Çocuklarda işitme kaybı, erken teşhis edilmediğinde dil ve konuşma gelişimini, sosyal becerileri ve akademik başarıyı olumsuz etkileyen ciddi bir durumdur. Bu nedenle, işitme kaybı şüphesi taşıyan her çocuğun detaylı bir değerlendirmeden geçmesi hayati önem taşır. Özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda objektif bir işitme değerlendirme yöntemi olan Beyin Sapı Odyometrisi (BERA), işitme yollarının elektriksel aktivitesini ölçerek işitme eşiklerini belirlememizi sağlar. Peki, bu kritik test ne zaman ve kimlere yapılmalı? Gelin, çocuklarda işitme kaybı tanısında BERA'nın rolünü ve uygulama alanlarını birlikte inceleyelim.

Beyin Sapı Odyometrisi (BERA) Nedir?

Beyin Sapı Odyometrisi (BERA), diğer adıyla ABR (Auditory Brainstem Response) testi, işitme sinirinden beyin sapına kadar olan işitme yollarının işleyişini elektriksel olarak ölçen objektif bir işitme testidir. Bu test, kulak arkasına ve alına yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla uygulanan ses uyaranlarına karşı beyin sapının verdiği elektriksel yanıtları kaydeder. BERA, çocuğun tepki vermesini gerektirmediği için, yeni doğanlar, bebekler ve işbirliği kurulamayan küçük çocuklar ile özel gereksinimli bireylerde işitme eşiklerini güvenilir bir şekilde belirlemede altın standartlardan biridir. Test, ağrısız ve zararsızdır.

Çocuklarda İşitme Kaybı Şüphesini Tetikleyen Durumlar

Ebeveynlerin veya doktorların çocuklarında işitme kaybından şüphelenmelerini sağlayan çeşitli risk faktörleri ve belirtiler bulunmaktadır. Bunları bilmek, erken müdahale için ilk adımı atmayı kolaylaştırır:

İşitme Kaybı İçin Risk Faktörleri:

• Prematüre doğum veya düşük doğum ağırlığı.
• Doğum sırasında oksijensiz kalma.
• Yenidoğan sarılığı (hiperbilirubinemi) nedeniyle kan değişimi yapılması.
• Ailesinde kalıtsal işitme kaybı öyküsü bulunması.
• Gebelikte annenin kızamıkçık (rubella), sitomegalovirüs (CMV) gibi enfeksiyonlar geçirmesi.
• Ototoksik (işitmeye zararlı) ilaç kullanımı.
• Yüz ve kulak anomalileri (sendromlar).

Davranışsal Belirtiler:

• Bebeklikte ani ve yüksek seslere tepkisizlik.
• 12 aylıkken ismine tepki vermeme.
• 15 aylıkken tek kelimeler söylememe veya 18 aylıkken iki kelimelik cümleler kuramama.
• Yaşına uygun konuşma gelişiminin gecikmesi veya konuşma becerilerinde gerileme.
• Televizyonun sesini çok açma veya sürekli “ne?” diye sorma.
• Okul çağındaki çocuklarda dikkat eksikliği, ders başarısızlığı veya sosyal uyum sorunları.

Beyin Sapı Odyometrisi (BERA) Ne Zaman Yapılmalı?

BERA testi, belirli durumlarda ve belirli yaş gruplarında işitme değerlendirmesi için kritik öneme sahiptir:

• Yenidoğan İşitme Taraması Başarısız Olunca: Doğum sonrası yapılan işitme taraması (OAE veya ABR) testini geçemeyen tüm bebeklere, kesin tanı konulması amacıyla BERA testi yapılmalıdır.
• İşitme Kaybı Risk Faktörü Olan Bebeklere: Yukarıda belirtilen risk faktörlerinden bir veya daha fazlasına sahip bebeklerin, tarama testini geçseler bile, daha detaylı bir değerlendirme için BERA testinden geçmeleri önerilir.
• Konuşma Gelişimi Gecikmesi Olan Çocuklara: Konuşma ve dil gelişiminde akranlarına göre belirgin bir gecikme yaşayan küçük çocuklarda, işitme kaybının bu duruma neden olup olmadığını anlamak için BERA yapılmalıdır.
• Diğer İşitme Testleri Yeterli Olmadığında: Çok küçük, huzursuz veya testlere işbirliği yapamayan çocuklarda, geleneksel işitme testleri güvenilir sonuç vermediğinde BERA testi devreye girer.
• Objektif İşitme Eşiği Gerektiğinde: İşitme cihazı veya koklear implant adayı çocukların işitme eşiklerini objektif olarak belirlemek için kullanılır.

BERA Testi Kimlere Yapılır?

BERA testi, genellikle şu gruplara uygulanır:

Yenidoğanlar ve Bebekler

Yenidoğan işitme taramasını geçemeyen veya işitme kaybı açısından risk taşıyan bebekler, işitme kaybının varlığını ve derecesini belirlemek için BERA testine tabi tutulur. Bu, erken teşhis ve müdahale için olmazsa olmazdır. Erken tanı sayesinde, işitme cihazı veya diğer destekleyici tedavilere başlanarak çocuğun dil gelişiminin yaşıtlarını yakalaması sağlanabilir. (Acıbadem Sağlık Grubu'nun çocuklarda işitme kaybı hakkındaki detaylı makalesi için tıklayın.)

Küçük Çocuklar (1-5 Yaş)

Konuşma gecikmesi, seslere tepkisizlik veya iletişim sorunları yaşayan küçük çocuklarda, davranışsal odyolojik testlerin güvenilir sonuç vermediği durumlarda BERA testi tercih edilir. Bu yaş grubundaki çocuklarda testin doğru yapılabilmesi için genellikle uyku hali veya hafif sedasyon gerekebilir.

Özel Gereksinimli Çocuklar

Otizm spektrum bozukluğu, gelişimsel gerilik veya diğer nörolojik durumları olan çocuklarda, işbirliği gerektiren testler zor olabileceği için BERA testi, işitme fonksiyonlarını değerlendirmede güvenilir bir yöntem sunar. (Beyin Sapı Odyometrisi hakkında daha fazla bilgi için Wikipedia sayfasını ziyaret edebilirsiniz.)

BERA Testi Nasıl Uygulanır?

Test genellikle çocuğun doğal uyku halinde veya hafif sedasyon altında, sessiz bir ortamda yapılır. Kulaklara küçük kulaklıklar takılır ve alına, kulak arkasına elektrotlar yerleştirilir. Bu elektrotlar, işitsel uyarana verilen beyin yanıtlarını kaydeder. Bilgisayar, bu yanıtları analiz ederek işitme eşiklerini ve işitme yolunun bütünlüğünü gösteren bir grafik oluşturur. Test süresi genellikle 30-60 dakika arasında değişebilir.

Sonuç

Çocuklarda işitme kaybı, erken tanındığında ve uygun şekilde müdahale edildiğinde çocuğun hayat kalitesini önemli ölçüde artırabilir. Beyin Sapı Odyometrisi (BERA), bu erken teşhis sürecinde kritik bir rol oynayan, objektif ve güvenilir bir testtir. Ebeveynlerin çocuklarının gelişimini yakından takip etmeleri, en ufak bir işitme kaybı şüphesi durumunda uzman bir hekime danışarak BERA testinin ne zaman ve kimlere yapılmalı konusunda bilgi almaları, çocuklarının sağlıklı bir geleceğe adım atmaları için büyük önem taşımaktadır. Unutmayın, erken müdahale, işitme kaybının olumsuz etkilerini en aza indirmenin anahtarıdır.