Bulantı, kusabileceğinizi düşündüğünüzde hissettiğiniz duygudur. Kusma ise mide içeriğinin ağızdan geri gelerek çıkarılmasıdır. Bulantı ve kusma, ilaçla kanser tedavisinin (kemoterapi) yaygın görülen yan etkileridir. Kemoterapi, doktorların kanser hücrelerini öldüren bir grup ilacı tanımlamak için kullandığı terimdir.
Kemoterapi alan herkeste bulantı ve kusma olmaz. Doktorunuz size bu şikâyetlerin ne kadar muhtemel olduğunu ve ne kadar şiddetli olabileceğini söyleyecektir.
Kemoterapiden sonra mide bulantısı ve kusması genelde 1 veya 2 gün başlar, tedaviyle veya zamanla genellikle 1 ila 2 gün içinde şikâyetleri azalır. Ancak bazı kişilerde kemoterapiden 3 ila 4 gün sonrasına kadar semptomlar devam edebilir. Bu durum kemoterapi ilaçlarının tipine, dozuna, hastalığın kendisine ve tedavi planına bağlı olabilir.
Işın tedavisi (Radyoterapi) de bulantı ve kusmaya neden olabilir. Radyoterapi alan herkeste bulantı ve kusma olmayabilir. Vücudun tedavi edilen kısmına, radyasyon dozuna ve kişinin aynı anda kemoterapi alıp almadığına bağlı farklılıklar olacaktır.
Bulantı ve kusma önlenebilir mi?
Evet. Kemoterapiniz bulantı ve kusmaya neden olabilecek tipteyse, doktorunuz tedavinizden hemen önce size önleyici ilaçlar verecektir. Bu ilaçlar bulantı ve kusmayı önleyebilir. Doktorunuzun kullanabileceği farklı ilaçlar vardır ve bunlar farklı şekillerde gelir. Bazen hap, iğne veya dilin altında eriyen bir tablet olarak verilebilir. Hangi ilacın daha etkili olduğu kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
Kemoterapiden veya radyoterapiden sonraki birkaç gün mide bulantısı ve kusmanız varsa, bu ilaçlardan bazılarını tedaviden sonra 2 ila 4 gün boyunca evde de devam etmeniz önerilebilir.
Bulantı ve kusmamı yönetmek için ilaçlar haricinde neler yapılabilir?
●Kendinizi iyi hissetseniz bile bulantı ve kusmayı önlemek için doktorunuzun verdiği ilaçları alınız. Bulantı ve kusmayı yönetmenin en iyi yolu, olmasını önlemektir.
●Susuz kalmamak için yeterince sıvı tükettiğinizden emin olun. Dehidrasyon, vücudun çok fazla su kaybetmesi halidir. İdrarınızın koyu sarı olmasına ve ağız-dudak kuruluğuna, yorgunluk, bitkinlik, ayağa kalkınca baş dönmesi veya kafa karışıklığına neden olabilir.
●Kemoterapiden sonraki gün, özellikle mide bulantınız varsa, 3 büyük öğün yerine 5 veya 6 küçük öğün yiyin.
●Tedavilerden önce ne kadar yemeniz veya içmeniz gerektiğini öğrenin. Bazı insanlar tedaviden önce az miktarda yiyip içtiklerinde kendilerini daha iyi hissederler. Diğer insanlar tedaviden önce herhangi bir yiyecek veya içecek almazlarsa kendilerini daha iyi hissederler.
●Mide bulantınız varsa, baharatlı, yağlı veya "ağır" yiyeceklerden kaçının. Bunun yerine kraker, pirinç patlağı, galeta ve kızarmış ekmek gibi hafif yiyecekler yiyin. Diğer iyi yemek seçenekleri çorba et suyu, berrak soda, çay, muz, tavuk (kızarmış veya fırınlanmış, kızartılmamış), yulaf ezmesi, yoğurt (sade veya vanilya), sade makarna ve buzlu pastalardır.
●Tedavinizden sonra yemek yemeden veya içmeden önce en az 1 saat bekleyin.