Kalbin sol kulakçığı ile sol karıncığı arasında yer alan mitral kapak, kanın doğru yönde akışını sağlayan hayati bir yapıdır. Ancak çeşitli nedenlerle bu kapak daralabilir, bu duruma da mitral darlığı adı verilir. Mitral darlığı, kalbin iş yükünü artırarak zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Neyse ki, günümüz tıp teknolojileri sayesinde bu durumun tedavisi için minimal invaziv ve etkili yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemlerden biri de Perkütan Balon Mitral Valvüloplasti (PBMV) olarak bilinen, açık kalp cerrahisine alternatif olabilen bir işlemdir. Peki, Perkütan Balon Mitral Valvüloplasti nedir ve tam olarak nasıl yapılır? Bu yazımızda, PBMV’nin ne olduğunu, hangi durumlarda uygulandığını ve işlem adımlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Mitral Darlığı Nedir ve Neden Tedavi Edilmelidir?

Mitral darlığı, mitral kapağın tam olarak açılamaması sonucu kan akışının engellenmesidir. Bu durum genellikle romatizmal ateşin geç komplikasyonu olarak ortaya çıkar, ancak doğuştan gelen yapısal bozukluklar veya yaşa bağlı dejenerasyonlar da neden olabilir. Kapak daraldığında, sol kulakçık kanı sol karıncığa pompalamakta zorlanır, bu da kulakçıkta basınç artışına ve zamanla akciğerlerde sıvı birikmesine (pulmoner konjesyon) yol açar. Nefes darlığı, çarpıntı, yorgunluk ve hatta felç gibi ciddi sorunlara yol açabilen mitral darlığı, hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürür ve tedavi edilmediği takdirde kalp yetmezliğine ilerleyebilir. Bu nedenle, uygun hastalarda mitral darlığının etkili bir şekilde tedavi edilmesi büyük önem taşır. Türk Kardiyoloji Derneği, mitral darlığının belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında geniş bilgi sunmaktadır.

Perkütan Balon Mitral Valvüloplasti (PBMV) Kimler İçin Uygundur?

PBMV, her mitral darlığı hastası için uygun bir yöntem değildir. Hastanın genel sağlık durumu, kapak yapısının özellikleri ve darlığın derecesi gibi faktörler göz önünde bulundurularak karar verilir. Genellikle romatizmal kökenli, kalsifikasyonu az veya orta düzeyde olan, kapak altı yapılarında ciddi bozukluk bulunmayan ve mitral yetmezliği ileri derecede olmayan hastalarda tercih edilir. Wikipedia'daki mitral kapak darlığı ile ilgili makale, bu tür durumlarda PBMV'nin potansiyel bir tedavi seçeneği olduğunu belirtmektedir. Kontrendikasyonları arasında ise kapakçıkta ileri derecede kireçlenme, çok ciddi mitral yetmezliği, sol kulakçıkta pıhtı varlığı veya ileri derecede başka kalp kapak hastalığı bulunması sayılabilir.

PBMV İşlemi Nasıl Yapılır?

Perkütan Balon Mitral Valvüloplasti, adından da anlaşılacağı gibi, perkütan yani "ciltten geçilerek" yapılan, açık cerrahi gerektirmeyen bir işlemdir. Genellikle anjiyo laboratuvarında, lokal anestezi altında ve damar yoluyla uygulanır. İşte adım adım PBMV süreci:

İşlem Öncesi Hazırlık

İşlemden önce hastaya detaylı bir fiziksel muayene yapılır ve çeşitli testler (ekokardiyografi, elektrokardiyografi, kan tahlilleri vb.) uygulanır. Özellikle transözofageal ekokardiyografi (yemek borusu yoluyla kalp ultrasonu) ile sol kulakçıkta pıhtı olup olmadığı dikkatle kontrol edilir. Hastanın işlem sırasında rahat etmesi için hafif sakinleştiriciler verilebilir.

Kateter ve Balon Yerleştirilmesi

İşlem, genellikle sağ kasıktaki toplardamardan (femoral ven) girilerek başlar. İnce bir kateter bu damar yoluyla kalbin sağ kulakçığına ilerletilir. Daha sonra, sağ kulakçıktan sol kulakçığa geçiş yapmak için özel bir iğne (transseptal ponksiyon) kullanılır. Bu işlem sırasında kalbin farklı bölgelerindeki basınçlar ölçülür. Sol kulakçığa ulaşıldığında, ucunda özel bir balon bulunan başka bir kateter mitral kapağa doğru ilerletilir.

Balonun Şişirilmesi ve Kapak Açılması

Balon, daralmış mitral kapağın tam ortasına yerleştirildikten sonra, birkaç saniye süresince kontrollü bir şekilde şişirilir. Bu şişirme işlemi, daralmış kapakçıkların ayrılmasını ve kan akışının yeniden sağlanmasını hedefler. Balonun şişirilmesi ve indirilmesi işlemi, optimum sonuç elde edilene kadar birkaç kez tekrarlanabilir. İşlem sırasında anjiyografi (röntgen görüntülemesi) ve ekokardiyografi ile balonun konumu ve kapağın açılma derecesi sürekli olarak izlenir.

İşlem Sonrası Bakım ve Takip

İşlem tamamlandıktan sonra kateter çıkarılır ve giriş yerindeki kanama durdurulur. Hasta birkaç saat veya bir gün hastanede gözlem altında tutulur. İşlem sonrası ekokardiyografi ile kapağın durumu tekrar değerlendirilir. Genellikle hastalar kısa sürede normal aktivitelerine dönebilirler, ancak doktorun önerdiği ilaçları düzenli kullanmaları ve düzenli kontrollere gitmeleri önemlidir.

PBMV'nin Avantajları ve Riskleri

Avantajları

• Minimal İnvaziv: Açık kalp ameliyatına göre daha az riskli ve daha hızlı iyileşme süreci sunar.
• Kısa Hastanede Kalış Süresi: Hastalar genellikle 1-2 gün içinde taburcu edilebilir.
• Anestezi Riskinin Azalması: Genel anestezi yerine lokal anestezi veya hafif sedasyon ile yapılabilir.
• Daha Az Ağrı ve Yara İzi: Açık cerrahiye kıyasla daha az ağrı ve gözle görülür bir yara izi bırakır.
• Etkinlik: Uygun hastalarda mitral kapağın açılmasında oldukça etkilidir.

Olası Riskler ve Komplikasyonlar

• Mitral Yetmezliği: Nadiren de olsa, balonun aşırı şişirilmesi sonucu kapakta ciddi kaçak (yetmezlik) oluşabilir.
• Kalp Duvarının Delinmesi: Transseptal ponksiyon veya kateter ilerletme sırasında nadiren kalp duvarında delinme meydana gelebilir.
• Pıhtı Atması: İşlem sırasında veya sonrasında nadiren pıhtı oluşumu ve bunun beyin veya başka organlara atılması riski vardır.
• Kanama: Kateter giriş yerinde kanama veya morarma oluşabilir.
• Aritmiler: Kalp ritminde geçici bozukluklar görülebilir.

PBMV Sonrası Yaşam Kalitesi ve Uzun Dönem Sonuçlar

PBMV sonrası hastaların çoğu belirgin bir semptom iyileşmesi yaşar ve yaşam kaliteleri artar. Nefes darlığı ve yorgunluk gibi şikayetler azalır. İşlemin başarısı, hastanın bireysel özelliklerine ve darlığın şiddetine bağlı olarak değişebilir. Bazı hastalarda yıllar sonra kapakta yeniden daralma görülebilir ve ikinci bir PBMV veya cerrahi müdahale gerekebilir. Bu nedenle, düzenli kardiyolojik takipler ve doktor önerilerine uyum, uzun dönem başarı için kritik öneme sahiptir.

Perkütan Balon Mitral Valvüloplasti (PBMV), mitral darlığı tedavisinde önemli bir yer tutan, minimal invaziv ve etkili bir yöntemdir. Uygun hastalarda cerrahiye önemli bir alternatif sunarak, daha hızlı iyileşme ve daha iyi bir yaşam kalitesi vaat eder. Ancak her tıbbi işlemde olduğu gibi, PBMV de potansiyel faydaları ve riskleri olan bir tedavidir ve karar, multidisipliner bir yaklaşımla, hastanın bireysel durumu göz önünde bulundurularak verilmelidir.