Göz sağlığımız, yaşam kalitemizi doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Göz tansiyonu olarak bilinen durum ise, özellikle ilerleyen yaşlarda sıkça karşılaşılan ve tedavi edilmezse ciddi görme kaybına yol açabilen sinsi bir rahatsızlıktır. Halk arasında "karasu hastalığı" olarak da bilinen glokom, göz içi basıncının normalin üzerine çıkmasıyla optik sinire zarar vermesi sonucunda ortaya çıkar. Peki, bu denli kritik bir durumda, göz tansiyonu ameliyatı ne zaman gerekli hale gelir? Hangi koşullarda cerrahi müdahale bir seçenek olmaktan çıkarak zorunluluk haline dönüşür? Bu yazımızda, glokom tedavisindeki cerrahi kararlarını, farklı ameliyat yöntemlerini ve tüm detayları sizin için mercek altına alıyoruz.

Göz Tansiyonu Nedir ve Glokom Ne Demektir?

Gözümüz, şeklini koruyan ve beslenmesini sağlayan özel bir sıvı olan aköz hümör ile doludur. Bu sıvının üretimi ve drenajı arasındaki denge bozulduğunda göz içi basıncı (GİB) yükselir. İşte bu duruma yüksek göz tansiyonu denir. Yüksek göz tansiyonu, direkt olarak optik sinire baskı yaparak sinir liflerinin zarar görmesine ve zamanla kalıcı görme kaybına neden olabilir. Bu tabloya ise glokom adı verilir. Glokom, genellikle belirti vermeden ilerlediği için "sinsi hırsız" olarak da anılır ve düzenli göz muayenelerinin önemi burada devreye girer.

Glokom Tedavisinde İlk Adımlar: İlaç ve Lazer

Glokom teşhisi konulduğunda, doktorlar genellikle ilk olarak daha az invaziv tedavi yöntemlerini tercih ederler. Bu yöntemlerin başında ilaç tedavisi ve lazer tedavisi gelir.

İlaç Tedavisi (Göz Damlaları)

Göz tansiyonunu düşürmek için kullanılan damlalar, genellikle aköz hümör üretimini azaltarak veya drenajını artırarak etki eder. Hastaların büyük bir kısmı bu damlaları düzenli kullandığında göz tansiyonu seviyeleri kontrol altında tutulabilir. Ancak damlaların düzenli ve doğru kullanımı kritik öneme sahiptir.

Lazer Tedavisi

Bazı glokom tiplerinde lazer tedavisi de etkili bir seçenek olabilir. Örneğin, açık açılı glokomda uygulanan Selektif Lazer Trabeküloplasti (SLT), gözün drenaj açısını temizleyerek sıvı çıkışını kolaylaştırır. Lazer tedavisi, cerrahiye göre daha hızlı ve daha az riskli bir seçenek olup, çoğu zaman ayaktan tedavi şeklinde uygulanır.

Göz Tansiyonu Ameliyatı Ne Zaman Gerekli Hale Gelir?

Peki, ilaç ve lazer tedavileri yetersiz kaldığında veya hastalığın ilerlemesi durdurulamadığında ne olur? İşte bu noktada göz tansiyonu ameliyatı gündeme gelir. Cerrahi müdahaleye karar verilirken şu durumlar göz önünde bulundurulur:

• İlaç Tedavisinin Yetersiz Kalması: Reçete edilen göz damlalarına rağmen göz içi basıncı hedeflenen seviyeye düşürülemiyorsa veya düşse bile optik sinir hasarı devam ediyorsa.
• Lazer Tedavisinin Etkisiz Olması: Lazer tedavisi denendiyse ancak beklenen sonuç alınamadıysa ya da etkisi kısa sürdüyse.
• Hastalığın Hızla İlerlemesi: Tedaviye rağmen görme alanında veya optik sinirde belirgin ve hızlı bir bozulma varsa.
• Yan Etkiler ve İlaç Uyumsuzluğu: Hastanın göz damlalarına karşı ciddi yan etkiler geliştirmesi veya damlaları düzenli kullanamaması (ilaç uyumsuzluğu).
• Glokom Tipi: Bazı glokom türleri (örneğin doğuştan glokom veya bazı kapalı açılı glokomlar) direkt olarak cerrahi müdahale gerektirebilir.

Ameliyat kararı, hastanın genel sağlık durumu, glokomun tipi ve şiddeti, daha önceki tedavi yanıtları gibi birçok faktör değerlendirilerek göz doktoru tarafından verilir. Bu süreçte doktorunuzla açık ve şeffaf bir iletişim kurmanız büyük önem taşır.

Glokom Cerrahisi Yöntemleri

Göz tansiyonu ameliyatı denildiğinde tek bir yöntem akla gelmez. Hastanın durumuna göre farklı cerrahi teknikler uygulanabilir:

Trabekülektomi

En sık uygulanan ve altın standart olarak kabul edilen glokom ameliyatıdır. Gözün beyaz kısmında (sklera) küçük bir kanal açılarak göz içi sıvısının bu kanaldan dışarı, gözün altında oluşturulan küçük bir "filtre kesesi"ne (bleb) akması sağlanır. Bu kese, sıvının emildiği ve göz içi basıncının düştüğü bir rezervuar görevi görür.

Glokom Drenaj Cihazları (GDC) veya Tüp İmplantları

Trabekülektominin başarısız olduğu veya yüksek riskli hastalarda tercih edilen bir yöntemdir. Göz içine küçük bir tüp yerleştirilir. Bu tüp, göz içi sıvısını gözün dış duvarında bulunan bir rezervuara (plaka) yönlendirir ve basıncın düşmesini sağlar.

Minimal İnvaziv Glokom Cerrahisi (MIGS)

Son yıllarda gelişen bu yöntemler, daha küçük kesilerle ve daha az travmayla göz içi basıncını düşürmeyi hedefler. Daha çok erken veya orta dereceli glokom vakalarında, katarakt ameliyatı ile birlikte veya tek başına uygulanabilirler. Çeşitli MIGS yöntemleri mevcuttur (örneğin iStent, Xen Gel Stent gibi).

Hangi yöntemin size uygun olduğuna, göz doktorunuz detaylı muayeneler ve değerlendirmeler sonucunda karar verecektir. Türk Oftalmoloji Derneği'nin web sitesi gibi güvenilir kaynaklardan da bu yöntemler hakkında ek bilgi edinebilirsiniz.

Ameliyat Sonrası Süreç ve Beklentiler

Göz tansiyonu ameliyatı sonrası iyileşme süreci, uygulanan yönteme göre değişiklik gösterebilir. Genellikle hastanede kalış süresi kısadır veya ameliyat ayaktan yapılır. Ameliyat sonrası dönemde doktorunuzun tavsiyelerine harfiyen uymak çok önemlidir:

• Verilen göz damlalarını düzenli kullanmak.
• Gözü travmalardan korumak.
• Kontrol muayenelerine aksatmadan gitmek.
• Ağır fiziksel aktivitelerden bir süre kaçınmak.

Ameliyatın temel amacı, göz içi basıncını düşürerek optik sinirdeki hasarın ilerlemesini durdurmaktır. Mevcut görme kaybını geri getirmesi beklenmez, ancak ilerlemesini engellemek en büyük faydasıdır. Bazı durumlarda ek tedavilere veya ilaç kullanımına devam etmek gerekebilir. Ameliyat sonrası en iyi sonuçlar için doktorunuzla sürekli iletişimde olmanız ve talimatlarına uymanız hayati önem taşır.

Sonuç

Göz tansiyonu, yani glokom, erken teşhis ve doğru tedaviyle kontrol altına alınabilen ciddi bir göz hastalığıdır. İlaç ve lazer tedavileri ilk basamak olsa da, bazı durumlarda göz tansiyonu ameliyatı kaçınılmaz hale gelebilir. Ameliyat kararı, göz doktorunuzla birlikte detaylı bir değerlendirme sonucunda, hastalığın şiddeti, ilerleme hızı ve önceki tedavi yanıtları göz önünde bulundurularak verilir. Unutmayın ki, düzenli göz muayeneleri, glokomun erken evrede yakalanması ve görme kaybının önüne geçilmesi için en etkili yoldur. Göz sağlığınızla ilgili her konuda uzman bir göz doktoruna danışmaktan çekinmeyin.