El bileğimizde yer alan sekiz küçük kemikten biri olan skafoid kemiği, kendine özgü şekli ve kanlanma yapısıyla kırıklarında özel bir dikkat gerektirir. Skafoid kemik kırıkları, düşme veya doğrudan darbe sonucu sıkça görülür. Ancak bu kırıkların en büyük zorluğu, tedavi edilmediğinde veya yanlış tedavi edildiğinde ortaya çıkabilen kaynamayan skafoid kırığı (nonunion) durumudur. Bu durum, yalnızca kronik ağrıya yol açmakla kalmaz, aynı zamanda el bileği fonksiyonlarını ciddi şekilde kısıtlar. Peki, kaynamayan skafoid kırığı nedir, neden oluşur ve bu zorlu durumla başa çıkmak için hangi skafoid kırığı tedavisi seçenekleri mevcuttur? Bu makalemizde, skafoid kırığı nonunion oluşum mekanizmalarını, tanı yöntemlerini, tedavi yaklaşımlarını ve olası skafoid kırığı risklerini detaylıca inceleyeceğiz.

Skafoid Kemiği Neden Bu Kadar Önemli ve Kırıkları Neden Zorludur?

Skafoid kemik, el bileğinin başparmak tarafında yer alan, şekli bir tekneye benzeyen önemli bir kemiktir. El bileği hareketlerinde, özellikle kavramada ve denge sağlamada kritik bir role sahiptir. Bu kemiğin en belirgin özelliklerinden biri, kanlanmasının büyük ölçüde tek bir damar tarafından sağlanmasıdır. Ne yazık ki, bu damar genellikle kemiğin kırık hattına yakın bir bölgeden geçer. Bu durum, bir kırık meydana geldiğinde, kemiğin bir kısmının kan akışından mahrum kalma riskini artırır. Yetersiz kanlanma, kemik iyileşme sürecini doğrudan olumsuz etkileyerek, kırığın kaynamamasını veya çok yavaş kaynamasını tetikleyebilir. Bu karmaşık anatomi ve fizyoloji nedeniyle, skafoid kırıkları genellikle diğer kemik kırıklarına göre daha uzun iyileşme süreleri gerektirir ve kaynamama (nonunion) riski taşır.

Skafoid kemiği hakkında daha fazla bilgi için Wikipedia sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Kaynamayan Skafoid Kırığı (Nonunion) Nedir ve Neden Oluşur?

Kaynamayan skafoid kırığı, diğer adıyla skafoid nonunion, skafoid kemiği kırığının beklenen sürede (genellikle 4-6 ay içinde) iyileşmemesi, yani kırık uçlarının birleşip sağlam bir bütünlük oluşturmaması durumudur. Bu, sadece bir gecikmeden ibaret değildir; kalıcı bir durumdur ve genellikle müdahale gerektirir.

Kaynamayan Skafoid Kırığı Nedenleri

Nonunion oluşumunda birçok faktör etkili olabilir:

• Yetersiz veya Gecikmiş Tedavi: Kırığın doğru bir şekilde immobilize edilmemesi veya tanısının gecikmesi, iyileşme şansını azaltır.
• Kanlanma Bozukluğu: Skafoidin kendine özgü kan akışı yapısı nedeniyle, kırık hattında kanlanmanın bozulması en önemli risk faktörlerinden biridir.
• Kırık Parçalarının Ayrılması (Deplasman): Kırık parçaları arasındaki boşluk çok büyükse veya doğru pozisyonda tutulmazsa kaynama zorlaşır.
• Yetersiz Sabitleme: Alçı veya atel ile yapılan sabitlemenin yetersiz olması ya da hastanın tedaviye uyumsuzluğu (örn. alçıyı erken çıkarması).
• Sigara Kullanımı: Sigara, kan damarlarını daraltarak kemik iyileşmesini yavaşlatır ve nonunion riskini artırır.
• Enfeksiyon: Nadir de olsa, cerrahi sonrası gelişebilecek enfeksiyonlar kaynamayı engelleyebilir.

Nonunion Belirtileri

Kaynamayan skafoid kırığının en yaygın belirtileri şunlardır:

• El bileğinde kronikleşen ve sürekli hale gelen ağrı, özellikle aktiviteyle artan.
• Kavrama gücünde azalma ve el bileğinde güçsüzlük.
• El bileği hareketlerinde kısıtlılık ve sertlik.
• Başparmak tarafında hassasiyet ve şişlik.

Skafoid Kırığı Nonunion Tanısı Nasıl Konulur?

Skafoid kırığı nonunion tanısı, detaylı bir fizik muayene ve görüntüleme yöntemlerinin birleşimiyle konulur. Doktorunuz, el bileğinizdeki ağrı, hassasiyet ve hareket kısıtlılığını değerlendirecektir. Görüntüleme yöntemleri arasında şunlar yer alır:

• Röntgen: Kırık hattının açıkça görülebildiği durumlarda başlangıç tanı için kullanılır, ancak nonunion'u net göstermeyebilir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapısını ve kırık hattındaki boşluğu en iyi gösteren yöntemdir. Kaynama olup olmadığını ve kemikteki dejeneratif değişiklikleri belirlemede çok etkilidir.
• Manyetik Rezonans (MRG): Kemiğin kanlanma durumunu ve çevresindeki yumuşak dokuların (bağlar gibi) durumunu değerlendirmek için faydalıdır.

Kaynamayan Skafoid Kırığı İçin Tedavi Seçenekleri

Kaynamayan skafoid kırığının tedavisi, kırığın derecesine, hastanın yaşına, aktivite düzeyine ve semptomların şiddetine göre değişir. Genellikle cerrahi müdahale gereklidir, ancak bazı durumlarda cerrahi dışı yöntemler de denenebilir.

Cerrahi Dışı Tedaviler (Konservatif)

Cerrahi dışı tedavi yöntemleri, genellikle semptomları hafif olan, minimal deplasmanı olan veya cerrahi riskleri yüksek olan hastalarda düşünülebilir. Bunlar arasında uzun süreli alçı veya atel immobilizasyonu ve ESWT (Ekstrakorporeal Şok Dalga Tedavisi) gibi yöntemler yer alabilir. Ancak, skafoid nonunion için cerrahi dışı tedavilerin başarı oranı düşüktür ve çoğu zaman kalıcı çözüm sağlamaz.

Cerrahi Tedaviler

Kaynamayan skafoid kırığında en etkili ve sıkça kullanılan tedavi yöntemi cerrahidir. Amaç, kırık uçlarını birleştirmek ve kemiğin kanlanmasını sağlayarak kaynamayı teşvik etmektir.

• Kemik Grefti Uygulaması: En yaygın yöntemlerden biridir. Kırık hattındaki boşluğu doldurmak ve kaynamayı teşvik etmek için hastanın kendi vücudundan (genellikle el bileğinden veya kalçasından) alınan sağlıklı kemik dokusu (otogreft) kullanılır. Bu greft, kaynamayı hızlandıracak hücreleri ve yapıları içerir.
• Vaskülarize Kemik Greftleri: Kemiğin kanlanmasının ciddi şekilde bozulduğu durumlarda tercih edilir. Bu yöntemde, kan damarlarıyla birlikte alınan kemik dokusu (örneğin önkol kemiğinden) nakledilir. Bu sayede, kırık bölgesine direkt olarak yeni kan akışı sağlanır.
• Sabitleme: Kemik grefti yerleştirildikten sonra, kırık parçalarını stabil tutmak için vidalar, teller veya plaklar kullanılabilir. Bu, kemik uçlarının doğru pozisyonda kalmasını ve kaynama sürecinin sağlıklı ilerlemesini sağlar.
• Artroskopik Cerrahi: Bazı durumlarda, daha az invaziv bir yaklaşım olan artroskopik cerrahi ile de müdahale edilebilir, ancak bu genellikle daha az kompleks nonunionlar için uygundur.

Skafoid kırıkları ve tedavi seçenekleri hakkında daha fazla bilgiye American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS) OrthoInfo sayfasından ulaşabilirsiniz.

Tedavi Edilmezse Skafoid Kırığı Nonunion Riskleri

Kaynamayan skafoid kırığının tedavi edilmemesi veya gecikmesi, ciddi ve kalıcı sorunlara yol açabilir. Bu skafoid kırığı riskleri şunlardır:

• Kronik Ağrı: El bileğinde sürekli ve artan ağrı, günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiler.
• El Bileği Dejenerasyonu (SNAC Wrist): Skafoid Nonunion Advanced Collapse (SNAC) olarak bilinen bu durum, skafoidin kaynamaması sonucu el bileği kemikleri arasındaki normal hizalanmanın bozulmasıyla ortaya çıkan ilerleyici bir eklem iltihabıdır (artrit). Zamanla kıkırdak hasarına ve kalıcı eklem bozukluğuna yol açar.
• Güç Kaybı ve Hareket Kısıtlılığı: El bileğinin doğal hareket aralığı azalır, kavrama gücü düşer ve günlük aktiviteleri gerçekleştirmede zorluklar yaşanır.
• Kalıcı Sakatlık: Tedavi edilmezse, el bileğinde geri dönüşü olmayan hasarlar meydana gelebilir ve bu da kalıcı sakatlığa yol açabilir.

İyileşme Süreci ve Rehabilitasyon

Cerrahi sonrası iyileşme süreci, uygulanan tekniğe ve hastanın bireysel özelliklerine göre değişir. Genellikle, ameliyat sonrası el bileği bir süre alçı veya atel ile immobilize edilir. Bu dönemi takiben, el bileğinin gücünü ve hareket açıklığını geri kazanmak için fizik tedavi ve rehabilitasyon programı başlatılır. Fizyoterapist eşliğinde yapılan egzersizler, el bileği fonksiyonlarını optimize etmek ve tam iyileşmeyi sağlamak açısından hayati öneme sahiptir. Tam iyileşme ve aktiviteye dönüş genellikle birkaç ay sürebilir.

Sonuç

Kaynamayan skafoid kırığı (nonunion), el bileği için ciddi sonuçları olabilecek karmaşık bir durumdur. Ancak, modern tanı ve tedavi yöntemleri sayesinde, bu durumla başa çıkmak mümkündür. Erken teşhis ve doğru tedavi yaklaşımı, kronik ağrıyı önlemek, el bileği fonksiyonlarını korumak ve ilerleyici dejenerasyonu engellemek için kritik öneme sahiptir. El bileğinizde sürekli ağrı veya hareket kısıtlılığı hissediyorsanız, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurarak detaylı bir değerlendirme yaptırmanız, sağlıklı bir el bileği fonksiyonu için atılacak en önemli adımdır.