İnsan Papilloma Virüsü (HPV), cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyonlardan biridir ve birçok farklı türü bulunur. Bu virüsün bazı tipleri genital siğillere neden olurken, bazıları rahim ağzı, anüs, ağız ve boğaz gibi bölgelerde kansere yol açabilir. Hal böyleyken, HPV aşısının geliştirilmesi, hem genital siğillerden korunmada hem de HPV ile ilişkili kanserleri önlemede çığır açan bir adım olmuştur. Peki, HPV aşısı genital siğilleri tamamen önler mi ve kimler aşı olmalı? Bu sorular, virüsün yaygınlığı göz önüne alındığında, sağlığını korumak isteyen pek çok kişinin aklını kurcalıyor. Gelin, bu önemli konuları ayrıntılarıyla inceleyelim ve HPV aşısının sunduğu koruyuculuğu ve aşı takvimlerini doğal ve anlaşılır bir dille irdeleyelim.

HPV Nedir ve Genital Siğillerle İlişkisi

HPV, deride ve mukozalarda enfeksiyona neden olan bir DNA virüsüdür. Bugüne kadar 200'den fazla HPV tipi tanımlanmıştır ve bunlar düşük riskli ve yüksek riskli olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Düşük riskli tipler (özellikle HPV 6 ve 11) genellikle iyi huylu oluşumlar olan genital siğillere neden olurken, yüksek riskli tipler (özellikle HPV 16 ve 18) rahim ağzı, anüs, penis ve orofarenks gibi bölgelerde kanser gelişimine zemin hazırlayabilir. Genital siğiller, virüsle enfekte olan kişinin cinsel organları üzerinde veya çevresinde ortaya çıkan, deriden kabarık, karnabahar benzeri yapılar olarak belirir ve oldukça bulaşıcıdır.

HPV Aşısı Genital Siğilleri Tamamen Önler mi? Koruyuculuk Oranları

HPV aşısı, genital siğillere ve HPV ilişkili kanserlere karşı önemli bir koruma sağlayan etkili bir yöntemdir. Ancak, “tamamen önler mi” sorusunun cevabı, aşının türüne ve aşılanma zamanına bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Aşı Türleri ve Kapsamı

• İki Değerli Aşı (Bivalent): HPV 16 ve 18 tiplerine karşı koruma sağlar. Bu tipler, rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık %70'inden sorumludur.
• Dört Değerli Aşı (Quadrivalent): HPV 6, 11, 16 ve 18 tiplerine karşı koruma sağlar. Bu aşı, genital siğillerin yaklaşık %90'ından sorumlu olan HPV 6 ve 11'e karşı da etkilidir.
• Dokuz Değerli Aşı (Non-avalent): HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58 tiplerine karşı koruma sağlar. Bu aşı, rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık %90'ından ve genital siğillerin büyük bir çoğunluğundan sorumlu olan HPV tiplerini kapsar.

Aşılar, hedeflenen HPV tiplerine karşı oldukça yüksek koruma oranları sunar. Özellikle, aşılanmadan önce virüsle hiç karşılaşmamış kişilerde genital siğillere neden olan HPV tiplerine karşı yaklaşık %90-100 oranında etkinlik gösterdiği bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır. Ancak, aşının kapsamadığı diğer HPV tipleri nedeniyle küçük bir ihtimalle yine de siğil gelişimi mümkündür. Dolayısıyla, aşı 'tamamen' önlemez desek de, en sık görülen ve en tehlikeli tiplere karşı çok güçlü bir kalkan görevi görür. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), HPV aşılarının güvenilirliği ve etkinliği konusunda kapsamlı çalışmalar yürütmüş ve aşıların ciddi yan etkileri olmaksızın yüksek koruyuculuk sağladığını belirtmiştir. Daha fazla bilgi için Dünya Sağlık Örgütü'nün HPV bilgi sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Kimler HPV Aşısı Olmalı? Yaş ve Cinsiyet Kriterleri

HPV aşısı, genellikle cinsel aktivite başlamadan önce yapıldığında en yüksek koruyuculuğu sağlar. Bu nedenle, aşı takvimleri özellikle genç yaş gruplarına odaklanmıştır.

Genel Öneriler ve Yaş Grupları

• Rutin Aşılama: Birçok ülke, 9-14 yaş arası kız ve erkek çocuklara rutin HPV aşısı yapılmasını önermektedir. Bu yaş aralığında, bağışıklık sistemi aşıya daha güçlü yanıt verir ve genellikle iki doz yeterli olur.
• Telafi Aşısı (Catch-up): Rutin aşılama yaşını kaçıran gençler ve genç yetişkinler için de aşı önerilmektedir. Genellikle 26 yaşına kadar olan bireylere telafi aşısı yapılabilir. Bu yaş grubunda genellikle üç doz aşı gereklidir.
• Daha İleri Yaşlar: Bazı durumlarda, 27-45 yaş arası bireyler için de doktor onayıyla HPV aşısı önerilebilir. Bu kararlar, kişinin risk faktörleri ve geçmiş cinsel öyküsü göz önünde bulundurularak bireyselleştirilir.

Erkekler İçin HPV Aşısı Neden Önemli?

Geçmişte HPV aşısı genellikle kız çocukları ve kadınlar üzerinde odaklanırken, günümüzde erkekler için de önemi giderek daha fazla vurgulanmaktadır. Erkekler için HPV aşısı;

• Genital siğillerden korunma,
• Anüs ve orofarenks gibi bölgelerde HPV ilişkili kanser riskini azaltma,
• Virüsün partnerlerine bulaşmasını önleme (toplumsal bağışıklığa katkı)

gibi önemli faydalar sunar. Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) de hem kız hem de erkek çocukların rutin olarak aşılanmasını önermektedir. Daha detaylı bilgilere CDC'nin HPV aşısı hakkındaki sıkça sorulan sorular sayfasından ulaşabilirsiniz.

HPV Aşısının Genital Siğiller Dışındaki Faydaları

HPV aşısı sadece genital siğilleri önlemekle kalmaz, aynı zamanda daha ciddi sağlık sorunlarına karşı da önemli bir koruma sağlar. Aşının en büyük faydalarından biri, rahim ağzı kanseri riskini büyük ölçüde azaltmasıdır. Bunun yanı sıra, anüs kanseri, penis kanseri, vulva ve vajina kanserleri ile bazı ağız ve boğaz kanserleri gibi HPV ilişkili diğer kanser türlerine karşı da koruyuculuk sunar. Aşının bu çok yönlü koruması, toplum sağlığı için paha biçilmez bir değer taşır.

Sonuç

HPV aşısı, genital siğilleri ve HPV ile ilişkili birçok kanser türünü önlemede son derece etkili ve güvenli bir yöntemdir. Her ne kadar 'tamamen' kelimesi, aşının kapsamadığı nadir HPV tipleri için bir parça esneklik içerse de, en sık görülen ve sağlık açısından en riskli tiplere karşı sağladığı %90-100'e varan koruyuculuk oranı yadsınamaz. Özellikle cinsel aktif yaşam başlamadan önce, 9-14 yaş aralığında yapılan aşılamalar en yüksek faydayı sağlar. Ancak telafi aşıları ile 26 yaşına kadar olan genç yetişkinler ve belirli durumlarda daha ileri yaştaki bireyler için de aşı olunması önem taşır. Hem kız hem de erkek çocukların aşılanması, bireysel sağlığın korunmasının yanı sıra toplumsal bağışıklığın güçlenmesine de katkıda bulunur. Kendi ve sevdiklerinizin sağlığı için, HPV aşısı hakkında doktorunuzla konuşarak size özel en doğru bilgiyi ve yönlendirmeyi almanızı şiddetle tavsiye ederiz.