Meme kanseri teşhisi alan her kadının aklındaki en önemli sorulardan biri, hastalığın yayılım durumu ve uygulanacak tedavi yöntemleridir. Bu süreçte koltuk altı lenf bezlerinin durumu, hastalığın evrelemesi ve tedavi planının belirlenmesinde kritik bir rol oynar. “Lenf nodu cerrahisi” bu bağlamda meme kanseri tedavisinin ayrılmaz bir parçasıdır. Günümüzde en sık uygulanan iki cerrahi yöntem, “sentinel biyopsisi” ve “aksiller diseksiyon”dur. Bu rehberde, meme kanseri tedavisindeki bu önemli cerrahi yaklaşımları, ne zaman uygulandıklarını, nasıl yapıldıklarını ve potansiyel etkilerini doğal ve anlaşılır bir dille ele alacağız. Amacımız, hastaların ve yakınlarının bu karmaşık “kanser tedavisi” sürecini daha iyi anlamalarına yardımcı olmaktır.

Lenf Nodu Cerrahisi Neden Önemli?

Lenf sistemi, vücudumuzun bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır ve lenf bezleri (lenf nodları) bu sistemin filtreleme istasyonları gibidir. Kanser hücreleri, birincil tümörden ayrılarak lenf damarları yoluyla en yakın lenf bezlerine yayılabilir. Meme kanserinde bu yayılımın ilk adresi genellikle koltuk altı (aksilla) lenf bezleridir. Koltuk altı lenf bezlerinin durumunu bilmek, hastalığın evresini belirlemek, ek tedavi (kemoterapi, radyoterapi gibi) gerekliliğine karar vermek ve hastalığın prognozunu öngörmek açısından hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, lenf nodu cerrahisi, meme kanseri tedavisinin ayrılmaz bir bileşenidir.

Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi (SLNB): Daha Az İnvaziv Yaklaşım

Sentinel lenf nodu biyopsisi (SLNB), meme kanseri cerrahisinde devrim niteliğinde bir gelişmedir. Bu yöntem, kanser hücrelerinin ilk olarak ulaşma ihtimali olan “nöbetçi” (sentinel) lenf nodunu/nodlarını bulup çıkarmayı ve patolojik incelemeye göndermeyi amaçlar. Eğer nöbetçi lenf nodlarında kanser hücresi bulunmazsa, genellikle diğer koltuk altı lenf bezlerinin de temiz olduğu varsayılır ve gereksiz aksiller diseksiyondan kaçınılmış olur.

SLNB Nedir ve Nasıl Yapılır?

SLNB, ameliyattan kısa bir süre önce veya ameliyat sırasında uygulanır. Meme tümörünün çevresine özel bir boya (mavi boya) ve/veya radyoaktif bir madde enjekte edilir. Bu maddeler, lenf damarları aracılığıyla meme dokusundan akarak kanser hücrelerinin ulaşma potansiyeli olan ilk lenf noduna veya nodlarına (sentinel lenf nodları) ulaşır. Cerrah, özel bir cihaz veya boyanın yardımıyla bu nöbetçi lenf nodlarını tespit eder, çıkarır ve hızla patolojiye gönderir. Patolojik inceleme sonucunda kanser hücresi olup olmadığına karar verilir.

SLNB'nin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

• Daha az invaziv bir yöntemdir.
• Koltuk altı lenf bezlerinin büyük bir kısmının korunmasını sağlar.
• Lenfödem (kol ve omuzda şişlik), uyuşma, ağrı gibi aksiller diseksiyon sonrası sık görülen yan etkilerin riskini önemli ölçüde azaltır.
• Hastanede kalış süresini kısaltabilir ve iyileşme sürecini hızlandırabilir.

Dezavantajları:

• Her hastaya uygulanamayabilir (örneğin, daha önce koltuk altı cerrahisi geçirmiş hastalarda).
• Nadiren de olsa, sentinel nodu tespit edilemeyebilir.
• Bazı durumlarda, sentinel nodu negatif olsa bile başka lenf bezlerinde kanser bulunabilir (çok düşük ihtimal).

Kimler SLNB İçin Uygun Adaydır?

SLNB genellikle meme tümörü küçük ve koltuk altı lenf bezlerinde klinik olarak yayılım belirtisi olmayan (ultrasonografi veya diğer görüntüleme yöntemleriyle şüpheli bir nod saptanmayan) hastalarda tercih edilir. Ancak her hastanın durumu farklı olduğu için karar, multidisipliner bir kurul tarafından hasta özelinde değerlendirilir. Meme kanseri ve tedavi yöntemleri hakkında daha fazla genel bilgiye Wikipedia üzerinden ulaşabilirsiniz.

Aksiller Lenf Nodu Diseksiyonu (ALND): Geleneksel Yöntem

Aksiller lenf nodu diseksiyonu (ALND), koltuk altı bölgesindeki lenf bezlerinin büyük bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Bu yöntem, SLNB'nin henüz yaygınlaşmadığı dönemlerde standart bir yaklaşımdı ve günümüzde de belirli durumlarda hala uygulanmaktadır.

ALND Nedir ve Ne Zaman Gerekli Olur?

ALND, genellikle koltuk altı lenf bezlerinde kanser yayılımı olduğu bilinen veya sentinel biyopsisi sonucunda birden fazla lenf nodunda kanser hücresi tespit edilen hastalarda uygulanır. Ameliyat sırasında koltuk altındaki belirli lenf nodu grupları dikkatlice çıkarılır ve patolojik incelemeye gönderilir. Bu işlem, hastalığın yayılımını kontrol altına almak ve bölgesel nüks riskini azaltmak amacıyla yapılır.

ALND'nin Potansiyel Yan Etkileri ve Komplikasyonları

ALND, SLNB'ye göre daha invaziv bir cerrahi olduğu için potansiyel yan etkileri ve komplikasyonları daha fazladır:

• Lenfödem: Koltuk altı lenf bezlerinin çıkarılması, lenf sıvısının drenajını bozarak kol ve elde kronik şişliğe (lenfödem) yol açabilir. Bu, en sık görülen ve en rahatsız edici yan etkilerden biridir.
• Uyuşma ve Ağrı: Ameliyat bölgesindeki sinir hasarına bağlı olarak koltuk altında, kolda ve göğüs duvarında uyuşukluk, karıncalanma veya kronik ağrı görülebilir.
• Hareket Kısıtlılığı: Omuz ve kol hareketlerinde geçici veya kalıcı kısıtlılıklar yaşanabilir.
• Enfeksiyon ve Seroma: Ameliyat bölgesinde enfeksiyon veya seroma (sıvı birikimi) oluşumu riski vardır.

İki Yöntem Arasındaki Temel Farklar ve Karar Verme Süreci

SLNB ve ALND arasındaki temel fark, çıkarılan lenf bezi miktarı ve dolayısıyla yan etki riskidir. SLNB, sadece birkaç lenf bezini çıkararak tanıya ulaşırken, ALND daha geniş bir alanı temizler. Tedavi kararında, tümörün boyutu, tipi, agresifliği, hastanın genel sağlık durumu ve koltuk altı lenf bezlerinin mevcut durumu gibi birçok faktör dikkate alınır. Ameliyat öncesi yapılan görüntülemeler ve biyopsiler, hangi “cerrahi yöntemler”in uygulanacağına dair önemli ipuçları sunar. Tedavi ekibi, hastayla birlikte en uygun stratejiyi belirler.

Cerrahi Sonrası Bakım ve Takip

Lenf nodu cerrahisi sonrası iyileşme süreci, uygulanan yönteme göre değişiklik gösterir. SLNB sonrası genellikle daha hızlı ve sorunsuz bir iyileşme beklenirken, ALND sonrası özel bir bakıma ihtiyaç duyulabilir. Lenfödem riskini azaltmak için fizyoterapi, egzersizler ve özel kompresyon giysileri önerilebilir. Cerrah, ameliyat sonrası ağrı yönetimi, yara bakımı ve olası komplikasyonlar hakkında detaylı bilgi verecektir. Düzenli kontroller ve doktorunuzun önerilerine uymak, iyileşme sürecinin sağlıklı ilerlemesi için kritik öneme sahiptir. Türk Cerrahi Derneği gibi profesyonel kuruluşlar, cerrahi prosedürler hakkında güncel bilgilere ulaşabileceğiniz güvenilir kaynaklardır.

Sonuç

Meme kanserinde lenf nodu cerrahisi, hastalığın doğru evrelemesi ve etkin bir tedavi planı oluşturulması için vazgeçilmezdir. Sentinel lenf nodu biyopsisi, birçok hasta için daha az invaziv bir seçenek sunarken, aksiller diseksiyon belirli durumlarda hala kritik bir rol oynamaktadır. Hangi yöntemin sizin için en uygun olduğuna karar vermek, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve deneyimli bir sağlık ekibinin rehberliğinde yapılmalıdır. Bu rehberin, meme kanseri tedavisinin önemli bir parçası olan lenf nodu cerrahisi hakkında sizlere yol gösterdiğini umuyoruz. Unutmayın, erken teşhis ve kişiye özel tedavi planları, bu zorlu süreçte en güçlü silahlarımızdır.