Beynimize oksijen ve besin taşıyan ana damarlarımız olan şah damarlarımız (karotis arterler), hayati önem taşır. Ancak zamanla bu damarlarda oluşan darlıklar, özellikle de şah damarı darlığı, ciddi sağlık sorunlarına, en başta da felç riskine yol açabilir. Neyse ki, tıp dünyasındaki ilerlemeler sayesinde, cerrahiye alternatif olarak daha az invaziv bir yöntem olan karotis stentleme, bu duruma endovasküler çözüm sunmaktadır. Peki, bu modern ve etkili tedavi yöntemi tam olarak nedir ve karotis stentleme nasıl yapılır?

Şah Damarı Darlığı Nedir ve Neden Önemlidir?

Karotis arterler, boynumuzun her iki yanında yer alan ve kalpten gelen kanı doğrudan beyne taşıyan önemli atardamarlardır. Yaş ilerledikçe, yüksek tansiyon, kolesterol, şeker hastalığı ve sigara gibi risk faktörlerinin etkisiyle damar duvarlarında plak adı verilen yağlı maddeler birikebilir. Bu durum, ateroskleroz olarak bilinir ve damar iç çapını daraltarak kan akışını kısıtlar. İşte bu kısıtlanmaya karotis arter darlığı ya da halk arasında bilinen adıyla şah damarı darlığı diyoruz.

Darlık kritik seviyelere ulaştığında, daralan damar yüzeyinden kopan küçük pıhtı parçacıkları veya plaklar beyne ulaşarak kan akışını aniden engelleyebilir. Bu durum, geçici iskemik atak (GİA) veya kalıcı felç (inme) gibi ciddi ve yaşamı tehdit eden durumlara yol açar. Bu nedenle şah damarı darlığının erken teşhisi ve etkin tedavisi, inme riskini azaltmak adına hayati öneme sahiptir. Şah damarı darlığı hakkında daha fazla bilgi için Wikipedia'daki ilgili makaleyi inceleyebilirsiniz.

Karotis Stentleme: Endovasküler Bir Mucize

Geleneksel olarak şah damarı darlığı tedavisinde cerrahi bir işlem olan karotis endarterektomi uygulanmaktaydı. Ancak tıp teknolojisindeki gelişmeler, daha az invaziv bir seçenek olan karotis stentleme yöntemini ön plana çıkarmıştır. Karotis stentleme, damar içine girilerek darlığın giderildiği ve damarın açık kalmasını sağlayan bir tüp (stent) yerleştirildiği endovasküler bir çözümdür. Bu yöntem, açık cerrahiye göre daha hızlı iyileşme süreci, daha az ağrı ve daha düşük genel anestezi riski gibi avantajlar sunar.

Karotis Stentleme İşlemi Adım Adım Nasıl Yapılır?

Peki, bu modern işlem tam olarak nasıl gerçekleştirilir? İşte karotis stentleme nasıl yapılır sorusunun yanıtı adım adım:

1. Hazırlık ve Anestezi: İşlem genellikle lokal anestezi altında, kasık bölgesindeki atardamardan girilerek yapılır. Hastanın bilinci açıktır ancak işlem bölgesinde ağrı hissetmez. Genel anestezi de bazı durumlarda tercih edilebilir.
2. Kateter Yerleştirme: Uzman bir kardiyolog veya girişimsel radyolog, bir kateteri kasık atardamarı üzerinden şah damarına kadar ilerletir. Bu ilerleme, floroskopi adı verilen canlı X-ışını görüntüleme eşliğinde takip edilir.
3. Darlığın Geçilmesi ve Koruma: Kateter şah damarındaki darlık bölgesine ulaştığında, genellikle bir "filtre" veya "embolektomi cihazı" olarak adlandırılan bir koruma cihazı yerleştirilir. Bu filtre, işlem sırasında darlıktan kopabilecek küçük parçacıkların beyne gitmesini engelleyerek inme riskini minimize eder.
4. Balon Anjiyoplasti: Darlık bölgesine ulaşıldıktan sonra, ucunda balon bulunan ince bir tel (kılavuz tel) darlıktan geçirilir. Balon şişirilerek damar açılır ve plaklar damar duvarına bastırılır.
5. Stent Yerleştirme: Balon indirildikten sonra, açılan damar duvarına kalıcı olarak yerleştirilecek metal bir tüp olan stent, kateter aracılığıyla darlık bölgesine ulaştırılır. Stent, kendiliğinden genişleyebilir (nitinol stent) veya bir balon yardımıyla genişletilebilir. Stent yerleştirildikten sonra damar açık kalır ve kan akışı normale döner.
6. İşlem Sonrası: Kateter çıkarılır, giriş yerindeki kanama durdurulur ve hasta birkaç saat izlem altında tutulduktan sonra genellikle ertesi gün taburcu edilebilir.

Bu yöntem, inme riskini azaltmada oldukça etkilidir. Detaylı bilgi ve farklı uygulamaları için Memorial Hastanesi'nin Karotis Arter Hastalığı sayfasına başvurulabilir.

Kimler Karotis Stentleme İçin Uygun Adaydır?

Karotis stentleme herkese uygulanan bir işlem değildir. Uygun adaylar genellikle şu gruplardan oluşur:

• Şah damarı darlığına bağlı semptomları (geçici görme kaybı, konuşma bozukluğu, felç gibi) olan ve cerrahi riski yüksek bulunan hastalar.
• Ciddi kalp veya akciğer hastalığı gibi nedenlerle açık cerrahiye dayanamayacak hastalar.
• Daha önce boyun bölgesinden cerrahi geçirmiş veya radyasyon tedavisi almış, bu nedenle cerrahinin zor olacağı kişiler.
• Anatomik olarak cerrahi için uygun olmayan darlık bölgelerine sahip hastalar.

Karotis Stentlemenin Potansiyel Riskleri ve Avantajları

Her tıbbi işlemde olduğu gibi karotis stentlemenin de belirli riskleri ve önemli avantajları bulunmaktadır:

• Avantajları: Minimal invaziv olması, lokal anestezi altında yapılabilmesi, daha kısa hastane kalış süresi, daha hızlı iyileşme, kozmetik olarak daha iyi sonuçlar (büyük kesi olmaması).
• Riskleri: İşlem sırasında veya sonrasında nadiren inme, kanama veya enfeksiyon riski, stentin yerleştirildiği damarda tekrar daralma (restenoz) olasılığı, kontrast maddeye bağlı alerjik reaksiyonlar. Ancak bu riskler, deneyimli ekipler tarafından uygulandığında oldukça düşüktür.

Şah damarı darlığı, göz ardı edilmemesi gereken ciddi bir durumdur. Modern tıp, karotis stentleme gibi endovasküler çözümler ile hastalarına inme riskini azaltmada güvenli ve etkili seçenekler sunmaktadır. Eğer sizde veya bir yakınınızda şah damarı darlığı şüphesi varsa, mutlaka bir kalp ve damar cerrahisi veya nöroloji uzmanına başvurarak en uygun tedavi planını görüşmelisiniz. Unutmayın, erken teşhis ve doğru tedavi, yaşam kalitenizi korumanın anahtarıdır.