Uyku, yaşam kalitemizin temel direklerinden biridir ve yeterince kaliteli uyuyamadığımızda hem fiziksel hem de zihinsel sağlığımız olumsuz etkilenir. Ancak pek çok kişi, yaşadığı uyku sorunlarının farkında bile olmayabilir veya nedenini anlayamayabilir. İşte bu noktada PSG Testi (Polisomnografi) devreye giriyor. Bu kapsamlı uyku testi, gece boyunca vücudunuzun çeşitli fizyolojik fonksiyonlarını izleyerek, farklı uyku bozukluklarının kesin tanısını koymada altın standart olarak kabul edilir. Peki, PSG testi ile teşhis edilen uyku bozuklukları nelerdir? Bu makalede, bu önemli tanı yöntemiyle belirlenen başlıca uyku rahatsızlıklarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

PSG Testi (Polisomnografi) Nedir ve Neden Önemlidir?

Polisomnografi, uyku sırasında beyin dalgaları (EEG), göz hareketleri (EOG), kas aktivitesi (EMG), kalp ritmi (EKG), solunum çabası, hava akışı, kan oksijen doygunluğu ve bacak hareketleri gibi bir dizi fizyolojik parametrenin eş zamanlı olarak kaydedildiği ve analiz edildiği non-invaziv bir tanı yöntemidir. Halk arasında 'uyku testi' olarak da bilinir. PSG testi, bir kişinin uykuya dalışından uyanışına kadar geçen süredeki fizyolojik değişimleri gözlemleyerek, uykuya ilişkin sorunların objektif bir şekilde değerlendirilmesini sağlar. Bu testin önemi, semptomların ötesine geçerek uyku bozukluklarının altında yatan gerçek nedenleri ve şiddetini belirlemesidir. Polisomnografi hakkında daha fazla bilgiye Wikipedia'dan ulaşabilirsiniz.

PSG Testi ile En Sık Teşhis Edilen Uyku Bozuklukları

PSG testi, özellikle solunumla ilişkili uyku bozuklukları ve nörolojik uyku rahatsızlıklarının tanısında vazgeçilmez bir araçtır. İşte PSG ile en yaygın teşhis edilen uyku bozuklukları:

Obstrüktif Uyku Apnesi (OUA)

En sık görülen uyku bozukluklarından biridir. Uyku sırasında boğazdaki yumuşak dokuların gevşemesi sonucu üst hava yolunun tekrarlayan tam veya kısmi tıkanıklıkları ile karakterizedir. Bu tıkanıklıklar, solunumda geçici duraklamalara (apne) veya yüzeyel solunuma (hipopne) yol açar. PSG testi, apne ve hipopne ataklarının sıklığını, süresini ve bunların kan oksijen seviyeleri üzerindeki etkisini ölçerek OUA'nın şiddetini belirlemede kritik rol oynar.

Santral Uyku Apnesi (SUA)

Beynin solunum kaslarına doğru sinyalleri gönderememesi nedeniyle solunum eforunun geçici olarak durmasıyla ortaya çıkar. OUA'nın aksine hava yolunda fiziksel bir tıkanıklık yoktur. PSG, solunum eforunun ve hava akışının eş zamanlı olarak izlenmesiyle SUA'yı OUA'dan ayırt etmeyi sağlar.

Narkolepsi

Gündüz aşırı uyku hali, ani kas güçsüzlüğü atakları (katapleksi), uyku felci ve hipnagojik/hipnopompik halüsinasyonlar ile karakterize kronik bir nörolojik hastalıktır. PSG, kişinin gece uykusunun yapısını değerlendirirken, sonrasında yapılan Çoklu Uyku Latans Testi (MSLT) ile birlikte narkolepsi tanısını doğrulamak için kullanılır. MSLT'de kısa uykuya dalma süreleri ve erken REM uykusu dönemleri görülmesi narkolepsi için tipiktir.

İdiyopatik Hipersomni

Narkolepsiye benzer şekilde, gündüz aşırı uyku hali ile karakterizedir ancak katapleksi gibi diğer narkolepsi semptomları bulunmaz. PSG testi ile diğer uyku bozuklukları dışlandıktan ve MSLT sonuçları narkolepsiye uymadıktan sonra idiyopatik hipersomni tanısı konulabilir. Bu kişilerde gece uykusu genellikle normal veya uzundur.

Periyodik Bacak Hareketleri Bozukluğu (PLMB)

Uyku sırasında bacaklarda tekrarlayan, istemsiz hareketlerle karakterizedir. Bu hareketler genellikle kişinin uykusunu bölerek uyku kalitesini düşürür. PSG, bacak kaslarındaki bu istemsiz hareketleri kaydederek PLMB'nin varlığını ve sıklığını objektif olarak belirler.

REM Uykusu Davranış Bozukluğu (RUDB)

Normalde REM uykusu sırasında felç olan kasların bu felcin ortadan kalkmasıyla ortaya çıkan bir bozukluktur. Bu durumda, rüyalar kişide fiziksel olarak canlandırılır ve bu durum kendine veya yatak arkadaşına zarar verme potansiyeli taşır. PSG, REM uykusunda kas atonisinin (felç) olmamasını ve rüyayla ilişkili motor aktiviteleri göstererek RUDB tanısını koymada kullanılır.

PSG'nin Daha Az Sıklıkla Kullanıldığı Durumlar ve Diğer Uyku Bozuklukları

Bazı uyku bozukluklarında PSG ana tanı aracı olmasa da, altta yatan diğer problemleri dışlamak veya ek bilgi edinmek için kullanılabilir:

Huzursuz Bacak Sendromu (HBS)

Akşamları veya dinlenme sırasında bacaklarda rahatsız edici hisler ve hareket ettirme dürtüsü ile karakterizedir. Tanısı genellikle klinik muayene ile konulsa da, PSG, eşlik eden PLMB'yi tespit etmek ve uyku kalitesi üzerindeki etkisini değerlendirmek için kullanılabilir.

Kronik İnsomnia

Uykuya dalmakta veya uykuyu sürdürmekte zorluk yaşama durumudur. İnsomnia tanısı genellikle hastanın beyanı ve uyku günlüğü ile konulur. Ancak PSG, insomniaya neden olabilecek altta yatan bir solunum bozukluğu, PLMB gibi başka bir uyku bozukluğunu dışlamak veya uyku parametrelerini objektif olarak değerlendirmek için belirli durumlarda kullanılabilir. Uyku bozuklukları hakkında genel bilgilere Uyku Derneği web sitesinden ulaşabilirsiniz.

Uyku Bozukluklarının Teşhisinde PSG'nin Rolü ve Faydaları

PSG testi, uyku bozukluklarının doğru ve kesin teşhisinde merkezi bir rol oynar. Bu test sayesinde, semptomların arkasındaki gerçek patoloji belirlenebilir, bozukluğun şiddeti ölçülebilir ve en uygun tedavi stratejisi planlanabilir. Yanlış veya gecikmiş tanı, yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir ve uzun vadede kalp hastalığı, yüksek tansiyon, diyabet gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, uyku sorunları yaşayan bireylerin uzman bir doktora başvurması ve gerekli görüldüğünde PSG testini yaptırması, sağlıklı bir uyku ve yaşam için atılacak en önemli adımlardan biridir.