Kısırlık araştırmalarında veya rahimdeki yapısal sorunların tespitinde önemli bir tanı aracı olan Histerosalpingografi (HSG), halk arasında daha çok "rahim filmi" olarak bilinir. Bu işlem, fallop tüplerinin açık olup olmadığını ve rahmin iç yapısını değerlendirmek için yapılan özel bir röntgen çekimidir. Ancak çoğu kişi için HSG çekimi öncesi ve sonrası süreç, belirsizliklerle dolu olabilir. Bu kapsamlı kılavuzda, HSG öncesi hazırlık adımlarından, çekim sürecine ve HSG sonrası dikkat edilmesi gerekenlere kadar tüm merak ettiklerinizi doğal ve anlaşılır bir dille ele alacağız. Amacımız, bu önemli süreci sizin için daha şeffaf ve yönetilebilir kılmaktır.

HSG Nedir ve Neden Yapılır?

HSG, rahim ağzından özel bir kontrast madde verilerek rahmin ve fallop tüplerinin röntgen filmleriyle görüntülenmesi işlemidir. Bu işlem sayesinde, tüplerin açık olup olmadığı, rahim içinde miyom, polip gibi yer kaplayan oluşumlar veya doğuştan gelen yapısal anormallikler olup olmadığı anlaşılabilir. Genellikle kısırlık nedenlerinin araştırılması sürecinde kritik bir rol oynar. Özellikle tüp tıkanıklığı şüphesi olan durumlarda başvurulan ilk tanı yöntemlerinden biridir.

HSG Öncesi Yapılması Gereken Hazırlıklar

HSG çekiminin başarısı ve sizin konforunuz için doğru hazırlık adımları büyük önem taşır. İşte dikkat etmeniz gerekenler:

Randevu ve Zamanlama

• Adet Döngüsü: HSG, genellikle adet bitiminden sonraki birkaç gün içinde (adet bitimi ile yumurtlama öncesi dönem, genellikle adet döngüsünün 6-12. günleri arası) yapılır. Bu zamanlama, gebelik riskini ortadan kaldırmak ve rahim içi zarının en ince olduğu dönemi yakalamak içindir.
• Gebelik Testi: İşlemden önce gebelik olmadığından emin olmak için bir gebelik testi yapılması istenebilir.

Doktor ile İletişim ve Bilgilendirme

• Alerjiler: Herhangi bir ilaca veya iyotlu kontrast maddeye karşı alerjiniz varsa mutlaka doktorunuzu bilgilendirin.
• Kullandığınız İlaçlar: Düzenli kullandığınız tüm ilaçları (özellikle kan sulandırıcılar) doktorunuzla paylaşın.
• Geçmiş Enfeksiyonlar: Pelvik enfeksiyon, cinsel yolla bulaşan hastalık öykünüz varsa bu bilgiyi de doktorunuza aktarın. Aktif enfeksiyon durumunda HSG işlemi ertelenebilir.

Ağrı Yönetimi ve Antibiyotik

• Ağrı Kesici: İşlem sırasında yaşanabilecek krampları azaltmak için doktorunuzun önerisiyle HSG'den yaklaşık 30-60 dakika önce bir ağrı kesici (parasetamol veya ibuprofen gibi) almanız tavsiye edilebilir.
• Antibiyotik: Bazı durumlarda, enfeksiyon riskini azaltmak amacıyla profilaktik (önleyici) antibiyotik kullanımı önerilebilir. Bu, özellikle pelvik enfeksiyon öyküsü olan hastalarda daha sık görülür.

İşlem Öncesi Genel Tavsiyeler

• İşlemden önce hafif bir yemek yiyebilirsiniz. Genellikle açlık gerektirmez.
• Rahat kıyafetler giymek, işlem sonrası konforunuzu artırabilir.
• Yanınızda size destek olabilecek bir refakatçi bulunması, özellikle işlem sonrası eve dönüşte faydalı olabilir.

HSG Çekimi Süreci: Adım Adım Neler Yaşanır?

HSG işlemi genellikle yaklaşık 15-30 dakika sürer ve bir radyoloji veya jinekoloji kliniğinde yapılır.

1. Pozisyon Alma: Jinekolojik muayene pozisyonu almanız istenir.
2. Spekulum Yerleştirme: Doktor veya radyolog, vajinaya bir spekulum yerleştirerek rahim ağzını görünür hale getirir.
3. Rahim Ağzı Temizliği ve Kateter: Rahim ağzı antiseptik bir solüsyonla temizlenir ve ince, esnek bir kateter (kanül) yerleştirilir.
4. Kontrast Madde Enjeksiyonu: Kateter aracılığıyla rahim içine yavaşça kontrast madde verilir. Bu sırada hafif veya orta şiddette kramp benzeri ağrılar hissedilebilir.
5. Röntgen Çekimi: Kontrast madde rahim ve tüplerden geçerken ardışık röntgen görüntüleri alınır. Tüplerin açık olup olmadığı, maddenin karın boşluğuna yayılıp yayılmadığı gözlemlenir.

İşlem genellikle iyi tolere edilir, ancak hafif rahatsızlık hissetmek normaldir.

HSG Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Olası Yan Etkiler

HSG sonrası vücudunuzda bazı değişiklikler ve belirtiler yaşanabilir. İşte bu süreçte bilmeniz gerekenler:

Beklenen Yan Etkiler

• Vajinal Akıntı/Lekelenme: Kontrast madde ve kanla karışık, sulu veya lekelenme şeklinde akıntı görülmesi oldukça normaldir. Bu durum genellikle birkaç gün içinde geçer. Hijyen için ped kullanmanız tavsiye edilir.
• Kramp ve Karın Ağrısı: İşlem sonrası hafif veya orta şiddetli kramplar, adet sancısına benzer ağrılar yaşanabilir. Doktorunuzun önerdiği ağrı kesiciler bu konuda yardımcı olacaktır.
• Hafif Baş Dönmesi veya Baygınlık Hissi: Nadiren, işlem sonrası kısa süreli baş dönmesi veya baygınlık hissi olabilir. Bu nedenle hemen ayağa kalkmamak ve biraz dinlenmek iyi bir fikirdir.

Ne Zaman Doktoru Aramalısınız?

Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşamanız durumunda derhal doktorunuza başvurmalısınız:

• Şiddetli veya giderek artan karın ağrısı
• Yüksek ateş (38°C ve üzeri) veya titreme
• Kötü kokulu vajinal akıntı
• Yoğun vajinal kanama (pedinizi saat başı dolduracak kadar)
• Genel halsizlik, baygınlık

Bu belirtiler, nadir de olsa enfeksiyon veya başka bir komplikasyonun işareti olabilir.

HSG Sonrası Yaşam Tarzı Tavsiyeleri

• Cinsel İlişki: Genellikle işlemden sonra birkaç gün cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir. Doktorunuzun spesifik tavsiyelerine uyun.
• Tampon Kullanımı: Enfeksiyon riskini artırabileceği için tampon yerine ped kullanın.
• Duş ve Banyo: Duş almakta sakınca yoktur, ancak bir süre küvette banyo yapmaktan veya havuz/denize girmekten kaçınmanız tavsiye edilebilir.
• Ağır Egzersiz: İşlem sonrası ilk günlerde ağır egzersizlerden ve fiziksel aktivitelerden kaçınmak iyi olabilir.

Daha fazla bilgi için T.C. Sağlık Bakanlığı'nın ilgili sayfalarını kontrol edebilirsiniz.

HSG Sonuçlarının Anlamı ve Sonraki Adımlar

HSG sonuçları genellikle işlemden kısa bir süre sonra değerlendirilir. Doktorunuz, filmleri inceleyerek tüplerin açık mı, tıkalı mı olduğunu, rahimde herhangi bir anormallik olup olmadığını size açıklayacaktır.

• Normal Sonuçlar: Tüpler açık ve rahim yapısı normal ise, kısırlığın başka nedenleri araştırılacaktır.
• Tüp Tıkanıklığı: Eğer bir veya iki tüp tıkalı ise, tedavi seçenekleri arasında laparoskopi gibi cerrahi yöntemler veya yardımcı üreme teknikleri (IVF gibi) değerlendirilebilir.
• Rahim Anomalileri: Rahim içinde saptanan miyom, polip veya septum gibi anormallikler de uygun tedavi yöntemleriyle ele alınır.

Doktorunuz, sonuçlara göre size özel bir tedavi planı sunacak ve sonraki adımlarınızı belirleyecektir. Unutmayın ki HSG sadece bir tanı aracıdır ve elde edilen bilgiler doğru tedaviye ulaşmada kritik öneme sahiptir.