Kadınların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen pelvik organ sarkması (POP), pelvik taban kasları ve bağ dokusunun zayıflaması sonucu rahmin, mesanenin veya rektumun vajinaya doğru fıtıklaşması durumudur. Bu durumun en yaygın görülen tiplerinden ikisi sistosel (mesane sarkması) ve rektosel (rektum sarkması) olup, yaşam kalitesini düşüren rahatsız edici semptomlara yol açabilir. Bu makalede, pelvik organ sarkması tedavisinde sistosel ve rektosel ameliyatları konusunda bilinmesi gereken her şeyi, cerrahi seçeneklerden iyileşme sürecine kadar detaylı bir şekilde ele alacağız. Eğer siz de bu konular hakkında kapsamlı ve güvenilir bilgi arıyorsanız, doğru yerdesiniz.

Pelvik Organ Sarkması Nedir ve Neden Oluşur?

Pelvik organ sarkması, pelvik taban kaslarının ve bağ dokusunun, doğum, yaşlanma, menopoz, kronik öksürük, kabızlık ve ağır kaldırma gibi faktörler nedeniyle zayıflamasıyla ortaya çıkar. Bu zayıflama sonucunda, pelvik organlar normal konumlarından aşağıya doğru kayarak vajina içine doğru fıtıklaşır. Sistosel ve rektosel, bu tablonun en sık karşılaşılan formlarındandır ve farklı belirtilerle kendini gösterebilir.

Sistosel (Mesane Sarkması): Belirtiler ve Tanı

Sistosel, mesanenin vajina duvarına doğru sarkmasıdır. Bu durum genellikle idrar kesesinin vajinanın ön duvarından dışarı doğru şişkinlik yapmasıyla hissedilir. Belirtileri arasında vajinada dolgunluk veya ağırlık hissi, idrar yaparken zorlanma, sık idrara çıkma, idrar kaçırma (özellikle öksürme, hapşırma veya egzersiz sırasında), cinsel ilişki sırasında rahatsızlık ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları bulunabilir. Tanı, fizik muayene ve bazen ürodinamik testler ile konulur.

Rektosel (Rektum Sarkması): Belirtiler ve Tanı

Rektosel, rektumun vajina arka duvarına doğru sarkmasıdır. Bu durum da vajinanın arka duvarında bir şişkinlik olarak hissedilebilir. Rektosel belirtileri genellikle dışkılama ile ilgili sorunları içerir: kabızlık, dışkılamada zorlanma, tam boşalamama hissi, parmakla vajina veya makat destekleyerek dışkılama ihtiyacı (manuel boşaltma) ve ağrılı cinsel ilişki. Tanı, fizik muayene ve bazen defekografi gibi özel görüntüleme yöntemleriyle doğrulanır.

Sistosel ve Rektosel Ameliyatları Ne Zaman Gerekli Olur?

Hafif sarkma durumlarında pelvik taban egzersizleri (Kegel egzersizleri) ve yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olabilir. Ancak sarkmanın derecesi ilerlemişse, günlük yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen rahatsız edici semptomlar varsa veya diğer tedavi yöntemleri başarısız olmuşsa, cerrahi müdahale bir seçenek haline gelir. Ameliyatın amacı, sarkan organları anatomik olarak doğru konumlarına geri getirmek ve pelvik taban desteğini güçlendirmektir.

Sistosel ve Rektosel İçin Cerrahi Tedavi Seçenekleri

Sistosel ve rektosel ameliyatları, genellikle vajinal yoldan yapılan rekonstrüktif operasyonlardır. Hangi tekniğin kullanılacağı, sarkmanın derecesine, hastanın genel sağlık durumuna ve cerrahın deneyimine bağlıdır. Genel olarak, amaç vajinal duvarı güçlendirmek ve organları desteklemektir. İşte bazı yaygın ameliyat türleri:

Sistosel Ameliyatları

• Anterior Kolporafi (Ön Vajinal Duvar Onarımı): En yaygın sistosel ameliyatıdır. Vajinal kesi yapılarak mesaneyi destekleyen zayıflamış dokular onarılır ve vajinal duvar sıkılaştırılır. Fazla vajinal doku çıkarılarak mesane yukarı çekilir.
• Sentetik Yama Kullanımı: Bazı durumlarda, özellikle tekrarlayan sarkmalarda veya doku kalitesinin çok zayıf olduğu vakalarda, onarımı desteklemek için sentetik bir yama (mesh) kullanılabilir. Ancak mesh kullanımı, potansiyel komplikasyonları nedeniyle dikkatle değerlendirilmelidir.
• Paravajinal Onarım: Mesanenin yan taraflarındaki destek dokularının yırtılması durumunda uygulanan bir yöntemdir.

Rektosel Ameliyatları

• Posterior Kolporafi (Arka Vajinal Duvar Onarımı): Rektoselin en yaygın cerrahi tedavisidir. Vajinal kesi yapılarak rektumu destekleyen zayıflamış kaslar ve bağ dokuları onarılır ve vajinal arka duvar sıkılaştırılır. Fazla vajinal doku çıkarılır.
• Transanal Rektosel Onarımı: Bazı durumlarda, cerrahi rektumun anüs içinden veya dışından yapılır. Bu yöntem daha çok belirgin rektal fıtıklaşmalar ve dışkılama güçlüğü olan hastalar için düşünülebilir.
• Laparoskopik veya Robotik Sakrokolpopeksi: Genellikle rahim sarkması veya vajinal kubbe sarkması ile birlikte ciddi sistosel veya rektosel vakalarında, karın içinden yapılan bu yöntemle vajinal kubbe veya rahim, sentetik bir yama (mesh) yardımıyla kuyruk sokumu kemiğine sabitlenir. Bu aynı zamanda ön ve arka duvar sarkmalarını da dolaylı olarak düzeltebilir.

Ameliyat Öncesi Hazırlık ve Ameliyat Süreci

Ameliyat öncesinde doktorunuz genel sağlık durumunuzu değerlendirecek, kan testleri ve diğer tetkikleri isteyecektir. Kullanılan ilaçlar, alerjiler ve varsa kronik hastalıklar hakkında bilgi vermek çok önemlidir. Ameliyat genellikle genel anestezi altında yapılır ve süresi, uygulanan tekniğe göre değişiklik gösterir. Cerrahi, zayıflamış dokuların güçlendirilmesini ve sarkan organın anatomik konumuna geri getirilmesini hedefler.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ameliyat sonrası iyileşme süreci kişiden kişiye değişmekle birlikte, genellikle birkaç hafta sürer. Hastalar genellikle ameliyat günü veya bir gün sonra taburcu edilir. İlk birkaç hafta ağrı, şişlik ve hafif kanama normal kabul edilir. İyileşme sürecinde dikkat edilmesi gerekenler:

• Ağrı Yönetimi: Doktorunuzun reçete ettiği ağrı kesicileri düzenli kullanın.
• Hijyen: Yara yerinin temiz ve kuru tutulması enfeksiyon riskini azaltır.
• Fiziksel Aktivite: İlk birkaç hafta ağır kaldırmaktan, zorlayıcı egzersizlerden ve uzun süreli ayakta durmaktan kaçının. Yavaş yavaş günlük aktivitelerinize dönün.
• Kabızlığı Önleme: Bol lifli gıdalar tüketin ve bol su için. Kabızlık, yeni onarılmış bölgeye baskı yaparak iyileşmeyi olumsuz etkileyebilir.
• Cinsel İlişki: Genellikle 6-8 hafta cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir.
• Takip Randevuları: Doktorunuzun belirlediği takip randevularına mutlaka gidin.

Potansiyel Riskler ve Komplikasyonlar

Her cerrahi işlemde olduğu gibi, sistosel ve rektosel ameliyatlarının da bazı riskleri ve potansiyel komplikasyonları vardır. Bunlar arasında enfeksiyon, kanama, idrar yolu enfeksiyonları, ağrı, yaranın açılması, cinsel ilişkide ağrı (disparoni) ve sarkmanın tekrar etmesi (nüks) yer alabilir. Doktorunuz, ameliyat öncesinde tüm bu riskleri sizinle detaylı olarak konuşacaktır.

Sonuç

Pelvik organ sarkması, özellikle sistosel ve rektosel, kadınların yaşam kalitesini derinden etkileyen rahatsızlıklardır. Ancak modern cerrahi teknikler sayesinde bu durumlar etkili bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Ameliyat kararı alırken, sarkmanın derecesi, semptomların şiddeti ve hastanın genel sağlık durumu gibi birçok faktör göz önünde bulundurulmalıdır. Unutmayın ki, doğru tanı ve kişiye özel tedavi planı, daha iyi bir yaşam kalitesi için atılacak en önemli adımdır. Bu nedenle, semptomlar yaşıyorsanız mutlaka bir uzmana başvurarak detaylı bilgi almalı ve sizin için en uygun tedavi seçeneklerini değerlendirmelisiniz.