Yeni doğan erkek bebeklerde görülebilen bir durum olan inmemiş testis (kriptorşidizm), testisin skrotum adı verilen torbaya tam olarak inmemesi halidir. Genellikle kendiliğinden düzelme potansiyeli taşısa da, düzelmeyen durumlarda ciddi sağlık risklerini beraberinde getirebilir. Özellikle akıllarda soru işareti oluşturan konulardan biri de testis kanseri riski ile olan bağlantısıdır. Bu makale, inmemiş testisin ne olduğundan, nedenlerinden, olası komplikasyonlarından, tedavi seçeneklerinden ve en önemlisi testis kanseri ile ilişkisinden bahsederek, ebeveynlerin ve ilgili kişilerin bu konuda bilmeniz gerekenler her şeyi kapsamlı bir şekilde sunmayı amaçlamaktadır.

İnmemiş Testis (Kriptorşidizm) Nedir?

İnmemiş testis, tıbbi adıyla kriptorşidizm, bir veya her iki testisin doğumdan sonra bile olması gereken yer olan skrotum kesesine inmemiş olması durumudur. Normal fetal gelişim sürecinde testisler, karın içinde oluşur ve gebeliğin son aylarında kasık kanalından geçerek skrotuma iner. Bu iniş süreci tamamlanmadığında inmemiş testis durumu ortaya çıkar. Prematüre doğan bebeklerde daha sık görülmekle birlikte, zamanında doğan bebeklerin yaklaşık %3-5'inde de görülebilir. Testisler karın içinde, kasık kanalında veya skrotumun hemen üzerinde herhangi bir yerde takılı kalabilir.

İnmemiş Testisin Nedenleri ve Belirtileri

Nedenleri

İnmemiş testisin kesin nedeni her zaman belirlenemese de, çeşitli faktörlerin bir kombinasyonu rol oynayabilir:

• Genetik Faktörler: Aile öyküsünde inmemiş testis veya benzeri genitoüriner anormallikler bulunması riski artırabilir.
• Hormonal Etkiler: Erkeklik hormonlarının (androjenler) yetersizliği veya testislerin bu hormonlara yeterince yanıt verememesi, testislerin inişini engelleyebilir.
• Fiziksel Engeller: Kasık kanalında testisin inişini engelleyen bir mekanik engel (kısa damarlar, yapışıklıklar) bulunabilir.
• Çevresel Faktörler: Annenin hamilelik sırasında bazı kimyasallara maruz kalması veya diyabet gibi sağlık sorunları, fetal gelişimi etkileyerek inmemiş testise neden olabilir.

Belirtileri

İnmemiş testisin en belirgin ve çoğu zaman tek belirtisi, bebeklerin skrotumunda bir veya iki testisin hissedilememesidir. Bu durum genellikle rutin bebek muayenelerinde çocuk doktoru tarafından fark edilir. Ağrı veya başka bir rahatsızlık hissi genellikle eşlik etmez. Ebeveynler, bebeklerinin altını değiştirirken veya banyo yaptırırken skrotumun boş olduğunu fark edebilirler.

İnmemiş Testisin Olası Komplikasyonları (Testis Kanseri Riski Hariç)

Tedavi edilmediği takdirde inmemiş testis, yaşam boyu sürebilecek çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Kısırlık (İnfertilite): Testisler skrotum dışında vücut sıcaklığına maruz kaldığında sperm üretimi olumsuz etkilenir. Bu durum, özellikle çift taraflı inmemiş testis vakalarında kısırlık riskini artırır.
• Fıtık (İnguinal Herni): Testisin kasık kanalında takılı kalması, aynı bölgeden bağırsak parçalarının dışarıya doğru fıtıklaşmasına zemin hazırlayabilir.
• Testis Torsiyonu (Burulması): Yerinde sabit olmayan bir testis, kendi etrafında dönerek kan akışını kesebilir. Bu durum acil cerrahi müdahale gerektiren ağrılı bir durumdur ve testisin kaybına yol açabilir.
• Travmaya Karşı Daha Savunmasız Olması: Kasık bölgesinde bulunan bir testis, skrotumda olduğundan daha az korunur ve darbelere karşı daha savunmasızdır.

İnmemiş Testis ve Testis Kanseri Arasındaki İlişki

İnmemiş testisi olan erkeklerde, normal inmiş testisi olan erkeklere kıyasla testis kanseri riskinin daha yüksek olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu risk artışı genellikle 2 ila 8 kat arasında değişebilir ve inmemiş testisin skrotum dışında kalmasıyla ilişkili faktörlere bağlanır. Yüksek vücut ısısına maruz kalma ve anormal hücre gelişimi, bu risk artışının temel nedenleri arasında gösterilir.

İlginç bir şekilde, kanser riski sadece inmemiş testiste değil, aynı zamanda normal şekilde inmiş olan diğer testiste de artış gösterebilir, ancak inmemiş testiste görülme olasılığı daha yüksektir. Kriptorşidizm hakkında daha fazla bilgiye Wikipedia'dan ulaşabilirsiniz. Orşiopeksi adı verilen cerrahi tedavi, testisi doğru konumuna indirse de, kanser riskini tamamen ortadan kaldırmaz ancak önemli ölçüde azaltır ve en önemlisi testisin daha kolay takip edilmesini sağlayarak erken teşhis imkanı sunar.

Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Tanı

İnmemiş testis tanısı genellikle yenidoğan ve bebeklik dönemi rutin fizik muayeneleri sırasında konur. Doktor, skrotumu dikkatlice muayene ederek testisin varlığını kontrol eder. Testis palpasyonla hissedilemediğinde, testisin nerede olduğunu belirlemek için ultrasonografi, MRI veya daha nadiren laparoskopi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Nadiren hormonal testler de yapılabilir.

Tedavi (Orşiopeksi)

İnmemiş testisin tedavisinde altın standart, cerrahi yöntem olan orşiopeksidir. Bu ameliyat, testisi skrotuma indirip oraya sabitlemeyi amaçlar. Ameliyatın zamanlaması kritik öneme sahiptir; genellikle bebeğin 6 ila 18 aylık dönemleri arasında yapılması önerilir. Bu dönemde yapılan ameliyatın, gelecekteki kısırlık riskini azaltmada ve testis kanseri takibini kolaylaştırmada daha etkili olduğu düşünülmektedir. Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri'nin inmemiş testis hakkındaki bilgilerine buradan ulaşabilirsiniz. Hormonal tedaviler (HCG enjeksiyonları) bazı vakalarda denenebilse de, cerrahi kadar etkili bulunmamıştır ve günümüzde genellikle tek başına tercih edilmez.

Erken Teşhis ve Takibin Önemi

İnmemiş testisin erken teşhisi ve uygun tedavisi, olası komplikasyonların önüne geçmek için hayati önem taşır. Ebeveynlerin, bebeklerinin ilk dönemlerinden itibaren düzenli çocuk doktoru kontrollerini aksatmaması gerekmektedir. Tedavi sonrası bile, inmemiş testis öyküsü olan bireylerin düzenli kendi kendine testis muayeneleri yapmaları ve herhangi bir anormallik (şişlik, ağrı, ağırlık hissi) fark ettiklerinde derhal doktora başvurmaları büyük önem taşır. Bu düzenli takip, testis kanseri gibi ciddi risklerin erken aşamada fark edilmesine olanak tanır ve başarılı tedavi şansını artırır.