Uyku sorunu hastalıklarda bulgu olarak görülür çoçuk, erişkin ve yaşlılarda uyku sorunu yaygındır. Uyku Bozukluklukları Çok az uyuma ya da uyuyamama Aşırı uyuma Gece uykusunda davranış bozuklukları (kalkıp yürüme, konuşma, yemek yeme) Uykuda solunum durması hastalığı Az uyuma ya da uyuyamama Uykuya dalma, sürdürme ve sonlandırmada güçlük çekilmesi ve bireylerin yeterli bir süre ve zaman diliminde uyuyamadığı için dinlenememesi ve güne hazır olmaması. Aşırı Uyuma Günlük yaşamın sürdürülmesini etkileyen, gece yeterince uyunmasına karşın, gündüzleri uyuma gereksinimi ile kendini belli eden bir sorundur. Aşırı Uyuma Bulguları —Uzamış uyku epizotları —Tekrarlayan uyku atakları —Gündüz aşırı uykulu olma —Her yerde uykuya dalma eğiliminde olma —Kolaylıkla uykuya dalma Solunumla Uyku Bozuklukları İlişkisi Uyku sırasında solunumla ilişkili bozukluklar Uykuda solunum durması :10 sn yada fazla süren, solunumun durması ile karakterize bir bozukluktur. Hareket ile Uyku Bozuklukları İlişkisi Uyku sırasında ortaya çıkan periodik, yineliyici özellikle alt ekstiremitelerde istemsiz hareketlerdir. Uykuda kısa süreli uyanıklıklara neden olur. Huzursuz Bacak Sendromu Uyku sırasında, genellikle ayaklarda belirgin olmak üzere uyuşma, karıncalanma vb. hislerin olduğu, bazen ağrı ve sıçramalarla karakterize bir hastalıktır. Sirkadiyen Ritim Bozukluğu Jet Lag Tipi Batı ya da doğuya uçarken yaşanan saat uyumsuzluğu sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Batıya doğru uçarken biyolojik saatin ayarı daha kısa sürer (batı için ayar 4 gün, doğu için 9 gündür); kuzey-güney uçuşlarında değişmez (aynı meridyendedir). PARASOMNİLER Uykuda, uyku dönemi ile eş zamanlı davranış ve fizyolojik alanlarda değişmeler/bozulmalar olması 1.Kabus bozukluğu 2.Uyku terörü 3.Uyurgezerlik (somnambulizm) Kabus bozukluğu 3-5 yaşlarında sıktır, dış uyaran olmaksızın uyanmaya yol açan, korkutucu rüyalarla karakterize durum. Birey korkuyla uyanır, rüya rüyayı hatırlar, sonra yine uykuya dalar Uyku terörü Uykunun ilk saatlerinde, yavaş dalga uykusu sırasında ortaya çıkan, çığlık atma ve ağlamanın eşlik ettiği, yoğun korku ile birlikte otonomik ve davranışsal değişikliklerle belirli bir bozukluk Uyurgezerlik Yavaş dalga uykusu sırasında ortaya çıkan, ani motor aktivite ile kendini gösteren bir bozukluktur. Uykunun ilk saatlerinde oluşur, yaklaşık 10 dk. süren, bu sırada kişinin uyandırılmasının güç olduğu ve amnezinin(hatırlamama) eşlik ettiği bir tablo. Uyku Bozuklarının Tedavisi 1. Uyku Hijyeni 2. Uyku Bozan Nedenlerin Giderilmesi 3. Uyku Bozukluklarının Fiziksel Tedavisi 4. Psikoterapi 5. İlaç Tedavisi 1. Uyku hijyeni Bireylerin belirgin ruhsal ya da organik bir bozukluğunun olmadığı durumlarda uyulması gereken durumlar. Uyku Hijyeni Alişkanliği Edindirmek Sabahları uyanınca hemen yataktan çıkılması gerektiği söylenir Egzersizleri (sabah ya da öğleden sonra yapılmalı) akşam yatma zamanından 2 saat önce yapmaktan kaçınmalı Uyku-uyanıklık siklusu bozulmamalı (hafta sonu-tatillerde uykusuz kalınmamalı) Yatak odası; uyuma dışında aktiviteler için kullanılmamalı (TV izleme, atıştırma vb) Uyumak için gevşeme tekniklerinin kullanılması, kaygı verici düşüncelerden uzak durma Kafein ve alkol alınımının sınırlandırılması Çevrede uykuyu engelleyici durumların belirlenmesi (ısı-ışık-ses vb) Uyumaya yardımcı malzemelerin (kulak tıkacı, göz bandı) kullanılmalı Uyumadan önce (3 saat önce) ağır yemek yemekden kaçınma Uyumak için kendini zorlamama Gündüz uyumamak Uyku Hijyeni Girişimler ve Değerlendirmeler Uyku hijyeni alışkanlıklarına uygun girişimler uygulanmalıdır Uygulamanın arkasından hemşire değerlendirme yaparak amacına ulaşıp ulaşmadığını kontrol etmelidir Ör; odanın ışığını kapattıktan sonra bireyin uyuyup uyumadığı kontrol edilmeli, bireyinde bir önceki günle ilgili uyku durumunu değerlendirilmesi istenir. 2. Uykuyu bozan nedenlerin giderilmesi Uykuyu bozan primer hastalıklar tedavi edilmeli, uykuyu bozan çevresel faktörlerin etkisi ortadan kaldırılmalıdır. 3. Uyku Bozukluklarının Fiziksel Tedavisi Masaj, gevşeme teknikleri gibi tamamlayıcı terapiler, hidro ve termoterapi; ör; sıcak ayak banyoları 4. Farmakolojik (İlaç) Uyku Bozuklukları Tedavisi Uyumayı sağlayan ilaçların kullanılmasıdır. Düşük dozlarda ve kısa süreli kullanılmalı 5. Psikoterapi Uzmandan yardım alınarak çözülür.