Stres Yönetimi

İş , ev ve diğer durumlardan kaynaklanan stres ile ilgili yapacak hiçbir şey yok gibi görünsede aslında stresi kontrol etmek ve rahatlamak için birçok yol var.

Stres Nedir?

Stres, herhangi bir tür değişikliğin neden olduğu fiziksel, duygusal veya psikolojik gerginliktir. Stres, vücudun dikkat ve aksiyon gerektiren herhangi olaya verdiği cevaptır. Her insan farklı derecede stresi deneyimler. Kişinin strese verdiği tepki iyi olma(well-being) durumu üzerinde büyük farklılıklara yol açıyor. Bazı durumlarda stresi yönetmenin en iyi yolu stres içeren durumları değiştirmektir. Ayrıca, diğer etkli yöntem ise, strese karşı verilen duruma bağlı reaksiyonları değiştirmektir. Stresin mental ve fiziksel sağlığımızı nasıl etkilediği hakkında açık anlaşılır yaklaşımlar geliştirmek çok önemlidir.

Stres Belirtileri

• Değişken duygudurum hali
• Avuç içi terlemesi
• Cinsel dürtünün azalması
• İshal
• Uyku güçlüğü
• Sindirim problemleri
• Baş dönmesi
• Endişeli hissetme
• Sıklıkla hastalanma durumu
• Diş gıcırdatma
• şiddetli baş ağrısı
• Düşük enerji
• Kas gerginliği, özellikle boyun ve omuzlarda
• Fiziksel ağrılar
• Hızlı kalp atışları ve titreme

Stresi Saptamak

Stresin veya stres kaynaklarının saptanması genellikle kolay değil, ancak çok fazla baskı deneyimlenen durumlar ve işaretler belirlenebilir. Bazen stres açık kaynaklı iş, okul, aile ve arkadaş kaynaklı gibi... Bazen de stres daha saklı ve sinsi bir şekilde gelişebilir.

Psikolojik işaretler: konsantrasyon zorluğu, endişe, kaygı ve hatırlamakta güçlük çekme

Duygusal işaretler: öfkeli olmak, snirlilik, karamsarlık veya hayal kırıklığına uğramış hissetme

Fiziksel işaretler: yüksek tansiyon, kilo değişiklikleri, sürekli hastalanmak,libido ve adet döngüsünde değişiklikler

Davranışsal işaretler: Öz-bakım eksikliği, eğlenceli aktivitelere zaman ayırmama, madde ve alkol kullanımını baş etme mekanizması olarak kullanma.

Stres Nedenleri

Hayatta strese neden olan birçok farklı olgu vardır. Bazıları stres içeren ana kaynaklar; iş, finansal işler, ilişkiler, ebeveynlik ve günlük rahatsızlıklar.

Stres vücudu tetikleyerek algılanmış tehdit ve tehlike yaratarak Savaş ya da kaç durumuna neden olur. Bu reaksiyon esnasında adrenalin ve kortizol gibi stres hormonları salgılanır. Bu tür hormonel değişiklikler kalp atışlarının hızlanmasına, sindirim yavaşlamasına, kan pıhtılaşması, ve çeşitli otonom sinir sistemi fonksiyonlarını etkiler. Algılanmış tehlike geçtiği vakit, vücudun rahatlama cevabı sistemi aracılığıyla vücud normale döner. Ancak, bazı durumlarda kronik stres gibi rahatlama cevabı yeterli derecede meydana gelmez ve savaş ya da kaç durumu sabit kalarak vücuda ciddi zarar verebilir.

Stresin Çeşitleri

• Akut Stres: Kısa süreli tip olarak pozitif veya daha üzüntülü durum; Bu tip stres sıklıkla günlük hayatta karşılaşılır.
• Kronik Stres: kronik stres daha çok hiç bitmeyen ve kaçınılamaz, kötü evlilik veya aşırı finansal işler gibi; Ayrıca kronik stres travmatik deneyimlerden ve çocukluk travmalardan da kaynaklanabilir.
• Epizodik Stres: çok sık akut strese maruz kalarak yaşamı düzensiz hale çevirerek aralıklarla sık sık yaşanılan deneyimdir.
• Eustres: Eustres iyi stres yani eğlenceli ve heyecan vericidir. Genellikle kişiyi, enerjik tutan pozitif stres olarak bilinir. Genellikle adrenalin hormonu  ile ilişkilendirilir.

Stresin Hayat Üzerindeki Etkisi

İlişki, finansal veya hayat koşulları üzerinden hissedilen stres aynı zamanda fiziksel problemlere neden olur. Sağlık problemleri, yüksek tansiyon veya diyabet gibi rahatsızlıklar stres düzeyini ve mental sağlığı etkiler. Aşırı strese maruz kalındığı zaman otomatik olarak vücud reaksiyon verir.

Stres ayrıca duygusal bir araçtır. Bazı stres durumları aşırı kaygı, hayal kırıklığı, tükenmişlik hissi, kaygı bozuklukları ve depresyon hisleri üretebilir.

Stres duygudurumunun etkilediği durumlar

• Diyabet
• Saç dökülmesi
• Kalp hastalıkları
• Hipertiroidizm
• Cinsel bozukluklar
• ülser

Stres Nasıl Tedavi Edilir?

Yapılan araştırmalara göre stres için ayrı bir teşhis ve terapi metodu yoktur. Stres tedavisi durumsal değişikliklere bağlı olarak, stresle baş etme becerileri,uygulamalı rahatlama teknikleri ve kronik strese neden olan belirtileri ve durumları tedavi ederek gerçekleştirilir.

Psikoterapi

Bazı terapi formları Bilişsel Davranışçı Terapi(BDT), Stres odaklı farkındalık terapisi gibi  stresi azaltma açısından oldukça etkilidir. Özellikle, Bilişsel Davranışçı Terapi kişinin negatif modellerini belirleyerek olumlama yoluyla değiştirir.

İlaç kullanımı

Bazı reçeteli ilaçlar stresten kaynaklanan spesifik semptomlar üzerinde hedef nokta olarak fayda sağlayabilir. Örneğin; uyku yardımcıları, antidepresanlar, ve kaygı düşürücü ilaçlar.

Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi

Bazı tamamlayıcı stres düşürücü terapi yaklaşımları Yoga, meditasyon, akupunçur, masaj gibi yaklaşımlar stresi azaltmaya yardımcı olabilir.

Stres kaçınılmaz ama yönetilebilir. Stres faktörünü azaltmak için tükenmişlik işaretlerini belirleyerek üzerine gitmek gerekiyor. Baş etme olarak; Düzenli egzersiz yapmak birçok psikolojik rahatsızlığın tedavisinde hayati önem taşır. Öz- bakım pozitif ruh halini sürdürebilmek için önemlidir. 

Kendine iyi bakmak; zihin, vücut ve ruh hali için faydalı aktiviteler öğrenmek stres düzeyini düşürür.

Stres Hakkında Bir Doktorla Ne zaman Konuşmalı?

Eğer illegal ve Alkol savunma mekanizması olarak kullanılıyorsa, kendine zarar verme düşünceleri bunaltıcı bir şekilde artarsa ivedi şekilde zaman kaybetmeden psikolojik ve tıbbi yardım aranmalıdır.

Note: Bazı zamanlar stresli hissetmek doğal ve normaldir. Ancak uzun süreli stres fiziksel, duygusal ve sağlıksız davranışlara yol açıyorsa kesinlikle normal değildir. 

Duyuru / Haber / Blog - Mehmet GÖRÜROĞLU (mehmetgoruroglu.com.tr)

Referans: www.psychologytoday.com