Beynimizin sağlıklı bir şekilde işlev görmesi için düzenli ve yeterli kan akışına ihtiyacı vardır. Bu hayati akışı sağlayan ana damarlardan biri de boynumuzda yer alan karotis damarlarıdır. Ancak zamanla, çeşitli faktörlere bağlı olarak bu damarlarda daralma meydana gelebilir ki buna boyun damar darlığı veya tıbbi adıyla karotis stenozu denir. Bu durum, beyne giden kan akışını kısıtlayarak ciddi sağlık sorunlarına, özellikle de inmeye yol açabilir. Neyse ki modern tıp, bu tür darlıkların tedavisinde etkili yöntemler sunmaktadır. Bu yöntemlerden biri de minimal invaziv bir işlem olan karotis anjiyoplasti ve stent uygulamasıdır.

Karotis Damarları Neden Önemli?

Vücudumuzda iki ana karotis atardamarı bulunur: sağ ve sol karotis arterler. Her biri daha sonra ikiye ayrılarak iç ve dış karotis arterleri oluşturur. İç karotis arterler, beynimizin büyük bir kısmına kan taşırken, dış karotis arterler yüz ve boyun bölgesine kan sağlar. Bu damarların herhangi birinde meydana gelecek bir daralma veya tıkanıklık, beyne giden oksijen ve besin miktarını azaltarak felç (inme) riskini önemli ölçüde artırır. Bu nedenle karotis damarlarının sağlığı, genel nörolojik sağlığımız için kritik öneme sahiptir.

Boyun Damar Darlığı (Karotis Stenozu) Nedir?

Karotis stenozu, karotis damarlarının iç yüzeyinde yağ, kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerin birikmesiyle oluşan plakların damarı daraltması durumudur. Bu plaklar, zamanla büyüyerek kan akışını engeller ve hatta koparak beyne pıhtı atılmasına neden olabilir. Bu duruma ateroskleroz denir ve yaş, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, sigara kullanımı ve genetik yatkınlık gibi faktörlerle ilişkilidir. Karotis stenozu başlangıçta belirti vermeyebilir, ancak ilerledikçe geçici iskemik atak (GİA) veya tam inme gibi semptomlara yol açabilir. GİA belirtileri arasında geçici görme kaybı, konuşma güçlüğü, vücudun bir tarafında uyuşma veya zayıflık bulunur. Tanı genellikle karotis Doppler ultrasonu, bilgisayarlı tomografi anjiyografi (BTA) veya manyetik rezonans anjiyografi (MRA) gibi görüntüleme yöntemleriyle konulur.

Karotis Anjiyoplasti ve Stent Uygulaması Nedir?

Karotis anjiyoplasti ve stent, boyun damar darlığını tedavi etmek için uygulanan minimal invaziv bir kateter bazlı yöntemdir. Genel anestezi altında veya lokal anestezi ve sedasyon ile yapılabilir. İşlem sırasında, kasık bölgesinden küçük bir kesi yapılarak bir kateter (ince, esnek bir tüp) damar içine ilerletilir ve karotis damarındaki daralmış bölgeye ulaştırılır. Röntgen görüntüleme (anjiyografi) ile darlığın yeri ve şiddeti belirlenir. Ardından, kateter ucundaki küçük bir balon, daralmış bölgede şişirilerek damarın genişlemesini sağlar (anjiyoplasti). Balon indirildikten sonra, damarın yeniden daralmasını önlemek ve damarı açık tutmak için genellikle kalıcı bir stent yerleştirilir. Stent, küçük bir kafes benzeri bir yapıdır. İşlem sırasında beyne pıhtı atmasını engellemek için embolik koruma cihazları kullanılabilir.

Karotis Anjiyoplasti ve Stent Kimlere Uygulanır?

Bu tedavi yöntemi, özellikle cerrahi riski yüksek olan (ileri yaş, ciddi kalp veya akciğer hastalığı gibi) hastalarda veya boyun bölgesine daha önce radyasyon tedavisi görmüş kişilerde tercih edilebilir. Ayrıca, darlığın cerrahi olarak ulaşılması zor bir yerde olması durumunda da düşünülebilir. Doktorunuz, darlığın derecesine, semptomların varlığına, genel sağlık durumunuza ve diğer risk faktörlerine göre en uygun tedavi seçeneğini belirleyecektir. Her hasta için karotis anjiyoplasti ve stent uygun olmayabilir; karar multidisipliner bir yaklaşımla verilmelidir.

İşlem Öncesi ve Sonrası Süreç

İşlem Öncesi Hazırlıklar:

İşlemden önce, doktorunuz genel sağlık durumunuzu değerlendirmek için çeşitli testler (kan tahlilleri, EKG) isteyebilir. Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsanız, doktorunuzun talimatlarına göre bu ilaçları belirli bir süre öncesinden kesmeniz veya ayarlamanız gerekebilir. İşlemden önceki gece yarısından sonra yemek yemeyi veya su içmeyi bırakmanız istenecektir.

İşlem Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler:

İşlem sonrası birkaç saat gözlem altında tutulacaksınız. Kasık bölgesindeki giriş noktasında kanama veya morarma oluşmasını önlemek için bir süre bacak uzatmanız ve dinlenmeniz istenecektir. Doktorunuz, stentin açık kalmasını sağlamak ve pıhtı oluşumunu engellemek amacıyla size kan sulandırıcı ilaçlar (genellikle aspirin ve klopidogrel gibi çift antiplatelet tedavi) reçete edecektir. Bu ilaçların düzenli kullanımı hayati öneme sahiptir. Ayrıca, düzenli kontrollerle damar durumunuz izlenecek ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri (sigarayı bırakma, sağlıklı beslenme, egzersiz) önerilecektir.

Olası Riskler ve Komplikasyonlar

Her tıbbi işlemde olduğu gibi, karotis anjiyoplasti ve stent uygulamasının da bazı riskleri ve potansiyel komplikasyonları vardır. Bunlar arasında en ciddisi, işlem sırasında veya sonrasında inme geçirme riskidir. Diğer olası riskler arasında işlem bölgesinde kanama, enfeksiyon, damar hasarı, alerjik reaksiyonlar ve nadiren stentin yerinden oynaması veya yeniden daralması (restenoz) sayılabilir. Bu riskler, işlemi yapan ekibin deneyimi ve hastanın genel sağlık durumu ile yakından ilişkilidir. Doktorunuz, işlem öncesinde tüm potansiyel riskleri sizinle detaylı bir şekilde paylaşacaktır.

Karotis Endarterektomiye Kıyasla Avantajları ve Dezavantajları

Karotis anjiyoplasti ve stent, boyun damar darlığı tedavisinde cerrahi bir seçenek olan karotis endarterektomi (plakların cerrahi olarak çıkarılması) ile sıklıkla karşılaştırılır. Anjiyoplasti ve stentin başlıca avantajları arasında minimal invaziv olması (daha küçük kesi, daha az kan kaybı), daha kısa hastane kalış süresi ve daha hızlı iyileşme süreci yer alır. Ancak, bazı durumlarda cerrahi tedavi daha uygun veya daha az riskli olabilir, özellikle belirli anatomik özelliklere sahip hastalarda veya çok kireçli darlıklarda. Her iki yöntemin de kendine özgü avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Hangi yöntemin sizin için daha iyi olduğuna, kapsamlı bir değerlendirme sonucunda kardiyolog, nörolog ve kalp damar cerrahı gibi uzmanlardan oluşan bir ekip karar verecektir.