Göz sağlığımız, yaşam kalitemizi doğrudan etkileyen en değerli varlıklarımızdan biridir. Özellikle retinayı etkileyen rahatsızlıklar, ciddi görme kayıplarına yol açabilir. Bu noktada, modern tıp teknolojileri arasında öne çıkan Optik Koherens Tomografi (OCT), göz hastalıklarının erken teşhisi ve takibinde kritik bir rol oynamaktadır. Peki, gözün en hassas bölgelerinden biri olan makulayı etkileyen makula deliği gibi önemli bir rahatsızlığın OCT ile tespiti nasıl gerçekleştirilir ve bu ileri görüntüleme tekniği tam olarak nasıl çalışır?

Optik Koherens Tomografi (OCT) Nedir?

Optik Koherens Tomografi, retinanın ve optik sinirin kesitsel görüntülerini yüksek çözünürlükte elde etmeyi sağlayan, non-invaziv (girişimsel olmayan) bir görüntüleme teknolojisidir. Adeta gözün içine bakmamızı sağlayan bir mikroskop gibi düşünülebilir. Işık dalgalarını kullanarak göz dokularından yansıyan sinyalleri analiz eder ve bu sayede retinanın her bir katmanını milimetrenin binde biri hassasiyetinde inceler. Bu teknoloji, göz doktorlarına retina hastalıklarının tanı ve tedavisinde benzersiz bir bakış açısı sunar. Optik Koherens Tomografi hakkında daha detaylı bilgi için Vikipedi'deki ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.

OCT'nin Çalışma Prensibi

OCT, görünür ışık yerine kızılötesi ışık dalgalarını kullanır. Cihaz, göze düşük enerjili bir ışık demeti gönderir. Bu ışık, retina ve diğer göz içi yapılar tarafından farklı şekillerde emilir ve yansıtılır. Yansıyan ışık, cihazın referans ışık demetiyle karşılaştırılarak bir interferans paterni oluşturur. Bu paterndeki farklılıklar, dokuların derinliği ve yapısı hakkında detaylı bilgiler sağlar. Bilgisayar bu verileri işleyerek retinanın üç boyutlu, yüksek çözünürlüklü kesitsel haritalarını oluşturur. Bu sayede doktorlar, retinanın katmanlarını ayrı ayrı inceleyebilir, kalınlık ölçümleri yapabilir ve herhangi bir anormalliği kolayca tespit edebilir.

Makula Deliği Nedir ve Neden Önemlidir?

Makula, retinanın merkezinde yer alan, keskin ve detaylı görmeden sorumlu küçük ama hayati bir bölgedir. Okuma, yüz tanıma, araba kullanma gibi günlük aktiviteler için gerekli olan merkezi görmeyi sağlar. Makula deliği ise, bu kritik bölgede oluşan küçük bir yırtık veya boşluktur. Genellikle ileri yaşlarda, gözün arka kısmında bulunan vitreus jelinin büzüşerek retinadan ayrılması sırasında makulayı çekmesiyle meydana gelir. Belirtileri arasında bulanık veya bozuk görme, düz çizgilerin eğri görünmesi (metamorfopsi) ve merkezi görmede koyu bir nokta oluşması sayılabilir. Erken teşhis edilmediği ve tedavi edilmediği takdirde kalıcı merkezi görme kaybına yol açabileceği için makula deliği ciddi bir göz rahatsızlığıdır. Makula deliği hakkında daha kapsamlı bilgi edinmek için İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İstanbul Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı'nın ilgili sayfasını inceleyebilirsiniz.

OCT ile Makula Deliği Teşhisi Nasıl Yapılır?

Makula deliği teşhisinde OCT, adeta göz doktorlarının "olmazsa olmaz" aracıdır. Göz doktoru, hastanın gözünü damlalarla büyüttükten sonra OCT cihazına oturmasını ister. Yaklaşık 5-10 dakika süren ağrısız ve hızlı bir tarama ile makulanın detaylı görüntüleri elde edilir. OCT görüntüleri sayesinde doktor; deliğin boyutu, şekli, retinadaki konumunu ve çevre dokularda meydana gelen değişiklikleri net bir şekilde görebilir. Özellikle delik kenarlarındaki retina kalınlaşmaları, vitreus çekintileri ve diğer mikroskobik anormallikler OCT ile kolayca tespit edilir. Bu görüntüler, sadece teşhis için değil, aynı zamanda tedavi planlaması (örneğin cerrahi müdahale gerekip gerekmediği) ve ameliyat sonrası iyileşmenin takibi için de hayati öneme sahiptir.

OCT'nin Göz Sağlığı Teşhisindeki Diğer Uygulamaları

OCT'nin kullanım alanı sadece makula deliği teşhisiyle sınırlı değildir. Göz sağlığı alanında çok çeşitli durumların tanı ve takibinde etkili bir araçtır:

• Glokom (Göz Tansiyonu): Optik sinir lifi tabakasının kalınlığını ölçerek glokomun erken teşhisinde ve ilerlemesinin takibinde kullanılır.
• Diyabetik Retinopati ve Makula Ödemi: Diyabetin neden olduğu retina hasarlarını ve makula bölgesindeki sıvı birikintilerini (ödemi) tespit etmede etkilidir.
• Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (YBMD): Makulanın yaşa bağlı yıpranması durumunda retina altındaki anormal damar oluşumlarını ve sıvı birikintilerini görüntülemek için kullanılır.
• Retina Damar Tıkanıklıkları: Retina damarlarında meydana gelen tıkanıklıkların neden olduğu ödem ve hasarı değerlendirmede yardımcıdır.

Sonuç

Optik Koherens Tomografi (OCT), göz hastalıklarının, özellikle de makula deliğinin erken ve doğru teşhisinde vazgeçilmez bir teknolojidir. Yüksek çözünürlüklü görüntüleme yeteneği sayesinde, göz doktorları retinanın mikroskobik detaylarına inebilir, potansiyel sorunları henüz semptomlar belirginleşmeden önce dahi tespit edebilir. Bu durum, zamanında müdahale şansı sunarak merkezi görme kaybının önüne geçilmesinde kritik bir rol oynar. Göz sağlığımızı korumak adına düzenli göz kontrolleri ve gerektiğinde OCT gibi ileri görüntüleme tekniklerinden faydalanmak, yaşam kalitemizi yüksek tutmanın anahtarıdır.