Diyabet, vücudun pek çok organını etkileyen kronik bir hastalıktır ve göz sağlığı da bu durumdan nasibini alabilir. Özellikle retinayı hedef alan Diyabetik Retinopati, tedavi edilmediği takdirde ciddi görme kayıplarına yol açabilen önemli bir komplikasyondur. Bu hastalık ilerlediğinde, çoğu zaman ilaç tedavilerinin yetersiz kaldığı durumlar ortaya çıkar ve bu noktada devreye Vitroretinal Cerrahi girer. Peki, bu cerrahi müdahale ne zaman gerekli hale gelir ve hastaları nasıl bir ameliyat süreci bekler? İşte bu soruların cevaplarını, alanında uzman bir göz doktorundan dinliyormuş gibi, tüm detaylarıyla bu makalede bulacaksınız.

Diyabetik Retinopati Nedir? Neden Ortaya Çıkar?

Diyabetik retinopati, uzun süreli ve kontrolsüz diyabetin neden olduğu, retinanın (ağın tabaka) küçük kan damarlarında meydana gelen hasarlardır. Gözün arkasındaki ışığa duyarlı doku olan retina, görüntüyü beyne gönderen sinir hücrelerini barındırır. Diyabet nedeniyle yüksek kan şekeri seviyeleri, bu hassas damarlara zarar vererek kanama, sıvı sızıntısı ve yeni, anormal damar oluşumlarına yol açar. Hastalık genellikle sinsice ilerler ve başlangıçta belirti vermeyebilir. Hastalığın iki ana evresi vardır: non-proliferatif (başlangıç) ve proliferatif (ileri) diyabetik retinopati. Proliferatif evrede retina yüzeyinde yeni, zayıf kan damarları oluşur; bunlar kolayca kanayabilir ve retina dekolmanına neden olabilir.

Vitroretinal Cerrahi (Vitrektomi) Nedir ve Hangi Durumlarda Gerekli Olur?

Vitroretinal cerrahi, genel adıyla vitrektomi, gözün içindeki vitreus jelinin kısmen veya tamamen çıkarılması işlemidir. Bu jel, gözün iç boşluğunu dolduran saydam bir maddedir. Diyabetik retinopati ilerlediğinde, retinada oluşan komplikasyonlar vitrektomi müdahalesini zorunlu kılabilir. Özellikle şu durumlarda Vitroretinal Cerrahiye başvurulur:

• Vitre İçi Kanamalar: Proliferatif diyabetik retinopatide oluşan yeni damarların yırtılması sonucu göz içine kanama olduğunda ve bu kanamanın kendiliğinden temizlenmediği durumlarda.
• Çekintili Retina Dekolmanı: Anormal damarlar ve fibrotik doku, retinayı yerinden çekerek ayırdığında acil cerrahi müdahale gerekir.
• Epiretinal Membran ve Makula Deliği: Retinanın yüzeyinde oluşan zar tabakaları veya makula (sarı nokta) bölgesindeki delikler ciddi görme kaybına neden olabilir.
• Traksiyonel Makülopati: Makula bölgesinde oluşan çekintiler sonucu görmenin bozulması.

Bu gibi durumlarda, Vitroretinal Cerrahi, görmeyi kurtarmak veya iyileştirmek için tek seçenek olabilir. Detaylı bilgi için Vitrektomi hakkında Wikipedia sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Vitroretinal Cerrahiye Hazırlık Süreci

Ameliyat öncesi hazırlık, operasyonun başarısı için kritik öneme sahiptir. Öncelikle, kapsamlı bir göz muayenesi yapılır. Bu muayenede optik koherens tomografi (OCT) ve floresein anjiyografi gibi ileri görüntüleme yöntemleriyle retinanın durumu detaylıca incelenir. Diyabet hastası olduğunuz için, kan şekeri seviyelerinizin optimal düzeyde tutulması büyük önem taşır. Cerrahınız, diyabet uzmanınızla koordineli çalışarak ameliyat öncesi ve sonrası kan şekeri yönetimi konusunda sizi bilgilendirecektir. Genel sağlık durumunuz değerlendirilir, anestezi doktoru ile görüşülür ve olası riskler ile ameliyatın faydaları hakkında size detaylı bilgi verilerek onayınız alınır.

Vitroretinal Cerrahi Ameliyat Süreci Adım Adım

Vitroretinal cerrahi, genellikle lokal anestezi altında (bazen genel anestezi de tercih edilebilir) gerçekleştirilen mikrocerrahi bir yöntemdir. İşte temel adımları:

1. Anestezi: Göz çevresine veya genel olarak anestezi uygulanır, böylece ameliyat sırasında herhangi bir ağrı hissetmezsiniz.
2. Küçük Kesiler: Gözün beyaz kısmına (sklera) çok küçük, yaklaşık 0.5 mm boyutunda birkaç kesi yapılır. Bu kesilerden özel mikro cerrahi aletler göz içine sokulur.
3. Vitrektomi: Özel bir aspire edici cihaz (vitrektör) kullanılarak vitreus jeli göz içinden dikkatlice çıkarılır. Bu sayede cerrah, retinaya doğrudan erişim sağlar.
4. Retinanın Tedavisi: Kanamanın temizlenmesi, retinal yırtıkların lazerle onarılması (fotokoagülasyon), çekinti yaratan zarların soyulması (membran soyma) veya dekolmanın yerine oturtulması gibi retina üzerinde gerekli işlemler yapılır.
5. Tampon Madde Enjeksiyonu: İşlem sonunda, retinanın yerinde kalmasını sağlamak ve iyileşmeye yardımcı olmak amacıyla göz içine özel bir gaz, hava veya silikon yağı enjekte edilebilir. Bu maddeler zamanla kendiliğinden emilir veya silikon yağı ayrı bir operasyonla çıkarılır.
6. Kesilerin Kapatılması: Küçük kesiler genellikle dikişsiz olarak iyileşir veya çok ince dikişlerle kapatılır.

Diyabetik retinopati ve tedavileri hakkında daha fazla bilgiye Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün ilgili sayfasından ulaşabilirsiniz.

Ameliyat Sonrası Dönem ve İyileşme Süreci

Ameliyat sonrası dönem, iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır. Gözünüze pansuman uygulanacak ve belirli bir süre göz bandı takmanız istenecektir. Doktorunuzun önerdiği göz damlalarını düzenli olarak kullanmanız, enfeksiyonu önlemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için hayati öneme sahiptir. Eğer gözünüze gaz veya hava enjekte edildiyse, belirli bir süre yüzüstü veya yan yatma gibi özel pozisyonlarda kalmanız gerekebilir; bu, gazın retina üzerinde doğru basıncı oluşturmasını sağlar. İyileşme süreci kişiden kişiye değişmekle birlikte, tam görme keskinliğine ulaşmak birkaç hafta hatta aylar alabilir. Düzenli kontroller, iyileşmenizi takip etmek ve olası komplikasyonları erken dönemde tespit etmek için olmazsa olmazdır. Unutulmamalıdır ki Vitroretinal Cerrahi, diyabetik retinopatinin ilerlemesini durdursa da, altta yatan diyabet hastalığı devam ettiği sürece düzenli göz kontrolleri ve kan şekeri kontrolü hayati önem taşır.

Sonuç

Diyabetik retinopati, diyabetin en yıkıcı komplikasyonlarından biri olup, görme yeteneğini tehdit eden ciddi bir durumdur. Erken teşhis ve etkin kan şekeri kontrolü, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada kilit rol oynar. Ancak hastalık ileri evrelere ulaştığında ve vitre içi kanama, retina dekolmanı gibi komplikasyonlar geliştiğinde, Vitroretinal Cerrahi görmeyi kurtarmak için hayati bir müdahale haline gelir. Ameliyat süreci ve sonrası dikkatli bir takip gerektirir. Diyabet hastalarının düzenli göz muayenelerini asla aksatmaması, olası sorunları başlangıçta tespit etmek ve uygun tedavi yöntemleriyle kalıcı görme kaybının önüne geçmek için en önemli adımdır.