Omuz Artroplastisi (Omuz Protezi) Nedir?

Omuz artroplastisi, hasar görmüş veya yıpranmış omuz eklemi yüzeylerinin yapay implantlarla değiştirilmesi işlemidir. Bu ameliyatın temel amacı, ağrıyı azaltmak ve omuzun hareket kabiliyetini geri kazandırmaktır. Genel olarak artroplasti terimi, eklem yenileme ameliyatlarını kapsar ve omuz artroplastisi de bu geniş kategorinin bir parçasıdır. Geleneksel total omuz protezinde, hem humerus başı (üst kol kemiğinin başı) hem de glenoid (kürek kemiğindeki yuva) yüzeyleri değiştirilir. Reverse (ters) omuz protezi gibi farklı türleri de mevcuttur ve hastanın durumuna göre en uygun teknik belirlenir.

Omuz Artroplastisi Kimlere Uygulanır? Uygun Hasta Profilleri

Omuz artroplastisi, genellikle diğer konservatif tedavi yöntemleri (ilaçlar, fizik tedavi, enjeksiyonlar) başarısız olduğunda düşünülen son çarelerden biridir. Bu ameliyat için uygun adaylar genellikle aşağıdaki durumları yaşayan hastalardır:

Osteoartrit (Kireçlenme)

Omuz ekleminde kıkırdak dokusunun zamanla aşınması ve bozulması sonucu ortaya çıkan dejeneratif bir eklem hastalığıdır. Şiddetli omuz osteoartriti, sürekli ağrıya ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Daha fazla bilgi için osteoartrit hakkında Mayo Clinic bilgisine başvurabilirsiniz.

Rotator Manşet Yırtığı Artropatisi

Omuzu çevreleyen rotator manşet kaslarındaki büyük ve onarılamaz yırtıkların, omuz ekleminde ciddi dejenerasyona ve artrite yol açması durumudur. Bu durumda omuz başı yukarı doğru kayarak glenoid yuvadan çıkar ve fonksiyonel bozukluklara yol açar.

Romatoid Artrit ve Diğer Enflamatuar Artritler

Bağışıklık sisteminin eklemlere saldırdığı otoimmün hastalıklardır. Bu durum, omuz ekleminde iltihaplanma, kıkırdak ve kemik hasarına yol açarak ağrı ve şekil bozukluklarına neden olabilir.

Şiddetli Omuz Kırıkları

Özellikle yaşlı hastalarda görülen ve humerus başını etkileyen parçalı, yerinden oynamış kırıklar, kemik iyileşmesinin zor veya imkansız olduğu durumlarda omuz artroplastisi gerektirebilir.

Avasküler Nekroz (AVN)

Humerus başına kan akışının bozulması sonucu kemik dokusunun ölmesidir. Bu durum, kemikte çökme ve eklem yüzeyinde hasara yol açar.

Önceki Omuz Cerrahisinin Başarısızlığı

Daha önce yapılmış omuz ameliyatlarının (örneğin rotator manşet onarımı) başarısız olması ve ağrının, fonksiyon kaybının devam etmesi durumunda da artroplasti bir seçenek olabilir.

Omuz Artroplastisi Gerektiren Belirtiler Nelerdir?

Omuz artroplastisi ihtiyacını gösteren ana belirtiler şunlardır:

Kalıcı ve Şiddetli Omuz Ağrısı

Dinlenme halindeyken bile geçmeyen, uyku düzenini bozan ve günlük aktiviteleri kısıtlayan sürekli ağrı.

Hareket Kısıtlılığı ve Sertlik

Omzunuzu belirli yönlere doğru hareket ettirmede zorlanma, kolunuzu kaldırma, uzatma veya döndürmede güçlük çekme. Omuzda "donmuş" hissi.

Omuzda Zayıflık ve Güç Kaybı

Kolunuzla ağırlık kaldırmada veya günlük işleri yapmada belirgin güç kaybı yaşanması.

Gıcırdama veya Çıtırtı Sesleri

Omuz hareketleri sırasında eklemden gelen sesler, eklem yüzeylerinin pürüzlü olduğunu gösterebilir.

Günlük Yaşam Aktivitelerinde Zorlanma

Saç tarama, giyinme, yemek yeme gibi basit günlük işlerde bile belirgin zorluk yaşanması.

Omuz Artroplastisi İçin Tanı Süreci

Omuz artroplastisi kararı, kapsamlı bir tanı süreci sonucunda verilir. Bu süreç genellikle aşağıdaki adımları içerir:

Detaylı Hasta Öyküsü ve Fizik Muayene

Doktorunuz, ağrınızın ne zaman başladığı, şiddeti, sizi nelerden alıkoyduğu ve daha önce hangi tedavileri aldığınız hakkında sorular soracaktır. Fizik muayenede ise omuzun hareket açıklığı, kas gücü ve ağrının yeri değerlendirilir.

Radyolojik Görüntüleme Yöntemleri

• Röntgen (X-ray)

  Omuz eklemindeki kemik yapılarındaki dejenerasyonu, eklem aralığında daralmayı, kemik çıkıntılarını (osteofit) ve kireçlenmenin derecesini göstermek için ilk adımdır.

• Manyetik Rezonans (MRG) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT)

  MRG, eklem kıkırdağının, rotator manşet tendonlarının, bağların ve yumuşak dokuların detaylı görüntülenmesini sağlar. BT ise kemik yapısını ve olası kemik kaybını daha net göstermek için kullanılır, özellikle protezin planlanmasında önemlidir.

Bu değerlendirmeler sonucunda, ortopedi uzmanı hastanın durumu, yaşı, genel sağlık durumu ve beklentileri doğrultusunda omuz artroplastisinin uygun bir tedavi seçeneği olup olmadığına karar verir. Amaç, hastanın ağrısız, fonksiyonel bir omuza kavuşmasını sağlayarak yaşam kalitesini artırmaktır.