“Boyun eğriliği” olarak da bilinen tortikollis, boyun kaslarının istemsiz kasılması sonucu başın bir tarafa doğru eğilmesi ve çenenin diğer tarafa dönmesi durumudur. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen bu durum, günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve ağrıya yol açabilir. Neyse ki, tortikollis egzersizleri ile bu durumun semptomlarını hafifletmek ve hatta düzeltmek mümkündür. Ancak bu hareketlerin fizyoterapist onaylı hareketler olması ve doğru teknikle uygulanması büyük önem taşır. Bu makalede, boyun eğriliğini gidermeye yardımcı olacak, güvenilir ve etkili egzersizleri detaylıca inceleyeceğiz.

Tortikollis Nedir ve Neden Oluşur?

Tortikollis, Latince 'tortus' (burulmuş) ve 'collum' (boyun) kelimelerinden türemiş olup, başın ve boynun anormal bir pozisyonda kalması durumunu ifade eder. Genellikle sternokleidomastoid kasının (boynun ön yan tarafında yer alan büyük kas) kısalması veya spazmı sonucu ortaya çıkar. Bu durum hakkında daha fazla bilgi için Wikipedia'daki Tortikollis maddesine göz atabilirsiniz.

Tortikollis Çeşitleri ve Nedenleri

• Konjenital (Doğuştan) Tortikollis: En sık görülen tip olup, genellikle doğum travması veya rahim içindeki yanlış pozisyon nedeniyle sternokleidomastoid kasında oluşan kısalık veya fibrozis sonucu ortaya çıkar. Bebeklerde boyun eğriliği olarak gözlemlenir.
• Edinsel (Kazanılmış) Tortikollis: Daha sonraki yaşlarda ortaya çıkar. Nedenleri çeşitlilik gösterebilir:
  • Travma: Boyun veya omurga yaralanmaları.
  • İltihabi Durumlar: Boyun çevresindeki enfeksiyonlar veya iltihaplar.
  • Nörolojik Nedenler: Kas spazmlarına neden olan sinir sistemi rahatsızlıkları (örneğin, distoni).
  • Yanlış Postür: Uzun süreli masa başında çalışma, telefon kullanımı gibi kötü alışkanlıklar.
  • Tümörler: Nadiren de olsa boyun bölgesindeki kitleler.
  • İlaç Yan Etkileri: Bazı ilaçlar tortikollise benzer semptomlar yaratabilir.

Fizyoterapinin Tortikollis Tedavisindeki Rolü

Tortikollis tedavisinde en etkili yöntemlerden biri fizyoterapidir. Özellikle erken teşhis ve müdahale, kalıcı deformitelerin önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir. Fizyoterapistler, kas dengesizliklerini gidermeye, kasları güçlendirmeye ve esnekliği artırmaya yönelik kişiye özel bir tedavi planı oluştururlar. Bu planın merkezinde, doğru tekniklerle uygulanan boyun eğriliği egzersizleri yer alır. Fizyoterapist rehberliği olmadan yapılan egzersizler fayda yerine zarar verebilir, bu yüzden mutlaka uzman kontrolünde başlanmalıdır.

Fizyoterapist Onaylı Tortikollis Egzersizleri

Aşağıda belirtilen egzersizler, tortikollis semptomlarını hafifletmek ve boyun hareketliliğini artırmak için fizyoterapistler tarafından sıklıkla önerilen hareketlerdir. Her bir egzersizi yaparken yavaş ve kontrollü olmaya özen gösterin ve ağrı hissettiğinizde durun.

1. Esneme Egzersizleri

Esneme hareketleri, kısalan kasları uzatarak boynun normal pozisyonuna dönmesine yardımcı olur.

• Yan Boyun Esnetme (Kulak Omuza):

  Dik oturun veya ayakta durun. Tortikollisli tarafın tersindeki elinizi başınızın üzerine koyun. Yavaşça başınızı omzunuza doğru eğin, diğer elinizle omuzunuzu aşağıya bastırarak esnemeyi artırın. 15-30 saniye boyunca tutun ve 3-5 kez tekrarlayın.

• Rotasyon Esnetme (Çene Omuza):

  Aynı başlangıç pozisyonunda, tortikollisli tarafın tersine doğru başınızı çevirin, çenenizi omzunuza yaklaştırmaya çalışın. Bu sırada diğer elinizle hafifçe direnebilirsiniz. 15-30 saniye tutun, 3-5 tekrar.

• Çene Tıkama (Chin Tuck):

  Başınızı dik tutarak, çenenizi hafifçe içeri doğru çekin, sanki gıdı yapar gibi. Bu hareket boyun omurgasını uzatır ve duruşu düzeltir. 5-10 saniye tutun, 10-15 tekrar.

2. Güçlendirme Egzersizleri

Kasları esnetmek kadar, zayıflayan karşı kas gruplarını güçlendirmek de önemlidir.

• İzometrik Direnç Egzersizleri:

  Elinizi başınızın yanına koyun ve başınızı o tarafa doğru itmeye çalışırken elinizle direnç uygulayın. Başınızın hareket etmesine izin vermeyin. Ön, arka ve yan yönlerde 5-10 saniye tutarak 5-10 kez tekrarlayın. Bu egzersizler, boyun kaslarının dengesini yeniden sağlamaya yardımcı olur. Daha detaylı bilgi için, İstanbul Tıp Fakültesi'nin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü kaynaklarına başvurulabilir.

• Omuz Kaldırma/Çekme:

  Omuzlarınızı kulaklarınıza doğru kaldırın ve 5 saniye tutun, sonra yavaşça indirin. Kürek kemiklerinizi arkada birbirine yaklaştırarak da benzer bir egzersiz yapabilirsiniz. 10-15 tekrar.

3. Postür Düzeltme Egzersizleri

Boyun eğriliği genellikle kötü postürle ilişkilidir. Duruşunuzu düzeltmek, tortikollisin tekrarını önlemede kilit rol oynar.

• Duvar Duruşu:

  Sırtınız duvara dönük, topuklarınız, kalçanız, kürek kemikleriniz ve başınız duvara değecek şekilde ayakta durun. Başınızın duvara değdiğinden emin olun ve bu pozisyonu korumaya çalışın. 1-2 dakika tutun.

• Kürek Kemiği Sıkma:

  Otururken veya ayakta dururken, kürek kemiklerinizi sanki arkada bir kalem tutuyormuş gibi birbirine doğru sıkın. Omuzlarınızın yukarı kalkmamasına dikkat edin. 5-10 saniye tutun, 10-15 tekrar.

Bebeklerde Tortikollis Egzersizleri (Özel Not)

Bebeklerdeki tortikollis egzersizleri genellikle daha hassas ve dikkatli bir yaklaşım gerektirir. Ebeveynler, bebeğin başını etkilenen tarafın tersine çevirme, oyuncaklarla dikkatini çekerek o yöne bakmasını sağlama ve karın üstü yatış süresini artırma gibi yöntemlerle destekleyebilirler. Ancak bebeklerdeki boyun eğriliği için mutlaka bir çocuk fizyoterapisti veya pediatri uzmanına danışılmalı ve egzersizler onların yönlendirmesiyle yapılmalıdır.

Egzersizleri Uygularken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Ağrı Eşiği: Egzersizler sırasında hafif bir gerginlik hissedilebilir, ancak keskin veya artan ağrı asla olmamalıdır. Ağrı hissederseniz hemen durun.
• Yavaş ve Kontrollü: Hareketleri acele etmeden, yavaş ve kontrollü bir şekilde yapın.
• Düzenlilik: Egzersizlerden en iyi verimi almak için düzenli olarak ve fizyoterapistinizin önerdiği sıklıkta tekrarlayın. Sabırlı olmak önemlidir.
• Uzman Kontrolü: Kendi başınıza teşhis koyup tedaviye başlamak yerine, mutlaka bir sağlık profesyoneli, özellikle bir fizyoterapist tarafından değerlendirilmek ve kişiye özel bir egzersiz programı almak en güvenli yoldur.

Günlük Yaşamda Tortikollis Yönetimi

Egzersizlerin yanı sıra, günlük alışkanlıklarda yapılacak küçük değişiklikler de tortikollisin yönetiminde büyük fark yaratabilir:

• Doğru Uyku Pozisyonu: Uyurken boyun destekleyici ortopedik bir yastık kullanmak ve sırt üstü veya yan yatmayı tercih etmek faydalı olabilir.
• Ergonomi: Masa başında çalışırken veya telefon kullanırken duruşunuza dikkat edin. Ekranı göz hizasına getirin ve sık sık mola vererek boynunuzu esnetin.
• Stres Yönetimi: Stres, boyun kaslarında gerginliğe yol açabilir. Meditasyon, yoga veya derin nefes egzersizleri gibi yöntemlerle stresi azaltmaya çalışın.

Sonuç

Tortikollis egzersizleri, boyun eğriliği ile mücadelede güçlü ve etkili bir araçtır. Ancak unutulmamalıdır ki, bu süreç bir uzman eşliğinde daha verimli ve güvenli ilerler. Fizyoterapist onaylı hareketler ile düzenli uygulama ve doğru yaşam alışkanlıklarının benimsenmesi, boyun ağrısını azaltmada, hareketliliği artırmada ve genel yaşam kalitesini yükseltmede önemli rol oynar. Unutmayın, sağlıklı bir boyun, daha konforlu ve aktif bir yaşamın kapılarını aralar.