Henoch-Schönlein Purpurası (HSP), özellikle çocukluk çağında sıkça karşılaşılan, küçük kan damarlarının iltihaplanmasıyla seyreden bir hastalıktır. Bu vaskülit türü, genellikle deri, eklemler, bağırsaklar ve böbrekler gibi organları etkiler. Hastalığın en belirgin ve sık görülen HSP belirtileri arasında karakteristik bir HSP döküntüsü ve şiddetli karın ağrısı yer alır. Bu makalede, Henoch-Schönlein Purpurası'nın bu temel semptomlarını derinlemesine inceleyecek, diğer olası belirtilerine değinecek ve hastalığın nedenleri ile tedavi yöntemleri hakkında bilgi vereceğiz. Amacımız, bu önemli hastalığı daha iyi anlamanıza yardımcı olmak ve erken teşhisin önemini vurgulamaktır.

Henoch-Schönlein Purpurası (HSP) Nedir?

HSP, artık güncel tıbbi terminolojide "IgA Vasküliti" olarak da bilinen, bağışıklık sistemiyle ilişkili bir vaskülit türüdür. Vücuttaki küçük kan damarlarının iltihaplanması sonucu ortaya çıkar. Genellikle bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi tetikleyici bir olaydan sonra gelişir. Hastalığın temelinde, IgA antikorlarının damar duvarlarında birikmesi yatar ve bu durum, söz konusu organlarda iltihaplanmaya ve kanamaya yol açar.

HSP'nin Temel Belirtileri: Döküntü ve Karın Ağrısı

HSP'nin klinik tablosu, etkilenen organlara göre değişiklik gösterse de, bazı belirtiler hemen hemen her hastada görülür ve hastalığın tanısında kritik rol oynar.

HSP Döküntüsü (Palpabl Purpura)

HSP'nin en karakteristik ve genellikle ilk ortaya çıkan belirtisi, ciltte görülen döküntüdür. Bu döküntüye "palpabl purpura" denir çünkü basmakla solmayan, deriden kabarık, morumsu kırmızı lekeler şeklinde kendini gösterir. Genellikle bacaklarda, kalçalarda ve kollarda simetrik olarak başlar, ancak nadiren gövdeye ve yüze de yayılabilir. Döküntüler, küçük noktacıklardan büyük plaklara kadar değişebilir ve zamanla kahverengimsi bir renk alarak iyileşirler. Kaşıntılı olabilirler ancak genellikle ağrısızdırlar.

Karın Ağrısı ve Gastrointestinal Belirtiler

HSP hastalarının önemli bir kısmında şiddetli karın ağrısı görülür. Bu ağrı, bağırsaklardaki küçük kan damarlarının iltihaplanmasından kaynaklanır. Ağrıya sıklıkla bulantı, kusma ve bazen kanlı dışkılama eşlik edebilir. Daha ciddi vakalarda, bağırsak tıkanıklığı (intussusception) veya bağırsak perforasyonu gibi yaşamı tehdit eden komplikasyonlar da gelişebilir. Bu nedenle karın ağrısı şikayeti olan HSP hastalarının yakından takip edilmesi büyük önem taşır.

Diğer Olası HSP Belirtileri

Döküntü ve karın ağrısı dışında, Henoch-Schönlein Purpurası vücudun başka bölgelerini de etkileyebilir.

Eklem Ağrısı (Artrit/Artralji)

HSP'li hastaların yaklaşık %75'inde eklem ağrısı ve şişlik görülebilir. Özellikle dizler, ayak bilekleri gibi büyük eklemler etkilenir. Bu eklem iltihabı (artrit) genellikle geçicidir ve kalıcı hasara yol açmaz.

Böbrek Tutulumu (Nefropati)

En ciddi komplikasyonlardan biri böbrek tutulumudur. Hafif vakalarda idrarda kan veya protein görülebilirken, daha nadir ve ağır vakalarda böbrek yetmezliğine kadar ilerleyebilir. Bu nedenle tüm HSP hastalarının idrar tahlilleri ile böbrek fonksiyonları düzenli olarak takip edilmelidir.

Testis Tutulumu

Özellikle erkek çocuklarda testislerde ağrı ve şişlik görülebilir. Bu durum genellikle iyi huyludur ancak bazen testiküler torsiyon ile karıştırılabilir, bu da acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

HSP Nedenleri ve Risk Faktörleri

Henoch-Schönlein Purpurası'nın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genellikle bir enfeksiyonu takiben ortaya çıkan bir bağışıklık sistemi yanıtı olduğu düşünülmektedir. Özellikle üst solunum yolu enfeksiyonları, grip veya suçiçeği gibi viral enfeksiyonlar tetikleyici olabilir. Bazı ilaçlar veya yiyecekler de nadiren hastalığı başlatabilir. En sık 2-10 yaş arasındaki çocuklarda görülür, ancak yetişkinlerde de ortaya çıkabilir ve yetişkinlerde seyri daha ciddi olma eğilimindedir.

Tanı ve Tedavi Yöntemleri

HSP tanısı, genellikle tipik klinik belirtilerin (HSP döküntüsü, karın ağrısı, eklem ağrısı ve/veya böbrek tutulumu) varlığına dayanır. Tanıyı desteklemek için kan tahlilleri ve idrar tahlilleri yapılır. Bazı durumlarda, döküntüden alınan biyopsi veya böbrek biyopsisi gerekebilir.

HSP'nin tedavisi genellikle semptomatiktir ve destekleyici bakımı içerir. Ağrıyı hafifletmek için ağrı kesiciler (parasetamol veya NSAID'ler doktor kontrolünde) kullanılabilir. Ciddi karın ağrısı, gastrointestinal kanama veya böbrek tutulumu gibi durumlarda kortikosteroidler reçete edilebilir. Hastalığın çoğu zaman kendiliğinden iyileştiği bilinse de, özellikle böbrek tutulumu olan hastaların uzun süreli takibi hayati önem taşır. Daha fazla bilgi için güvenilir sağlık kaynaklarına başvurmak faydalıdır.

Henoch-Schönlein Purpurası, ciltteki karakteristik döküntüler ve karın ağrısı başta olmak üzere çeşitli organ sistemlerini etkileyebilen bir hastalıktır. Eklem ağrısı ve potansiyel böbrek tutulumu, hastalığın dikkate alınması gereken diğer önemli yönleridir. Çoğu vaka hafif seyirli olup kendiliğinden iyileşse de, özellikle böbrekleri etkilediğinde uzun vadeli takip gerektirebilir. Bu nedenle, HSP belirtileri gösteren bireylerin bir hekime başvurması ve doğru tanı ile uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi kritik öneme sahiptir. Erken teşhis ve düzenli takip, olası komplikasyonların önüne geçilmesinde anahtardır.