Gözlerimiz, dünyayı algılamamız için hayati öneme sahip karmaşık birer organdır. Bu karmaşık yapının en kritik bileşenlerinden biri olan retina, ışığı algılayıp beyne sinyaller gönderen milyonlarca fotoreseptör hücreden oluşur. Retinanın genel sağlığını değerlendirmek önemli olsa da, bazı göz hastalıkları retinanın sadece belirli bölgelerini etkileyebilir. İşte tam da bu noktada, geleneksel yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda Multifokal ERG (mfERG) adı verilen özel bir elektrofizyolojik test devreye girer. Bu ileri teknoloji, retinanın her bir bölgesini ayrı ayrı inceleme olanağı sunarak, göz uzmanlarına lokalize retinal fonksiyon hakkında paha biçilmez bilgiler sağlar. mfERG, özellikle makula bölgesindeki rahatsızlıkların erken teşhis ve takibinde kritik bir rol oynar ve retinal hastalıkların anlaşılmasında yeni bir pencere açar.

Multifokal ERG (mfERG) Nedir ve Nasıl Çalışır?

Multifokal Elektroretinografi (mfERG), retinanın farklı bölgelerinden aynı anda elektriksel yanıtlar kaydeden sofistike bir tanı yöntemidir. Geleneksel ERG testleri retinanın genel, küresel yanıtını ölçerken, mfERG, özel olarak tasarlanmış çoklu uyaran paternleri kullanarak her bir retinal bölgenin spesifik fonksiyonunu haritalandırır. Bu paternler genellikle altıgen veya kare şekilli, sürekli değişen ve birbiriyle bağımsız olarak yanıp sönen küçük ışık alanlarından oluşur. Retina bu lokal uyaranlara verdiği elektriksel yanıtları üretir ve bu yanıtlar korneaya yerleştirilen özel elektrotlar aracılığıyla bilgisayara aktarılır. Analiz yazılımları, bu karmaşık verileri işleyerek retinanın her bir bölümünün fonksiyonel durumunu gösteren topografik haritalar ve grafikler oluşturur. Bu sayede, milimetrik hassasiyetle retinanın hangi bölgelerinde fonksiyon kaybı olduğu net bir şekilde belirlenebilir.

Konvansiyonel ERG ile Farkları

Geleneksel ERG (Tam Alan ERG), tüm retinanın toplam elektriksel aktivitesini ölçer ve retinanın genel fonksiyonu hakkında bilgi verir. Ancak, makula gibi küçük ama kritik bölgelerdeki sorunları tespit etmede sınırlı kalabilir. Çünkü makula, retinanın çok küçük bir alanını kaplar ve bu bölgedeki bir disfonksiyon, tüm retinanın küresel yanıtında büyük bir değişikliğe neden olmayabilir. mfERG ise, bu dezavantajı ortadan kaldırır. Makula ve çevresindeki her bir küçük retinal bölgenin kendi spesifik yanıtını kaydeder. Bu, özellikle makula dejenerasyonu veya diğer fokal maküler hastalıklar gibi durumlarda çok daha hassas ve doğru bir teşhis imkanı sunar. Elektroretinografi (ERG) hakkında daha detaylı bilgiye Wikipedia üzerinden ulaşabilirsiniz.

mfERG'nin Kullanım Alanları ve Teşhis Gücü

mfERG, göz hastalıklarının tanı ve takibinde geniş bir kullanım alanına sahiptir. Özellikle retinanın merkezi ve çevresindeki fonksiyonel bozuklukların tespitinde benzersiz bir yetenek sunar:

• Makula Hastalıkları: Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD), makula distrofileri (Stargardt hastalığı gibi), santral seröz koryoretinopati gibi makulayı etkileyen durumlarda erken tanı ve hastalığın seyrinin izlenmesinde kritik rol oynar.
• İlaç Toksisitesi: Bazı ilaçlar (örneğin, sıtma tedavisinde kullanılan klorokin/hidroksiklorokin) retinaya toksik etki gösterebilir. mfERG, bu ilaçların neden olduğu retinal hasarı, özellikle de makuladaki erken değişiklikleri, geri dönüşümsüz hale gelmeden önce tespit edebilir.
• Glokom: Göz tansiyonu hastalığı olan glokom, optik sinire zarar vererek görme alanında kayıplara yol açar. mfERG, glokomun erken evrelerinde ganglion hücre disfonksiyonunu belirlemede yardımcı olabilir.
• Diabetik Retinopati: Diyabetin retinada yol açtığı hasarların (özellikle makula ödemi) fonksiyonel etkilerini değerlendirmede kullanılır.
• Kalıtsal Retina Hastalıkları: Konjenital ve kalıtsal retina hastalıklarının (örn. Retinitis Pigmentosa'nın bazı atipik formları) lokalize etkilerini anlamak için değerli bilgiler sunar.

Hangi Durumlarda mfERG Tercih Edilir?

Göz hekimleri, hastanın şikayetleri veya yapılan diğer rutin göz muayeneleri sonucunda retinanın belirli bir bölgesinde fonksiyonel bozukluk şüphesi olduğunda mfERG testini talep ederler. Özellikle görme keskinliğinde açıklanamayan düşüşler, merkezi görme kaybı, bulanık görme veya metamorfopsi (görüntülerin çarpık algılanması) gibi semptomlar varlığında, makulayı ve çevresini detaylı incelemek için mfERG altın standart bir yöntemdir. Ayrıca, retinal hastalığın ilerlemesini izlemek veya uygulanan bir tedavinin etkinliğini değerlendirmek amacıyla da düzenli aralıklarla yapılabilir. Bu test, özellikle klinik bulguların net olmadığı veya geleneksel testlerin yetersiz kaldığı durumlarda göz hastalıkları uzmanlarına önemli klinik veriler sağlar.

mfERG Uygulama Süreci: Adım Adım Neler Beklenmeli?

mfERG uygulaması genellikle yaklaşık bir saat süren ve hasta için rahat bir deneyim sunmayı hedefleyen bir süreçtir:

1. Hazırlık: Testten önce göz bebeklerinin büyümesi için damla damlatılır ve yaklaşık 20-30 dakika karanlık adaptasyonu sağlanır. Bu, retinanın ışığa karşı daha hassas hale gelmesine yardımcı olur.
2. Elektrot Yerleştirme: Göz yüzeyine, korneaya temas edecek şekilde özel, ince bir elektrot (genellikle kontakt lens şeklinde) yerleştirilir. Diğer elektrotlar ise alna ve kulağın arkasına cilt üzerine yapıştırılır. Bu elektrotlar, retinanın ürettiği çok küçük elektriksel sinyalleri yakalar.
3. Uyaran Sunumu: Hasta, üzerinde altıgen desenler bulunan bir monitöre bakar. Bu altıgenler, bilgisayar kontrollü bir şekilde farklı zamanlarda ve farklı parlaklık seviyelerinde yanıp söner. Hasta genellikle tek gözü kapatılarak, diğer göz ile ekrana odaklanması istenir.
4. Veri Kaydı ve Analizi: Elektrotlar aracılığıyla toplanan elektriksel yanıtlar bir bilgisayara aktarılır. Özel yazılımlar bu verileri analiz ederek her bir retinal bölgenin fonksiyonel yanıtını hesaplar ve görsel olarak haritalandırır.

Test sırasında minimal bir rahatsızlık hissedilebilir, ancak genellikle ağrısızdır. Damlaların etkisiyle test sonrası birkaç saat boyunca bulanık görme yaşanabilir, bu nedenle test sonrası araba kullanmaktan kaçınılması önerilir.

mfERG Sonuçlarını Yorumlamak: Ne Anlama Geliyor?

mfERG sonuçları, karmaşık grafikler ve topografik haritalar şeklinde sunulur. Bu haritalar, retinanın farklı bölgelerindeki elektriksel yanıtların genliklerini (amplitüd) ve zamanlamalarını (latans) gösterir. Normal bir retinada, makula bölgesinden gelen yanıtlar genellikle en güçlü ve en hızlıdır. Paternlerin veya haritaların herhangi bir bölgesindeki genlik azalması (sinyalin zayıflaması) veya gecikme (sinyalin yavaşlaması), o bölgedeki fotoreseptörlerin veya bipolar hücrelerin fonksiyonunda bir bozukluk olduğunu işaret edebilir. Uzman bir göz hekimi veya elektrofizyolog, bu sonuçları hastanın klinik bulguları, diğer görüntüleme testleri (OCT gibi) ve öyküsüyle birleştirerek kapsamlı bir değerlendirme yapar. Bu bütüncül yaklaşım, doğru tanı konulması, hastalığın evresinin belirlenmesi ve en uygun tedavi stratejisinin geliştirilmesi için hayati önem taşır. mfERG, göz hastalıkları tedavisinde kişiselleştirilmiş yaklaşımlar için güçlü bir araçtır.