İşte Bu Doktor İndir
Şema terapi kökenini genel olarak bilişsel davranışçı terapiden alsa da geştalt terapi, duygu odaklı terapi, bağlanma kuramları, psikanalisttik kuramdan aldıklarını harmanlayan tamamlayıcı ve bütünleyici bir yapıdadır. Young ve ark. Eksen I terapilerinde şemaların etkili olduğunun farkına varıyor ve mod kavramını geliştiriyorlar. 4 kategoride 10 farklı şema modu tanımlamışlardır. Sınır kişilik bozukluklarında karşımıza çıkan genel bir tabloda bakım verenin bir ihmali olduğu görülüyor. Çocuğun ihtiyaçlarına duyarsız, şefkatli olmayan bir yaklaşım, çocuğun yok sayıldığı, eleştirildiği, aşırı cezalandırıcı, çocuğun duygularını yok sayan veya dışlayıcı bir ebeveynlik örüntüsü karşımıza çıkıyor. Sınırda kişilik bozukluğu olan kişilerin aile geçmişine bakıldığında eksik veya tutarsız bir bakım, güvensiz bir ortam, cinsel istismar gibi derin izler bırakan bir geçmişi olduğu görülür. Sınır kişilik bozukluğu DSM tanılarına bakıldığında gerçek ve imgesel bir terkedilmekten kaçınmak için çırpınma, olayları aşırı büyütme, tutarsız gergin kişilerarası ilişkiler, kimlik karmaşası, dürtüsellik, intihar düşünceleri ve duygulanımda tutarsızlık vardır.  İçimizdeki farklı yanlar modlarımızı ifade eder, içimizdeki sesler, konuşmalar şemalarımızı açığa çıkarır. Bu modlar çocuklarda ortaya çıkar ve yetişkinliğe kadar devam eder. Sınır kişilik bozukluğunda gördüğümüz modlar; terkedilmiş mod, öfkeli çocuk modu, cezalandırıcı ebeveyn modu, kopuk korungan ve sağlıklı yetişkin modu. Aslında sağlıklı yetişkin modu her bireyin içinde bulunan ancak diğer modlar tarafından baskılanan bir moddur. Öncelikle şema terapide danışana modların tanıtılması gerekir, ardından anlattığı bir olay üzerinden bu modun özelliklerini gösteriyor olabilir misiniz gibi sorularla hangi modun özelliklerini gösterdiği hakkında tahmin yürütülerek müzakere edilir. Bir mod tanımlandığı zaman isimlendirilir. Bu modlardan terkedilmiş çocuk modu, anne babanın bakımı üstlenmediği veya yurda bırakılmış çocuklarda görülebilir. İleriki dönemlerde bir yakını tarafından reddedildiğinde veya yalnız bırakıldığında aktif hale gelir. Bu modu gösteren bireyler duygusal bir acı, değersizlik hissi, terkedilme hissi, çaresizlik hisseder, terk edilmemek için çılgınca çabalar gösterir. Terkedilmiş çocuk modu genelde kızgın çocuk modu ile görülür. Bu modda öfke ve hiddet vardır. Kızgın çocuk modu açığa çıktığında kişi kendisini uygun şekilde ifade edemez, kendisine ve karşısındakine zarar verir. Terapide bu modları belirlediğimizde sandalyelerden birine terkedilmiş çocuk, diğerine kızgın çocuk bir diğerine ise sağlıklı mod konularak modları konuşturmaya başlanır burada amaç sağlıklı yetişkini açığa çıkarmaktır. Cezalandırıcı ebeveyn modu ise sınırda kişilik bozukluğunda sıkça görülebilir. Genelde bakım verenden biri aşırı katı, eleştireldir ve cinsel veya duygusal istismar olabilir, kişi kendisini değersiz hisseder hatta kendisinden nefret ediyor olabilir. Terapide danışman karşı aktarımdan sakınmak için bu modu aktif edip etmediğinden emin olmalıdır. Başa çıkma modlarından biri de kopuk korungan moddur. Kişi incinmekten kaçınmak için duygularını ifade etmiyor, duygularını yok sayıyor. Kişi kendini korumak içi bir duvar örer, duygusuz ve boş anlattıklarını ifade eder.  Bu kişiler cezalandırılmamak için aşırı uyumlu davranır. Değişmesi en zor moddur ve hissettikleri duyguları affedemediği ifade etmediği için somatik belirtiler görülebilir, baş ağrısı, karın ağrısı gibi. Sağlıklı yetişkin modu bizim aktifleştirmek istediğimiz terapideki amaçladığımız, günlük hayatta kullanmalarını istediğimiz moddur. Bu mod çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlar. Çalışmanın temel hedefi bu modun güçlendirilmesi ve diğer modları kontrol altına almasını sağlamaktır. Sağlıklı yetişkin modu fonksiyonları incinebilir çocuğa bakıp, onu korumak, (burada sağlıklı yetişkin içinmiş çocuğa en der onu nasıl korur), dürtüsel çocuğa sınır koyar (nerde nasıl davranması gerektiğini söyler) ve uyumsuz baş etme mekanizmaları ile savaşır. Terkedilmiş çocukla empati yapılmalı, sevgiyi alıp vermesinin sağlanması, cezalandırıcı ebeveynle savaşıp onu başından savmasının sağlanması/ geçmişte kaldığının anlaşılması, kızgın çocuğun temel haklarının onaylanması ve kopuk korungan modun ise aşamalı bir şekilde sağlıklı yetişkine dönüştürülmesi gerekir. Kopuk korungan mod açığa çıktığında kişi uyarılır, kopuk korungan açığa çıktı biz bunu bir fanusa alalım ve by-pass yapalım diyerek onu adlandırıp o mod hâkim olduğunda kendisini ifade etmesini engellediğini anlatarak verdiği zararın farkına varmasını sağlayarak yerine sağlıklı yetişkin modun konulması halinde onun ne tepki vereceği sorulur. Şema terapide sınır kişilik bozukluğu çalışılırken çift sandalye veya üç sandalye tekniği kullanılarak, sandalyelere ortaya çıkan modlar konularak birbirleri ile konuşturulur, şimdi terk edilmiş çocuk ne der, sağlıklı yetişkin ne der gibi sorularla bir içgörü kazandırılmaya, sağlıklı yetişkin güçlendirilmeye çalışılır. Şema terapinin yaşantısal olay çalışılmasında, yaşantısal olay belirlendikten sonra, güvenli yer belirlenmesi ve danışanın yaşadığı anı düşünmesi ve duygu provokasyonu aşamaları vardır.