Göz sağlığı, genel yaşam kalitemiz için vazgeçilmez bir unsurdur. Özellikle ‘göz tansiyonu’ olarak bilinen intraoküler basınç (İOB) değerlerinin düzenli takibi, ciddi bir görme kaybı nedeni olan glokomun erken teşhisinde kritik bir rol oynar. İşte bu noktada, göz tansiyonu ölçümü için kullanılan başlıca yöntem olan tonometri devreye giriyor. Peki, tonometri nedir ve glokom teşhisinde göz tansiyonu ölçümünün önemi neden bu kadar büyüktür? Gelin, göz tansiyonu ve tonometrinin sırlarını birlikte keşfedelim.

Göz Tansiyonu (İntraoküler Basınç - İOB) Nedir ve Neden Önemlidir?

Göz tansiyonu, göz küresinin içindeki sıvı basıncını ifade eder. Gözümüzün içerisinde sürekli üretilen ve drenaj kanalları yoluyla boşaltılan aköz hümör adlı bir sıvı bulunur. Bu sıvının üretimi ve boşaltılması arasındaki denge, göz içi basıncını belirli bir seviyede tutar. Normal kabul edilen göz içi basıncı genellikle 10-21 mmHg (milimetre cıva) arasındadır. Ancak bu değerler kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve tek başına mutlak bir tanı kriteri değildir.

Göz tansiyonunun yüksek olması, özellikle göz sinirine (optik sinir) baskı yaparak zamanla geri dönüşümsüz hasarlara yol açabilir. Optik sinir, gözden beyne görüntü sinyallerini taşıyan hayati bir yapıdır. Bu sinirdeki hasar, görüş alanında daralma ve nihayetinde körlüğe kadar varabilen sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, düzenli göz tansiyonu ölçümü, glokom riskini belirlemede ve erken müdahalede hayati bir adımdır.

Tonometri Nasıl Çalışır? Farklı Tonometri Yöntemleri

Tonometri, göz içi basıncını ölçmek için kullanılan tıbbi bir yöntemdir. Bu işlem, genellikle göz hekimleri tarafından rutin göz muayenelerinin bir parçası olarak yapılır ve farklı tekniklerle uygulanabilir:

Applanasyon Tonometrisi (Goldmann Tonometrisi)

Goldmann tonometrisi, göz tansiyonu ölçümünde “altın standart” olarak kabul edilir. Bu yöntemde, göz yüzeyine anestezik bir damla ve floresan boya damlatılır. Hasta bir mikroskobun (yarık lamba) önüne oturur ve hekim, küçük bir probu korneaya nazikçe değdirerek gözün düzleştirilmesi (applanasyon) için gereken kuvveti ölçer. Bu kuvvet, göz içi basıncıyla orantılıdır ve oldukça hassas sonuçlar verir.

Non-Kontakt Tonometri (Hava Üflemeli Tonometri)

Halk arasında “hava üflemeli test” olarak bilinen non-kontakt tonometri, adından da anlaşılacağı gibi göze herhangi bir temas gerektirmez. Cihaz, göze kısa ve nazik bir hava üfleyerek korneayı düzleştirir ve bu düzleşmenin direncini ölçerek göz tansiyonunu hesaplar. Hızlı ve kolay uygulanabilirliği sayesinde genellikle tarama testlerinde ve çocuklarda tercih edilir. Ancak, Goldmann tonometrisine göre biraz daha az hassas olabilir ve şüpheli durumlarda Goldmann ile doğrulama gerekebilir.

İndentasyon Tonometrisi (Schiötz Tonometrisi)

Schiötz tonometrisi, günümüzde daha az kullanılan eski bir yöntemdir. Bu yöntemde, hasta sırt üstü yatar ve göz damla ile uyuşturulur. Hekim, göz üzerine küçük bir ağırlığı olan bir alet yerleştirir. Ağırlığın korneada oluşturduğu çökme (indentasyon) miktarı, göz içi basıncı hakkında bilgi verir. Genellikle Goldmann tonometrisinin uygulanamadığı özel durumlarda veya kısıtlı imkanlara sahip yerlerde kullanılabilir.

El Tonometreleri (Örn. Icare)

Taşınabilir el tonometreleri, özellikle yatağa bağımlı hastalar, çocuklar veya kliniğe gelmesi zor olan kişiler için pratik bir çözüm sunar. Örneğin Icare tonometreleri, korneaya çok hafif bir probun kısa süreli temasıyla ölçüm yapar ve genellikle anestezik damla gerektirmez. Bu tür cihazlar, evde düzenli takip veya hızlı tarama için kullanılabilir, ancak yine de hekim tarafından yapılan daha detaylı ölçümlerle desteklenmelidir.

Glokom Teşhisinde Tonometrinin Kritik Rolü

Glokom, dünya genelinde geri dönüşümsüz körlüğün en önde gelen nedenlerinden biridir. Genellikle belirgin semptomlar göstermediği için “sessiz hırsız” olarak da adlandırılır. Göz tansiyonunun yükselmesi, glokomun en önemli risk faktörüdüdür. Tonometri, glokom teşhisinde birincil tarama ve takip aracıdır.

Yüksek göz tansiyonu saptanan her bireyde glokom olduğu anlamına gelmez. Ancak, sürekli yüksek seyreden İOB değerleri, glokom gelişme riskini ciddi şekilde artırır. Tonometri ile yapılan düzenli ölçümler, risk altındaki bireylerin belirlenmesine ve hastalığın erken evrelerinde yakalanmasına olanak tanır. Erken teşhis, glokomun ilerlemesini yavaşlatmak ve görme kaybını önlemek için kritik öneme sahiptir. Göz doktoru, tonometri sonuçlarını diğer testlerle (görüş alanı testi, optik sinir başı muayenesi, kornea kalınlığı ölçümü gibi) birlikte değerlendirerek kesin bir tanı koyar ve uygun tedavi planını oluşturur.

Göz Tansiyonu Ölçümü Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Göz tansiyonu ölçümü sonucunda elde edilen değerler, tek başına bir tanı olmaktan çok, genel bir değerlendirme sürecinin önemli bir parçasıdır. Normalde 10-21 mmHg aralığındaki değerler sağlıklı kabul edilirken, bu aralığın dışında çıkan sonuçlar her zaman problem olduğu anlamına gelmez.

• Yüksek Değerler: Göz tansiyonunuz normalden yüksek çıktıysa, bu glokom riskinin arttığına işaret edebilir. Ancak, kornea kalınlığı gibi faktörler ölçümü etkileyebilir. Kalın kornealar göz tansiyonunu gerçekte olduğundan daha yüksek gösterebilirken, ince kornealar daha düşük gösterebilir. Bu nedenle hekiminiz ek testler isteyecektir.
• Normal Değerler: Normal aralıkta bir ölçüm, glokom riskinin düşük olduğu anlamına gelebilir ancak glokomu tamamen ekarte etmez. Nadiren de olsa, normal göz tansiyonu değerlerine rağmen glokom gelişebilir (normal tansiyonlu glokom).

Önemli olan, tonometri sonuçlarının bir göz hekimi tarafından değerlendirilmesi ve kişiye özel durumların göz önünde bulundurulmasıdır. Düzenli kontroller, göz sağlığınızı korumanın en etkili yoludur.

Sonuç olarak, tonometri, glokom gibi sinsi bir hastalığın erken teşhisinde ve takibinde vazgeçilmez bir araçtır. Göz tansiyonu ölçümü, basit, hızlı ve genellikle ağrısız bir işlem olmasına rağmen, görme yeteneğinizi korumak adına büyük bir fark yaratabilir. Göz sağlığınızı ihmal etmeyin, düzenli göz muayenelerinizi aksatmayın!