Gözümüzün en ön tabakası olan kornea, berrak yapısıyla görme yetimizin temelini oluşturur. Ancak çeşitli hastalıklar veya travmalar sonucu korneanın şeffaflığını yitirmesi, ciddi görme kayıplarına yol açabilir. Bu gibi durumlarda kornea nakli, kaybedilen görme yeteneğini geri kazandırmak için kritik bir çözüm sunar. Geleneksel tam kat kornea nakillerinin yanı sıra, son yıllarda geliştirilen ve hasarlı kornea katmanına özel olarak odaklanan lameller kornea nakli türleri – DALK (Derin Anterior Lameller Keratoplasti), DSAEK (Descemet Soyma Endotelyal Keratoplasti) ve DMEK (Descemet Membranı Endotelyal Keratoplasti) – hastalar için daha hedefe yönelik ve başarılı sonuçlar vadediyor. Bu makalede, bu üç önemli kornea nakli türlerinin ne olduğunu, nasıl uygulandığını ve aralarındaki temel farkları detaylıca inceleyeceğiz.

Kornea Nakli ve Lameller Yaklaşımın Önemi

Kornea nakli, tıbbi adıyla keratoplasti, hastalıklı veya hasarlı bir kornea dokusunun, sağlıklı bir donör korneası ile değiştirilmesi işlemidir. Geleneksel olarak uygulanan tam kat kornea nakli (Penetran Keratoplasti - PKP), korneanın tüm katmanlarının değiştirilmesini içerirken, lameller kornea nakilleri, sadece hastalıklı katmanların hedeflenmesi prensibine dayanır. Bu yaklaşım, doku reddi riskini azaltması ve daha hızlı iyileşme süreleri sunması gibi önemli avantajlara sahiptir. Kornea nakli hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Lameller Kornea Nakli Türleri: Detaylı İnceleme

Lameller kornea nakilleri, korneanın hangi katmanının hastalandığına bağlı olarak farklı tekniklerle uygulanır. İşte bu tekniklerin en yaygın ve modern olanları:

DALK (Derin Anterior Lameller Keratoplasti)

DALK, korneanın ön katmanlarındaki hastalıklar için uygulanan bir tekniktir. Bu yöntemde, korneanın dış katmanları (epitel, Bowman zarı ve stroma) çıkarılırken, içteki sağlıklı Descemet zarı ve endotel tabakası korunur. DALK, özellikle keratokonus gibi, korneanın şeklini bozan ancak endoteli etkilemeyen durumlarda tercih edilir. Keratokonus hakkında detaylı bilgi için tıklayın.

• Uygulama Alanları: Keratokonus, kornea ülserleri sonrası oluşan derin skar dokuları, bazı stromall distrofeler.
• Avantajları: Tam kat nakle göre daha düşük doku reddi riski, endotel hücrelerinin korunması sayesinde daha uzun ömürlü nakil, gözün anatomik bütünlüğünün daha iyi korunması.
• Dezavantajları: Cerrahisi daha tekniktir ve öğrenme eğrisi daha uzundur, görsel rehabilitasyon süresi tam kat nakle benzer şekilde uzun olabilir.

DSAEK (Descemet Soyma Endotelyal Keratoplasti)

DSAEK, korneanın iç katmanlarındaki, özellikle endotel hücrelerindeki hasarlar için geliştirilmiştir. Bu teknikte, hastalıklı Descemet zarı ve endotel tabakası çıkarılır ve yerine donörden alınan Descemet zarı, endotel tabakası ve küçük bir arka stromal doku parçası nakledilir. Bu sayede, korneanın ön kısımları sağlam kaldığı için nakil daha az invazivdir.

• Uygulama Alanları: Fuch's Endotelyal Distrofi, büllöz keratopati (endotel yetmezliğine bağlı kornea ödemi), başarısız tam kat kornea nakilleri sonrası endotel yetmezliği.
• Avantajları: Tam kat nakle göre daha hızlı görsel iyileşme, daha küçük kesi ve daha az dikiş gereksinimi, gözün yapısal bütünlüğünün daha az bozulması.
• Dezavantajları: Greftin (nakil dokusunun) yerinden çıkma riski, endotel hücre kaybı potansiyeli.

DMEK (Descemet Membranı Endotelyal Keratoplasti)

DMEK, DSAEK'ten daha da rafine bir tekniktir ve endotel yetmezliği tedavisinde en modern yaklaşımlardan biridir. Bu yöntemde, donörden sadece Descemet zarı ve endotel hücreleri alınarak nakledilir. Yani, greft DSAEK'teki gibi stroma içermez; son derece ince ve fizyolojik bir kalınlıktadır. Bu incelik, doğal kornea anatomisine en yakın sonuçları vermeyi hedefler.

• Uygulama Alanları: Fuch's Endotelyal Distrofi ve büllöz keratopati gibi endotel kaynaklı kornea hastalıkları.
• Avantajları: Lameller nakil teknikleri arasında en hızlı ve en yüksek görsel keskinlik iyileşmesi, en düşük doku reddi riski, korneanın doğal anatomisine en yakın sonuç.
• Dezavantajları: En teknik ve zorlayıcı cerrahi yöntemdir, başlangıçta greftin yerinden çıkma riski DSAEK'e göre biraz daha yüksek olabilir.

DALK, DSAEK ve DMEK Arasındaki Temel Farklar

Bu üç teknik de lameller kornea nakli olmasına rağmen, uygulama prensipleri ve hedeflenen kornea katmanları açısından belirgin farklılıklar gösterir:

• Hedeflenen Kornea Katmanı:
  • DALK: Korneanın ön stroma katmanları hedeflenir, Descemet zarı ve endotel korunur.
  • DSAEK: Hastalıklı Descemet zarı ve endotel ile birlikte ince bir arka stromal doku değiştirilir.
  • DMEK: Sadece hastalıklı Descemet zarı ve endotel tabakası değiştirilir, stroma korunur.
• Greft Kalınlığı ve Yapısı:
  • DALK: Nispeten daha kalın, ön stromayı içeren greft.
  • DSAEK: İnce, Descemet zarı, endotel ve az miktarda stromadan oluşan greft.
  • DMEK: Son derece ince, sadece Descemet zarı ve endotelden oluşan greft (en fizyolojik).
• Endikasyonlar (Hastalık Türleri):
  • DALK: Keratokonus, ön stromal skar gibi ön kornea hastalıkları.
  • DSAEK/DMEK: Fuch's distrofisi, büllöz keratopati gibi endotel yetmezliğine bağlı hastalıklar.
• Cerrahi Zorluk ve İyileşme:
  • DALK: Teknik olarak zorlayıcı, görsel iyileşme PKP'ye benzer hızda.
  • DSAEK: DALK'a göre daha kolay, görsel iyileşme daha hızlı.
  • DMEK: En teknik cerrahi, ancak en hızlı ve en iyi görsel sonuçları sağlar.
• Doku Reddi Riski:
  • DALK: Endotelin korunması sayesinde en düşük doku reddi riski (endotel reddi yoktur).
  • DSAEK/DMEK: Tam kat nakle göre daha düşük, DMEK en düşüğüdür.

Hangi Yöntem Ne Zaman Tercih Edilir?

Hangi lameller kornea nakli yönteminin uygulanacağına karar verilmesi, hastanın kornea hastalığının tipine, hangi katmanların etkilendiğine ve hastalığın şiddetine bağlıdır. Göz doktoru, detaylı bir muayene ve gerekli tetkikler sonucunda, hastanın durumuna en uygun olan ve en iyi görsel sonuçları vaat eden tekniği belirleyecektir. Örneğin, keratokonus gibi ön kornea katmanlarını etkileyen bir durumda DALK tercih edilirken, Fuch's distrofisi gibi endotel kaynaklı hastalıklarda DSAEK veya DMEK öne çıkar. Cerrahi deneyim ve cerrahın tercihi de bu kararda rol oynayabilir.