedavisinde kullanılan minimal invaziv bir yöntemdir, ancak önemli bir farkı vardır. Bu yöntemde de kemik çimentosu kullanılır; ancak enjeksiyon öncesinde, kırık omurun içine ince bir balon kateter yerleştirilir. Bu balon şişirilerek çökmüş omurun eski yüksekliğine getirilmesi ve kırığın stabilize edilmesi amaçlanır. Balon çıkarıldıktan sonra oluşan boşluğa kemik çimentosu enjekte edilir.

Nasıl Uygulanır?

Kifoplasti de floroskopi rehberliğinde ve genellikle lokal anestezi veya sedasyon altında yapılır. Cildin küçük bir noktasından girilerek kırık omura iki adet özel iğne yerleştirilir. Bu iğnelerden balon kateterler geçirilir ve kırık omurun içine ulaştırılır. Balonlar yavaşça şişirilerek omurga yüksekliği restore edilmeye çalışılır ve kırık kemik parçaları sıkıştırılır. Balonlar indirildikten ve çıkarıldıktan sonra, oluşan boşluğa kemik çimentosu doldurulur. İşlem sonunda hasta genellikle kısa sürede taburcu edilebilir.

Avantajları ve Dezavantajları

• Avantajları: Ağrıyı gidermenin yanı sıra, çökmüş omurun yüksekliğini kısmen geri kazandırabilir, omurga eğriliğini (kifozu) azaltabilir, çimento sızıntısı riski vertebroplastiye göre daha düşüktür.
• Dezavantajları: Vertebroplastiye göre biraz daha karmaşık bir prosedürdür, maliyeti biraz daha yüksek olabilir. Nadiren yine çimento sızıntısı veya enfeksiyon riski bulunur.

Vertebroplasti ve Kifoplasti: Temel Farklar ve Karşılaştırma

Her iki yöntem de omurga kırıklarına bağlı ağrıları azaltmada etkilidir ve minimal invazivdir. Ancak temel fark, kifoplastinin omurun yüksekliğini ve anatomik şeklini düzeltme potansiyeline sahip olmasıdır.

Uygulama Teknikleri

• Vertebroplasti: Doğrudan kırık omura kemik çimentosu enjeksiyonu.
• Kifoplasti: Önce balonla omur yüksekliği geri kazanılmaya çalışılır, ardından oluşan boşluğa kemik çimentosu enjekte edilir.

Amaçlar ve Sonuçlar

• Vertebroplasti: Başlıca amacı hızlı ve etkili ağrı gidermedir. Omur yüksekliği restorasyonu sınırlıdır.
• Kifoplasti: Ağrı gidermenin yanı sıra, omur yüksekliğini restore etme ve omurga deformitesini (kifoz) azaltma potansiyeline sahiptir.

Hangi Durumda Hangisi Tercih Edilir?

Bu karar, hastanın durumuna, kırığın tipine, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre uzman bir hekim tarafından verilmelidir:

• Vertebroplasti: Genellikle akut ağrılı, belirgin deformitesi olmayan veya omur yüksekliği kaybının kritik olmadığı durumlarda tercih edilebilir. Daha hızlı ve genellikle daha uygun maliyetlidir.
• Kifoplasti: Omur yüksekliği kaybının belirgin olduğu, omurga deformitesinin (kifoz) düzeltilmesinin istendiği ve çimento sızıntısı riskinin daha düşük tutulmasının arzu edildiği durumlarda daha uygun olabilir.

Tedavi Sonrası İyileşme Süreci

Her iki işlem sonrası da hastalar genellikle kısa sürede normal aktivitelerine dönebilirler. İşlemden sonra birkaç saat içinde yürüyebilirler. Ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilen hafif bir ağrı veya rahatsızlık hissi olabilir. Hekim genellikle birkaç hafta boyunca ağır kaldırmaktan, zorlayıcı hareketlerden kaçınılmasını önerecektir. Osteoporozun temel nedenini ele almak için D vitamini ve kalsiyum takviyeleri veya kemik güçlendirici ilaçlar gibi ek tedaviler de önerilebilir.

Unutulmamalıdır ki, bu bilgiler genel niteliktedir ve her hasta özelinde farklılık gösterebilir. En doğru ve kişiselleştirilmiş tedavi planı için mutlaka bir beyin ve sinir cerrahisi veya ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurulmalıdır.