Aort anevrizması, vücudun ana atardamarı olan aortun duvarının zayıflaması ve balonlaşması durumudur. Bu tehlikeli durum, tedavi edilmediği takdirde aortun yırtılmasına (rüptür) yol açarak hayati risk oluşturabilir. Günümüzde aort anevrizması tedavisinde geleneksel açık cerrahinin yanı sıra, çok daha az invaziv olan endovasküler yöntemler de önemli bir yer tutmaktadır. Bu yöntemlerin başında ise EVAR (Endovasküler Aort Anevrizması Onarımı) ve TEVAR (Torasik Endovasküler Aort Anevrizması Onarımı) gelmektedir. Peki, bu iki endovasküler tedavi yöntemi nedir ve aralarındaki temel farklar nelerdir? Bu makalede, aort anevrizması tedavisinde kullanılan bu yenilikçi yaklaşımları detaylıca inceleyerek, hangi durumlarda hangisinin tercih edildiğine odaklanacağız.

Aort Anevrizması Nedir ve Neden Tedavi Edilmelidir?

Vücudumuzdaki en büyük atardamar olan aort, kalpten çıkan oksijenli kanı tüm vücuda dağıtmakla görevlidir. Ancak çeşitli nedenlerle (yüksek tansiyon, ateroskleroz, genetik yatkınlık vb.) aort duvarı zayıflayabilir ve normal çapının en az %50 üzerinde genişleyerek bir balonlaşma yani anevrizma oluşturabilir. Bu anevrizmalar, zamanla büyüyerek yırtılma riski taşır ki bu durum genellikle ölümcüldür.

Aortun Anatomisi ve Görevi

Aort, göğüs kafesinde başlar (çıkan aort, arkus aort, inen torasik aort) ve diyaframı geçtikten sonra karın boşluğunda (abdominal aort) ilerleyerek bacaklara ayrılır. Anevrizmalar, bu bölgelerin herhangi birinde ortaya çıkabilir.

Anevrizma Oluşumu ve Riskleri

Anevrizmanın en büyük tehlikesi, balonlaşan damar duvarının basınca dayanamayıp yırtılmasıdır (rüptür). Rüptür, iç kanamaya yol açarak ani ölümlere neden olabilir. Bu nedenle, belirli bir çapa ulaşan anevrizmaların tedavi edilmesi hayati önem taşır. Aort anevrizmaları hakkında daha fazla bilgi edinmek için Wikipedia'daki ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.

Endovasküler Tedaviye Genel Bakış

Endovasküler tedavi, minimal invaziv bir yaklaşımdır. Geleneksel açık cerrahinin aksine, vücutta büyük kesiler açılmadan, damar yoluyla anevrizmaya ulaşılır ve özel bir stent greft yerleştirilerek anevrizmanın kan akışından izole edilmesi sağlanır.

Geleneksel Cerrahiye Karşı Endovasküler Yaklaşım

Açık cerrahi, büyük bir kesi gerektirir ve iyileşme süreci daha uzun ve ağrılı olabilir. Endovasküler yöntemler ise daha küçük kesilerle veya yalnızca iğne deliği boyutunda girişlerle yapılabilir, bu da hasta için daha hızlı iyileşme, daha az ağrı ve daha kısa hastane kalışı anlamına gelir.

Endovasküler Anevrizma Onarımı Prensibi

İşlem genellikle kasık bölgesinden yapılan küçük bir kesiden femoral artere girilerek başlar. Bir kateter aracılığıyla, sıkıştırılmış haldeki stent greft anevrizma bölgesine ilerletilir. Anevrizma konumuna geldiğinde, stent greft açılır ve zayıflamış aort duvarını içeriden destekleyerek kanın doğrudan anevrizmanın içine dolmasını engeller. Bu sayede anevrizma küçülür ve yırtılma riski ortadan kalkar.

EVAR Nedir? (Endovasküler Aort Anevrizması Onarımı)

EVAR, genellikle karın boşluğunda (abdominal aort) meydana gelen anevrizmaların tedavisinde kullanılan bir tekniktir. Bu yöntemde, stent greft, zayıflamış abdominal aort bölgesine yerleştirilir. Amaç, karındaki anevrizmalı bölgeyi güvenli bir şekilde kapatmak ve kanın normal aort duvarı içinde akmasını sağlamaktır.

EVAR, özellikle yaşlı veya cerrahi riski yüksek hastalar için daha uygun bir seçenek olabilir. İşlem sonrası hastalar genellikle birkaç gün içinde taburcu edilebilir ve normal yaşamlarına daha hızlı dönebilirler. Ancak, stent greftin aort duvarına iyi oturması ve uzun vadede herhangi bir sızıntı (endoleak) olmaması için düzenli takip çok önemlidir.

TEVAR Nedir? (Torasik Endovasküler Aort Anevrizması Onarımı)

TEVAR ise göğüs kafesi içinde (torasik aort) oluşan anevrizmaların veya aort yırtılmalarının (diseksiyon) tedavisinde kullanılan endovasküler bir yöntemdir. Torasik aort anevrizmaları, abdominal anevrizmalara göre daha karmaşık ve riskli olabilir çünkü kalbe ve beyne giden önemli damarlar bu bölgeden ayrılır.

TEVAR işlemi de EVAR gibi kasıktan girişle yapılır, ancak stent greft torasik aort bölgesine yerleştirilir. Bu bölgenin anatomik yapısı gereği, stent greftin yerleşimi ve özellikle önemli yan damarların tıkanmaması için daha hassas bir planlama ve uygulama gerektirebilir. TEVAR, büyük torakotomi (göğüs kafesinin açılması) gerektiren açık cerrahiye göre önemli avantajlar sunar.

EVAR ve TEVAR Arasındaki Temel Farklar

EVAR ve TEVAR her ikisi de endovasküler anevrizma onarımı olsa da, uygulama bölgeleri ve bazı teknik detaylar açısından önemli farklara sahiptir:

• Anatomik Konum: En temel fark, EVAR'ın abdominal (karın) aort anevrizmaları için, TEVAR'ın ise torasik (göğüs) aort anevrizmaları için kullanılmasıdır.
• Stent Greft Tasarımı: Her iki işlemde kullanılan stent greftler, yerleştirildikleri bölgenin anatomik özelliklerine göre farklı tasarımlara sahip olabilir. Torasik bölge daha kıvrımlı ve dallanmalı olabileceğinden, TEVAR için daha esnek ve özel tasarımlı greftler gerekebilir.
• Yan Dal Damar Yönetimi: Torasik aorttan kollara, boyuna ve omuriliğe giden önemli damarlar ayrılır. TEVAR işlemlerinde bu damarların korunması veya gerektiğinde yeniden kanlandırılması (fene stre veya dallı greftler ile) daha büyük bir endişe kaynağıdır. Abdominal aortta ise bu durum genellikle daha az karmaşıktır.
• Potansiyel Komplikasyonlar: Her iki yöntemin de kendine özgü riskleri vardır. Ancak TEVAR'da omurilik iskemisi (kan akışının bozulması) riski, paraplejiye yol açabileceğinden daha dikkatle yönetilmesi gereken bir durumdur.

Bu endovasküler tedavi yöntemleri hakkında daha detaylı bilgi için güvenilir bir sağlık kuruluşunun ilgili sayfasına başvurabilirsiniz.

Hangi Durumda Hangisi Tercih Edilir?

EVAR mı yoksa TEVAR mı uygulanacağı kararı, anevrizmanın yerine, boyutuna, şekline, hastanın genel sağlık durumuna ve anatomik özelliklerine göre multidisipliner bir ekip tarafından verilir. Her iki yöntem de açık cerrahiye göre daha az invaziv olsa da, her hasta için en uygun tedavi seçeneği kişiye özel olarak değerlendirilmelidir.

• Eğer anevrizma karın bölgesinde ise ve anatomik olarak uygunsa EVAR tercih edilir.
• Eğer anevrizma göğüs bölgesinde ise veya aort diseksiyonu söz konusuysa TEVAR gündeme gelir.
• Bazı durumlarda anevrizma her iki bölgeyi de etkileyebilir (torakoabdominal anevrizma) ve bu daha karmaşık hibrit yaklaşımları veya özel stent greftleri gerektirebilir.

Sonuç

Aort anevrizması, zamanında müdahale edilmezse hayati risk taşıyan ciddi bir rahatsızlıktır. EVAR ve TEVAR gibi endovasküler tedavi yöntemleri, geleneksel açık cerrahiye kıyasla daha az travmatik ve daha hızlı iyileşme süreleri sunarak hastalar için önemli avantajlar sağlamaktadır. Anevrizmanın konumuna göre abdominal aort için EVAR, torasik aort için ise TEVAR uygulamaları yapılmaktadır. Bu modern tedaviler, tıp dünyasındaki ilerlemeler sayesinde, aort anevrizması olan hastalara daha güvenli ve etkili çözüm yolları sunmaktadır. Unutulmamalıdır ki, en doğru tedavi yaklaşımı, uzman bir hekim tarafından yapılacak kapsamlı değerlendirme sonucunda belirlenmelidir.